Fərqanə HÜseynova müSTƏQİLLİk döVRÜNDƏ azərbaycan – TÜRKİYƏ ƏlaqəLƏRİNİn kulturoloji aspektləRİ
Yüklə 2,79 Kb. Pdf görüntüsü
|
__________Milli Kitabxana__________ 14 lar toplanmışdır. Xüsusilə də, III kitab sırf mövzumuzla bağlı- dır (55; 56). Samirə Məmmədovanın tərtib etdiyi “Azərbaycanda Ata- türk və Türkiyə Cümhuriyyəti araşdırmaları (1941 – 2003)” ad- lı biblioqrafiyada azərbaycanlı alimlərin və müəlliflərin Azər- baycanda və xarici ölkələrdə Türkiyə Cümhuriyyətinə və Ata- türkə aid qeyri-dövri mətbuatda çap olunmuş əsərləri barədə məlumatlar toplanmışdır (11). Jalə Qurbanova və Musa Piriyevin tərtib etdikləri “Azər- baycan – Türkiyə münasibətləri (1920 – 1922)", Sənədlər və materiallar” kitabında mövzu ilə bağlı bir sıra tarixi məlumatlar verilmişdir (19). Nizami Cəfərov “Türk Dünyasının birliyi strategiyası: Hey- dər Əliyevdən İlham Əliyevə” və “Azərbaycan atatürkçülüyü, yaxud Heydər Əliyev Atatürk haqqında” başlıqlı elmi yazı- larında mədəni əlaqələrimizin perspektivlərinə dair bir sıra məsələlərə toxunur (39; 40). Ruintən Sevincin “Azərbaycan türk dövlətləri ilə siyasi əla- qələr sistemində (XX əsrin 90-cı illəri)” adlı kitabında Azər- baycanın türk dövlətlərinin çoxtərəfli siyasi əlaqələri siste- mindəki yerinə nəzər salınır, beynəlxalq və məhəlli təşkilatlar çərçivəsində əməkdaşlıqdan və Türk dövlət başçılarının zirvə toplantılarının ölkələrarası siyasi əlaqələrin inkişafındakı rolun- dan geniş bəhs edilir. Monoqrafiyada Azərbaycanın türk döv- lətləri ilə siyasi əlaqələri tarixşünaslıqda və siyasətşünaslıqda ilk dəfə olaraq kompleks şəkildə elmi-tədqiqat obyekti kimi araşdırılır, müxtəlif faktların toplanılması, sistemləşdirilməsi və təhlili əsasında müstəqilliyin ilk on ili ərzində bu əlaqələrin tarixi yazılır. Faktik materialların öyrənilməsi və təhlili əsa- sında mövcud əlaqələrin formaları, məqsəd və vəzifələri göstə- rilir, real vəziyyəti – mövcud problem və çətinlikləri müəyyən- ləşdirilir, ümumiləşmələr aparılır, gələcəkdə bütün potensial imkanlardan istifadə edilməklə münasibətlərin daha da inkişaf etdirilməsi məqsədilə praktik tövsiyələr verilir (103). __________Milli Kitabxana__________ 15 Azərbaycan – Türkiyə mədəni əlaqələrinə dair bəzi məsə- lələri sırf kulturoloji aspektlərdən tədqiq edən Mübariz Süley- manlının araşdırmalarında – “Azerbaycan-Türkiye kültür ilişki- lerinde M.Emin Resulzadenin rolu”, “Kültür biliminin tedrisi meselesi”, “İran türklərinin türk dünyası ilə mədəniyyət körpü- sü: Əli Qafqazyalının “İran türk ədəbiyatı antolojisi” əsəri”, “Kulturoloji irsimizin qaynaqlarına doğru”, “Çağdaş Türk dü- şüncə tarixindən: Cəmil Meriç yaradıcılığı Azərbaycanda”, “Osmanlı və İran türklüğü (Mehmet Emin Resulzadede İran türkleri)”, Azərbaycan mədəniyyət tarixinin qaranliq səhifə- lərinə yeni baxiş (Ə. Vəliyevin “Azərbaycan siyasi düşüncə tarixi və Mirzə Bala Məmmədzadə” əsəri) adlı məqalələrində (107; 108; 109; 110; 148; 149; 150) mövzu ilə bağlı problema- tik təhlillər üstünlük təşkil edir. Natiq Məmmədlinin “Mərkəzi Asiyanın türk dövlətləri və Türkiyə” adlı kitabında mövzumuza dair problemlərə də toxu- nulmuşdur. C.X.Cahangirlinin “Müasir dövrdə Azərbaycan Türkiyə münasibətləri” adlı monoqrafiyası müasir dövrdə Azərbaycan və Türkiyə arasındakı münasibətlərin tədqiqinə həsr olun- muşdur. Əsərdə ölkələrarası əlaqələrə, əsasən geosiyasi, iqtisa- di, hərbi, ideoloji aspektlərdən yanaşılsa da, həmçinin mədə- niyyət məsələlərinə dair təhlillərə də yer verilmişdir (35). “Müdrik Atatürk” kitabında S.A.Nəzərli böyük öndərin mübarizələrlə dolu mürəkkəb həyatında müşahidə olunan ger- çək və ibrətamiz əhvalatları, hadisələri, söhbətləri, hərəkətləri, cavabları və s. bədii hekayətlər şəklində qələmə almışdır (97). Eldar İsmayılın “Türkün xilaskarı” adlı kitabında Atatürkün həyat yolundan bəhs edilir, onun qətiyyətli mübarizəsindən, diz üstə çökdürülmüş Türkiyəni ayağa qaldıraraq dünyanın inkişaf etmiş dövlətləri sırasına yüksəltməsindən söhbət açılır (71). Habelə Ə. Həsənov (61; 62), H.İsmayılov (73; 74), Ə.Mux- tarova (95), R.Ulusel (122), İ.Vəliyev, K.Muxtarov (124), İ.Hüseynov (66; 67) və digər tədqiqatçıların əsərlərində tədqiq __________Milli Kitabxana__________ 16 olunan mövzuya dair maraqlı məlumatlara rast gəlmək mümkündür. Azərbaycan – Türkiyə əlaqələrinin müxtəlif aspektləri Tür- kiyədə də ciddi təhlil və tədqiq obyektinə çevrilmişdir. Belə ki, İbrahim Bozyelin hələ Azərbaycanın müstəqillik qazanmasın- dan öncə yazdığı “Azerbaycan diyarından seyahat notları” adlı kitabında müəllif Azərbaycana səyahəti haqqında təəssürat- larını yazır, ölkəmizin müxtəlif bölgələrinin mədəniyyət abidə- ləri, tarixi yerləri və görkəmli elm, mədəniyyət və sənət adam- ları haqqında fikirlərini bölüşür (135). Ali Kafkasyalı “Kafkaslardan gələn əzan səsləri” kitabına yazdığı ön sözdə əsərin məqsədini açıqlayaraq bildirir ki, “Ata- larımızın əzan səsləri, ilahi nəğmələri, mehtər musiqisi, elmi, imanı, ağlı ilə qoruduğu türk yurdlarında inancımızın, türk əx- laqının, türk törəsinin təməllrini oluşduran dini, milli, sənət əsərləri ən kiçik nöqtəsi ihmal – başı soyuqluq etmədən gənc- lərimizə çatdırılmalıdır”. Kitabda gedən yazılar “Kafkaslardan gelen ezan sesleri” başlığı altında “Tərcüman” qəzetində (03- 12 aprel 1991-ci il tarixlərində) çap edilmişdir (140). Mehmet Saray “Azerbaycan türkleri tarihi” kitabında elm və təhsil sahəsindəki məsələlərə toxunmuş və dövlətlər arasın- da imzalanmış bir sıra müqavilə, protokol və razılaşma sənəd- lərini təqdim etmişdir (146). Həmçinin Bilal Şimşirin (133), Ali Arslanın (128), Betül Aslanın (131; 132), Ocak Kemalın (142) və digər alimlərin təd- qiqatlarında mövzumuzla bağlı bir sıra problemlər öz əksini tapmışdır. Göründüyü kimi mədəniyyət sahəsində ölkələrimiz arasın- da fəal iş gedir, bir çox alimlərimiz bi sahədə araşdırmalar aparmış və aparmaqdadırlar. Bu araşdırmaların bir qismi mədə- niyyət siyasəti ilə əlaqədardır. Bu sahədə Azərbaycan və Türki- yənin ali təhsil ocaqlarında, universitetlərində görülməkdə olan diplom çalışmalarının sayı sürətlə artmaqdadır. Lakin Azərbay- can – Türkiyə əlaqələri haqqında yazılan tədqiqatların çoxluğu- Yüklə 2,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|