Forobiv foz1l odamlar t o s h k e n t «o z b e k I s t o n m I l L i y e n s I k L o p e d I y a s i» d a V l a t L m I y n a s h r I y o t I 84(5U)1 a b u n a s r f o r o b I y. F 4 Fozil odam lar shahri

A F L O T U N Q O N U N L A R I M O H I Y A T I
qilishni b u y u rsa , d e m a k b u u ru s h u c h u n e m a s , tin c h lik u c h u n
q ilin a d i. A f lo tu n i n s o n n i n g xavfsiz y a s h a s h i u c h u n b irg in a
fa ro v o n lik n in g o ‘zi y e tish m aslig in i k o ‘rsatadi. M isol tariq asid a 
u m a s h h u r y u n o n s h o i r i T i r t e y n i n g s h e ’r la r in i k e ltir a d i. 
A f lo tu n , m a d h e tila y o tg a n j a s o r a t t a s h q i u r u s h d a g i ja s o r a t 
e m a s , le k in o d a m l a r b a h o l i - q u d r a t o ‘z ( i l la tla r i) u s t i d a n
g ‘o lib kelib, t i n c h lik n i t a ’m in la s h la r i m u m k i n d ey d i.
A flo tu n a y ta d ik i, b a l o g ‘a tg a y e t g a n d a n s o ‘n g va b u ish 
n a s i b e t g a n d a , q o n u n l a r y a r a t u v c h i s i n i n g m a q s a d i x u d o
y o 'l i d a ja s u r lik , b u y u k lik k a e ris h is h , narigi d u n y o d a yaxshi 
m u k o f o t o lis h g a intilish b o d i s h i z a ru r. B u n i n g u c h u n t o ‘rt 
t u g ' m a f a z ila td a n b u y u k r o q fazilatga eris h is h z a ru r. A flo tu n , 
i n s o n l a r o r a s i d a s h u n d a y s o h ib i q o n u n l a r u c h r a b q o lis h i 
m u m k i n l i g i n i v a u l a r o ‘z o l d i l a r i g a t u r l i m a q s a d l a r
q o 'y i s h l a r i n i , a m m o q o n u n l a r n i t u z i s h d a s h o s h m a - s h o s h a r l i k
n a t i j a s i d a y o m o n n a t i j a l a r g a e r i s h i s h l a r i m u m k i n l i g i n i
tu s h u n tir a d i. A flo tu n o 's h a l a r g a o ‘x s h a s h la r n in g a v ra sh la rid a n
o d a m l a r n i e h t i y o t qilish m a q s a d i d a b u g a p la r n i eslatib o 't a d i .
A flo tu n ezgulik, yaxshiliklarni ikki turga b o 'l a d i va u la rn in g
qaysi birlari inso n iy , qaysi birlari ilohiy ekanligini tu s h u n tira d i. 
Ilo h iy yax sh ilik i n s o n iy y ax sh ilik larg a t a ’sir o 't k a z a d i . A g a r 
ilo h iy ez g u lik la r, y a x s h ilik la r o ‘z la s h tirils a , u h o l d a in so n iy
y a x s h i l i k l a r h a m o ' z l a s h t i r i l a d i , f a q a t i n s o n i y l a r i
o 'z l a s h t i r i l g a n d a esa ilohiylarini b o y b e r ib q o 'y i s h m u m k i n .
I n s o n i y ez g u lik la r, xayrli n a r s a la r g a k u c h , g o 'z a llik , b oylik, 
b ilim va b o s h q a l a r k ira d i, b u l a r n i A f l o t u n o ' z i n i n g a x lo q
h a q id a g i k ito b la rid a tahlil q ilad i. U , h a q iq iy s o h ib i q o n u n
ilohiy e z g u lik la rg a y etish ish u c h u n b u e z g u lik la rn i yaxshi bir 
t a r t i b g a s o l u v c h i z o t e k a n l i g i n i t u s h u n t i r a d i . C h u n k i u 
f o y d a l a n a d i g a n e z g u l i k l a r q o n u n t a l a b q i l g a n d a y i l o h i y
e z g u l i k l a r d i r . A f l o t u n q o n u n c h i q a r u v c h i l a r e z g u l i k k a ,
yaxshilikka erish ish g a y o r d a m b e ru v c h i vositalarga intilishlari, 
o d a m l a r e z g u lik la r g a e r is h is h i b o r a s i d a q a t ’iy at k o 'r s a t i s h
z a ru rlig in i o n g la r ig a sin g d irish la ri k era k lig in i ay ta d i. A vvalo 
b u , q o n u n i y n i k o h la r g a , h irs va e h t i r o s l a r n i ta r tib g a solishga, 
u l a r d a n f a q a t q o n u n ta la b q ilg a n m i q d o r d a o 'z la s h tir is h g a
ta a llu q lid ir. Bu y a n a , q o ' r q i n c h va g 'a z a b , x u n u k va g o 'z a l
61

---

A B U N A S R F O R O B I Y
ish la r 
h a m d a e z g u lik k a o lib b o r u v c h i b o s h q a v o sita la rg a
tegishlidir. S o 'n g r a A flo tu n b u v o sita la rn in g h a m m a s i d a n Zevs 
va A p p o l l o n l a r n i n g fo y d a la n g a n lig in i a y tib o ' t a d i , u la r n in g
q o n u n l a r i d a g i h a r b i r a m r u ta la b la r d a n q a n c h a l i k u l k a n foyda 
b o rlig in i t u s h u n t i r a d i , m a s a l a n , o v g a ta a llu q li yoki j a m o a
b o 'l i b o v q a tla n is h y o b o 'l m a s a u r u s h g a tegishli b o 'l g a n a m r u
f a r m o n l a r . U y a n a , u r u s h l a r z a r u r iy a t y u z a s id a n va e h tir o s
t u y g 'u s i h a m d a b i r o r afzallikni k o 'z l a b b o 'lis h i m u m k in lig in i 
t a ’kidlaydi. U q a n d a y u r u s h e h tir o s va zavq olish u c h u n ,
qaysi biri z a r u r iy a t j i h a t i d a n b o 'l i s h i n i a n i q l a b t u s h u n t i r a d i .
A flo tu n o 'z i n i n g s h o i r o n a s o 'z i d a savol b e r u v c h i va j a v o b
q a y ta r u v c h i o ra sid a g i b a h s d a x u n u k n a r s a l a r n i n g t a ’siri urg an
va u la rg a b o g 'liq b o 'l i b q o l g a n b a ’zi g o 'z a l l i k l a r h a q id a eslab 
o ' t i s h j o i z lig in i t a ' k i d l a y d i . S h u s a b a b d a n xayrli ish la rn i 
r a g 'b a tla n tir is h , b u is h la r h a q id a g i b o s h q a c h a fik rn i b a r t a r a f
e tis h , h a m d a u la r n in g afzalligi va h a q q o n iy lig ig a i s h o n tir is h
u c h u n so h ib i q o n u n t e r a n m u l o h a z a yuritish i va te k s h ir is h la r
o 'tk a z is h i z a ru r. A flo tu n o 's h a q o n u n l a r d a g i b a ’zi ta la b la rn in g
z a ra rlig in i, b u n d a y f a r m o n l a r n o m a q b u l ek a n lig in i k o 'r s a tib
o 't a d i va u l a r g ' o ' r h a m d a j o h i l i n s o n l a r n i n g ishi ekanligini 
t u s h u n t i r a d i . I d r o k l i o d a m e s a o ' z i g a n i s b a t a n s h u b h a
u y g 'o t m a s l i k u c h u n va f u q a r o n i q o n u n l a r h a q q o n iy lig ig a
ishontirish u c h u n bularga o 'x s h a s h m isollarni o 'r g a n i b c hiqishi 
z a ru r.
A f l o t u n n i n g a y tis h ic h a , e n g m u s h k u l i s h - q o n u n n i jo r iy
qilishdir. Q o n u n g a s h u b h a b ila n q a r a s h h a m d a q o n u n u stid a n
a r z qilish e sa e n g o s o n ishdir. S o ' n g r a . u avvalgi q o n u n l a r d a n
m a ’lu m b o 'l g a n b a ’zi f a r m o n l a r h a q i d a e sla tib o 't a d i . Bu, 
m a q s a d g a j u d a m u v o f i q b o ' l g a n i b a y r a m l a r h a q i d a g i
f a r m o n d i r , c h u n k i u l a r ( b a y r a m l a r ) z a v q b a g 'i s h l a y d i l a r ,
u la r g a b a r c h a i n s o n l a r t a b i a t a n m o y illik b ild ir a d ila r , u la r
x u d o l a r jo r iy e tg a n q o n u n l a r sifatida b a r q a r o r etilg a n . U la rg a
A f l o t u n x a y rix o h lik b ild ir a d i, m a d h e ta d i va u l a r q a n d a y
fo y d a k e ltirish in i z ik r e ta d i. K e y in u , q o n u n t a r a f i d a n ta la b
e tilg a n t a q d i r d a m a y ichish h a q i d a g a p ir a d i va b o s h q a b ir o r
sa b a b b ilan m a y x o 'r iik q ilin sa n i m a b o 'lis h i h a q i d a m u l o h a z a
yu rita d i.
62

---

---------------------------------------