Forobiv foz1l odamlar t o s h k e n t «o z b e k I s t o n m I l L i y e n s I k L o p e d I y a s i» d a V l a t L m I y n a s h r I y o t I 84(5U)1 a b u n a s r f o r o b I y. F 4 Fozil odam lar shahri

A B U N A S R F O R O B I Y
-------------------------------------------------------------
A f lo tu n , q o n u n l a m i jo riy qilish u c h u n dav lat b o s h q a r u v id a
tayyorgarlik k o ‘rilgan t a q d ir d a g in a s h a h a r tartib o ti m u k a m m a l
b o ' l i s h i m u m k i n l i g i n i e s l a t a d i . B u t a y y o r g a r l i k is h la r i 
q o n u n n i n g u s t u v o r va n u fu z li boMishini t a ’m in la y d i. S h u
m u n o s a b a t b ilan u , k a s h t a n i n g guli va c h o k i n i m isol keltiradi. 
U ikki xil d a v la t b o s h q a r u v i m a v ju d e k an lig i h a q id a g a p irad i. 
B ir x ilida o d a m l a r u s t i d a n h o k i m l a r tu r a d ila r , b o s h q a s i d a
q o n u n l a r h o k i m l a r g a h a m taallu q li...
A f l o t u n , b o s h q a b i r foydali g ‘o y a - h o k i m i y a t h a q i d a
eslatib oMadi. Ilohiy q o n u n n i id ro k e tishga tayyorgarlik k o brish 
va quyidagi y ana ikki g ‘oyani am alg a oshirish u c h u n hokimiyatga 
e h tiy o j p a y d o boMadi. Bu g ‘o y a l a r d a n biri - s a ’y - h a r a k a t i , 
h u n a r l a r i va m a q s a d la ri ( a d o la tli) h o k i m l a r g a qarsh i boMgan 
y o v u z niy atli o d a m l a r d a n s h a h a r n i t o z a la s h d ir . B o s h q a bir 
g ‘o y a - p a n d - n a s i h a t yoMi b i la n f a r a v o n l i k k a in tilish va 
o d a m la r n in g ilohiy q o n u n n i o s o n lik c h a va q u v o n c h bilan qabul 
q ilis h la r in i t a ’m i n l a s h d i r . A f lo tu n m is o lla r k eltirib , u s h b u
fik rlarn i q i s q a c h a ifodalaydi...
A f l o t u n n i n g fik ric h a , s h a h a r ta r t i b o t i d a e n g asosiy n a r s a
m u lk , n o z - n e ’m a t i a r n i t o ‘g ‘ri t a q s im la s h d ir . S h u n g a e ’tib o r 
q i l i s h k e r a k k i , k o ‘p c h i l i k o d a m l a r n i n g ish i j o ’n l a s h i b ,
b a c h k a n a l a s h i b k e t m a s i n , z a r u r n a r s a la r n in g o z a y ib ketishi 
o d a m l a r n i f a q ir a h v o l g a so lib q o ‘y m a s i n . A v v a lo , y e r va 
j o y l a r n i n g m i q d o r i , k e y in u l a r n i n g egalari va tu t g a n o ‘rin lari, 
s o ’n g r a n i h o y a t d a z a r u r n a r s a l a r b o M g a n o z i q - o v q a t ,
e k ila d ig a n y erlar, s a r o y va s h a x siy u y la r n in g m i q d o r i h isobga 
o lin is h i kerak. A flo tu n t a q s i m o t ish in i j u d a q iy in , lek in z a r u r
ish e k a n lig in i e s latad i. R a h b a r o ‘z q o n u n l a r i n i a so sla b aks 
e t t i r i s h i l o z im . A f l o t u n o ’z z a m o n a s i d a m a ’l u m boMgan 
m i s o l l a m i keltirib, so h ib i q o n u n l a r s h a h a r a h o lisig a y e r boMib 
b e r a y o t g a n l a r i d a q o n u n l o y i h a l a r i n i n g j o r i y q i l i n m o q c h i
boM gan b o M im la r in i x a l q d a n y a s h i r m a s l i k l a r i k e r a k l i g i n i
a y ta d i.
B o l a l a r va o ‘s m i r l a r h a m d a j o h i l o d a m l a r m a s a la s ig a
A f l o t u n y a n a b i r b o r q a y t i b , u l a r n i q a n d a y b o s h q a r i s h
kerakligini k o 'r s a ta d i. S o ' n g r a u, q o n u n l a m i va b o s h q a r u v n i
h u r m a t q ilish h a m d a u l a r g a j i d d i y e h t i r o m b ila n q a r a s h
82

---

A F L O T U N Q O N U N L A R I M O H I Y A T I
z a r u r l i g i h a q i d a g a p i r a d i . A f l o t u n , m u l k n i b e f o y d a
j a m g ‘a r i s h d a n farqli ra v is h d a m u l k egasi boMish y o m o n o d a t
e m a s lig in i, c h u n k i m u l k h a lo llik b ilan t o 'p l a n a d i g a n b o i s a ,
q a s h s h o q lik d a yash ash g a q a r a g a n d a b ad av latlik afzal ekanligini 
t u s h u n t i r a d i . A g a r m o l - m u l k n a f s o n iy a t u c h u n t o ‘p l a n a d i g a n
b o i s a , u n d a o d a m b ir k u n u y a tg a q o la d i. S h u n d a y qilib, 
m a n f a a t d a n o ‘z i n i tiyish, q a n d a y qilib b o i s a h a m п о р о к y o l
b ila n e r is h ilg a n m a n f a a t d a n y a x s h ir o q , d e y d i u . Bu b o b d a
A flo tu n m o l - m u l k o rttiris h n in g y o l l a r i h a q id a batafsil g apiradi 
v a y u n o n l a r g a m a ’l u m b o l g a n u s u lla r n in g qaysi biri h a lo l, 
qaysilari h a r o m lig i h a q id a m iso lla r keltiradi. Bu fikrlar s a y o h a t 
v a ti j o r a t g a h a m t a a llu q li. A f l o t u n n i n g f i k r i c h a b u h a lo l 
i s h l a m i n g m a jm u a s i: a v lo d g a z a r a r k e ltir m a y d ig a n m o l - m u l k
o r ttiris h va r u h h a m d a b a d a n n i n g e ’z o z la n is h i tufayli ta h s in g a
s a z o v o r ish h i s o b l a n m i s h q o n u n l a r m u q a d d i m a s i b o l g a n
t a r b i y a d i r . B o s h q a l a r g a z a r a r k e l t i r a d i g a n n a r s a l a r e sa
y o m o n l a n a d i . Z a r a r k u n a n d a l i k d a n v o z k e c h i s h ,
z a r a r -
k u n a n d a l i k k a i n t i l i s h d a n a f z a l d i r , c h u n k i t a r b i y a va 
q o n u n l a r n i n g m a q s a d l a r i - o d a m l a r n i y o m o n i s h l a r d a n
tiyishdir. Q o n u n c h i q a m v c h i n i n g faqirlarga va b o y la rg a b i r xil 
e ’t i b o r b e r is h i s h a r tlig i, u l a r n i n g r u h l a r i n i t u z a t u v c h i va 
y a x s h i l o v c h i q o n u n l a r y a r a t i s h i z a r u r l i g i h a q i d a u k o ‘p 
g a p ira d i.
R a h b a r y a n a o g l r l i k o l c h o v i , d o n - d u n va shakarga o ‘xshash 
n a r s a l a r o l c h o v l a r i h a q i d a h a m h e c h k i m g a z a r a r
k e l t i r m a y d i g a n sa v d o h a q id a q o n u n l a r c h iq iris h i k erak . S h u
b ila n birga q o n u n c h i q a r u v c h i , q o n u n l a r d a h a m m a b a d a v la t 
va faqir k is h ila m in g ahvolini ak s ettirishi z a ru r, toki q o n u n l a m i
b u z u v c h i v a o ' z i n i n g n u q s o n l a r i n i o x i r i g a c h a t u z a t m a y
r a z i l l i k l a r n i y a n g i l o v c h i o d a m l a r to ifa si n a z a r d a n t u s h i b
q o lm a s in ...