Forobiv foz1l odamlar t o s h k e n t «o z b e k I s t o n m I l L i y e n s I k L o p e d I y a s i» d a V l a t L m I y n a s h r I y o t I 84(5U)1 a b u n a s r f o r o b I y. F 4 Fozil odam lar shahri

BIR IN C H I BO‘LIM
S a v o l b e r u v c h i ( A f i n a l i k ) q o n u n l a r j o r i y e t i l i s h i n i n g
s a b a b a la r in i va b u s a b a b la r n in g m a 'n o s i n i , a y tib o 't i l g a n i d e k , 
h a q i q a t a n h a m q o n u n l a r t u z u v c h i n o m i d a n a m a l g a
o s h i r i l a d i m i , y o ' q m i a n i q l a y d i . J a v o b b e r u v c h i ( K l i n i y )
y u n o n l a r d a b u q o n u n l a r n i j o r i y q ilu v c h i Z e v s e k a n lig in i va u, 
b u i s h d a b u y u k n a t i j a l a r g a e r i s h g a n l i g i n i t u s h u n t i r a d i .
Q o n u n l a r n i n g k o 'p lig i v a u l a r n i n g k o 'p i b e f o y d a ek a n lig in i 
t u s h u n t i r i s h u c h u n A f l o t u n b o s h q a b i r q o n u n h a q i d a h ik o y a
q ila b o s h la y d i. U isbot ta r iq a s id a s h e 'r i y a t d a n m iso l o la d i va 
q a d im g i q o n u n j o r i y q i l u v c h ila r n i m a d h e t u v c h i , o d a m l a r
o r a s id a k e n g ta r q a lg a n m a t a l n i keltiradi. K ey in u , q o n u n l a r n i
o 'r g a n is h t o 'g 'r i ekanligini k o 'r s a tib o 't a d i . C h u n k i q o n u n l a r n i
b i l m a g a n va u la rg a b o ' y s u n m a g a n l a r ( q o n u n l a r n i ) b e m a ’ni 
d e b a t a s h n i x o h l a b q o l a d i l a r . A f l o t u n , q o n u n l a r n i n g h a r
q a n d a y o q i l l i k d a n b e n i h o y a u s t u n tu ris h in i t u s h u n t i r a d i . U
o ' z d a v r id a m a ’l u m b o 'l g a n q o n u n l a r d a n a y r im la r in i o 'r g a n i b
c h i q a d i .
S u h b a t d a s a r v la r h a q i d a va savol b e r u v c h i q ay si y o 'l d a n
b o r is h i za ru rlig i h a q i d a e s la tib o 't i l a d i . K o ' p o d a m l a r b u
y e r d a n o z i k m a ’n o b o r d e b o ' y l a y d i . A f l o t u n b a h s -
la s h u v c h ila m in g savol-javoblari va erkin h a m d a tu s h u n is h qiyin 
b o ' l g a n g 'o y a l a r y o r d a m i d a b o s h q a l a r o 'y l a g a n m a ’n o d a n
o ' z g a c h a m a ’n o d a o ' z n u t q i n i c h o ' z m o q c h i b o 'l g a n . G a p n i
59

---

A B U N A S R F O R O B I Y
b u n d a y a y l a n t i r i s h t u f a y l i u o ‘zi b e r k i t m o q c h i b o ' l g a n
m a ' n o n i n g tesk arisin i y o r itis h d a n u t q ra v sh a n lig ig a e rish g a n .
K eyin u o 'z la r id a ( y u n o n l a r d a ) m a ’lu m b o 'lg a n q o n u n l a r n i
b a rk a m o l etishga kirishadi, sogMom aql talabiga b in o a n ularning 
q a n c h a l i k to 'g 'rilig i va fo y d a la n is h g a yaro q lilig in i o 'r g a n a d i .
J a m o a b o 'l i b o v q a t l a n i s h , o g ' i r y u k la r n i t a s h i s h d a yengil 
q u r i l m a l a r d a n f o y d a l a n i s h s h u l a r j u m l a s i d a n d i r . K is h ila r n in g
k o 'p c h ilig i p iy o d a y u r is h la r in i h is o b g a olib. n o t e k i s y o 'lla r d a
o d a m l a r o r a s i d a a h illik va o ' z a r o y o r d a m m a y ju d b o 'l s a ,
b u n d a n fo y d a j u d a k o 'p lig in i t u s h u n t i r a d i .
S o ' n g r a , u m u a y y a n q u r o l l a r n i n g q o ' l l a n i s h i , u l a r n i
is h la tis h m a h o r a t i , b i r l a s h t i r i s h va o ' z a r o j o y l a s h t i r i s h — 
a y r i m o d a m l a r u c h u n e m a s , d o i m i y u r u s h h o l a t l a r i d a
u m u m a n z a r u r n a r s a ek a n lig in i t u s h u n t i r a d i .
A f l o t u n s h u n i n g d e k , b a ’z i l a r u r u s h d a q a n d a y f o y d a
o lis h la rin i, u r u s h n i n g a y rim o 'r i n l a r i k o 'p c h i l i k t o m o n i d a n
p u x ta o 'r g a n i l g a n m i , y o 'q m i e k a n lig in i b a y o n eta d i. S o ' n g
j u z ’iy va u m u m i y
m a s a l a l a r n i iz o h la y d i. K e y i n u r u s h l a r
m a s a la s ig a o 't a d i va u r u s h d a h a m q o n u n l a r n i n g k o ' p foydali 
t o m o n l a r i b orligini e s la ta d i. M a s a l a n , s ir td a n ta z y iq o 't k a z i b
s in g d ir ila d ig a n k o 'n g il g 'a z a b i n i b ostirish u c h u n in s o n n i n g
o 'z i b ila n olib b o r a d i g a n h a q i q a t izlash b o ra sid a g i k u r a s h d a
q o n u n n i n g foydasi b o rlig in i aytadi.
U y a n a , q a n d a y s h a h a r fozil s h a h a r va q a n d a y o d a m
fozil o d a m e k a n lig in i U ish u n tira d i, q o id a li va s o g 'l o m fikrlash 
fazilatiga e g a b o 'l g a n s h a h a r va fozil o d a m h a m i s h a g 'o lib
e k an lig in i k o 'rs a ta d i. U , h o k i m g a ega b o 'lis h x o h is h in in g c h in
istak e k a n lig in i, u n g a b o 'y s u n i s h n i n g za ru rlig in i tu s h u n t i r a d i
va b u n d a n k e la d ig a n f o y d a n i k o 'r s a t a d i . U m e h r i b o n l i k va 
b o s h q a r u v d a g i a so siy va e n g a r z i m a s t o m o n l a r d a n b o s h la b , 
x a lq n i u r u s h l a r d a n s a q l a s h d a h a m d a j a h o l a t n i b o s t ir is h d a
x a y rix o h h o k i m n i n g h a y o t tarzi q a n d a y b o 'l i s h i zu ru rlig in i 
t a ’riflaydi.
U o d a m l a r n i n g o ' z a r o u r u s h la r n i b a r t a r a f e tis h g a b o 'l g a n
c h i n x o h is h la r in i tu s h u n t i r a d i va bu x o h is h n i m u s t a h k a m l a s h
zarurligi h a q id a g a p ir a d i, c h u n k i bu — ez g u lik , y axshilikdir. 
Bu n a r s a , faq at q o n u n b o 'l g a n a d g i n a va u q o n u n yaxshi 
i s h l a g a n d a g i n a a m a l g a o sh ish i m u m k i n . A g a r q o n u n j a n g
60

---