Foydalanilgan adabiyotlar

1.Ishlab chiqarish omillari.
  Bevosita ishlab chiqarish jarayonida qoʻllanadigan resurslar boʻlib; yer (tabiat), ishchi kuchi, kapital, tadbirkorlik faolligi (tadbirkorlik qobiliyati) kabi omillar hisoblanadi. Ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar hajmi, miqdori ulardan foydalanish darajasiga boglik, boʻladi.
Ishlab chiqarish omillari :
Ishlab chiqarish omillari tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish uchun zarur bo'lgan manbalar hisoblanadi. An'anaviy ravishda komponentlarga bo'lingan:
mehnat resurslari yoki mehnat;
investitsiya manbalari yoki kapital;
tabiiy resurslar yoki er;
tovar resurslari;
tadbirkorlikning iste'dodi yoki tadbirkorlik qobiliyati;
ma `lumot; muayyan shakl Ma'lumotlar - bu texnologiya;
bilim yoki boshqaruv qobiliyatlari.
Mehnat insonning iqtisodiy foyda keltirishi, insonning aqliy qobiliyatlari to'plami, aqliy qobiliyatlarining namoyishi uchun tegishli faoliyatni anglatadi.
Kapital odamning o'tmishdagi ishi bilan yaratilgan odamning umumiyligini o'z ichiga oladi. Noto'g'ri fikr shundaki, aktsiyalar, obligatsiyalar, pullar, bank depozitlari ishlab chiqarish omiliga tegishli emas.
Er ishlab chiqarish omili sifatida uy-joy yoki sanoatni rivojlantirishga yo'naltirilgan barcha qishloq xo'jaligi erlari va shahar erlarini, shuningdek tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish uchun zarur bo'lgan tabiiy sharoitlarning kombinatsiyasini qamrab oladi.
Ishbilarmonlik iste'dodi o'z qobiliyatidan tashkil topgan insoniy qobiliyatlarni o'z ichiga oladi:
ishlab chiqarishning barcha zarur omillarini ulash orqali tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish va ishlab chiqarishini tashkil etish;
boshqaruv va biznesni boshqarish bo'yicha asosiy qarorlarni qabul qiladi;
xavf pul, vaqt, ish, ishbilarmonlik obro'si, chunki bozor faoliyati katta noaniqlik bilan bog'liq va natijada kafolatlanmaydi;
yangi texnologiyalar, yangi mahsulotlar, ishlab chiqarish tashkilotlari usullarini joriy etish.
Asosiy iqtisodiy resurslardan biri zamonaviy bosqich Jamiyatning rivojlanishi bu ma'lumot.
Ishonchli ma'lumotlarga ega bo'lish shart Iqtisodiy mavzuga qaragan muammolarni hal qilish. Shu bilan birga, hatto to'liq ma'lumot muvaffaqiyat garovi emas. Vaziyat uchun eng yaxshi echimni qabul qilish uchun olingan ma'lumotlardan foydalanish qobiliyati bunday manbani bilim sifatida tavsiflaydi. Ushbu manbaning tashuvchilari menejment, xaridorlarning boshqaruvi va xizmat ko'rsatish sohasida malakali kadrlardir, xizmat ko'rsatish tovarlar. Bu biznesga eng katta daromad keltiradigan manba. "Kuchli kompaniyani zaiflikdan ajratib turadigan narsa, birinchi navbatda, o'z mutaxassislarining malakasi va boshqaruv tarkibi, uning bilimlari, motivatsiyasi va intilishlari "
Bozor iqtisodiyoti sharoitida yuqorida sanab o'tilganlarning barchasi iqtisodiy resurslar Erkin sotib oling va sotdi va o'z egalariga maxsus (omil) daromad keltiradi:
ijara haqi (er.);
foiz (kapital);

ish haqi Mehnat (menejment qobiliyatlari);

foyda (tadbirkorlik qobiliyati).
Germaniya iqtisodi va Faylasuf XIX asr. Karl Marks ishlab chiqarishning shaxsiy va haqiqiy omillarini ta'kidladi, odam o'zi shaxsiy omil sifatida gapiradi va ishlab chiqarish real omili sifatida ishlab chiqarish vositasi sifatida ishlab chiqarishni anglatadi va o'z navbatida, o'z navbatida mehnat va mehnat mahsulotlaridan iboratdir. .
Mehnat vositasi - "... odam o'zlari va mehnat mavzusi borligi va unga ushbu mavzuga ta'sir ko'rsatuvchi sifatida xizmat qiladigan narsalarning majmui". Mehnat vositalari va eng avvalo, vositalarda inson tabiatiga, ishlab chiqarish binolariga, quruqlik, kanallar, yo'llar va boshqalarni yaratish - A Xarakterli xususiyat mehnat faoliyati kishi. U barcha moddiy ish sharoitlarini keng ma'noda, ularsiz bajarib bo'lmaydi. Mehnatning umumiy ahvoli - bu er, mehnat sharoitlari ham binolar, yo'llar va boshqalar ishlab chiqarish, yo'llar va ularning jarayoni natijalari ishlab chiqariladi. ishlab chiqarish uchun ariza, texnik va texnologiyalarda. Texnologiyalar (va texnologiyalar) rivojlanish darajasi tabiatan jamiyatni o'zlashtirish darajasining asosiy ko'rsatkichi hisoblanadi. "Texnologiya insonning tabiatga bo'lgan faol munosabatini, o'z hayotini ishlab chiqaradigan to'g'ridan-to'g'ri jarayonini aniqlaydi"
Ishlab chiqarish vositalari mehnat buyumlaridan va mehnat vositalaridan iborat. Mehnat buyumlariga ishlab chiqarish jarayonida ishlov beriladi. Ular ilgari inson mehnati ta`sirida bo`lmagan tabiiy resurslardan yoki inson mehnati natijasi bo`lgan moddiy ashyolardan iborat bo`lishi mumkin. Mehnat vositalari esa mehnat qurollariga (ishlab chiqarish qurollariga) va mehnatning moddiy sharoitlari bo`lib xizmat qiluvchi vositalarga bo`linadi. Mehnat qurollari albatta inson mehnati bilan yaratiladi.
Hozirgi zamon iqtisod fani ishlab chiqarish omili deb ishlab chiqarish natijalarini belgilab beruvchi ob`ektlar, elementlar yoki shart-sharoitlarni tushunadi. Ishlab chiqarish omillari to`rt asosiy guruhga bo`lingan holda tahlil qilinadi: yer, kapital, mehnat va tadbirkorlik qobiliyati.
Yer tabiiy omil sifatida qaraladi. U inson faoliyatining mahsuli emas, balki tabiatning in`omidir. Omillarning yer deb nomlanadigan guruhiga barcha tabiiy boyliklar, foydali qazilmalar konlari, ishlov berilayotgan yerlar, o`rmonlar kiradi.
Kapital ishlab chiqarishning omili sifatida tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarishda foydalaniladigan ne`matlarning yig`indisidan iboratdir. Ularga asbob-uskunalar, mashinalar, binolar, omborlar, transport kommunikatsiyalari, aloqa vositalari va boshqalar kiradi. Keng ma`noda olib qaralganda, moddiy kapital tushunchasi o`z tarkibiga xomashyo va materiallarni ham olsa-da, tadqiqotchilar kapital tushunchasini ishlab chiqarishda ko`p marta ishga solinadigan moddiy elementlar bilan cheklaydilar. Fanda tadbirkorlik faoliyatida ishga solinayotgan pul mablag`lari ham kapital deb ataladi. Nazariy ma`noda esa pul to`g`ridan-to`g`ri ishlab chiqarishda uning omili sifatida ishtirok eta olmaydi. Shuning uchun nazariy ma`noda qo`llanayotgan kapital tushunchasini pul mablag`larini ham o`z ichiga oladigan amaliy xo`jalik faoliyatidagi kapital tushunchasidan farqlash uchun moddiy kapital atamasidan foydalanadilar. Moddiy kapitalning texnik holati va darajasi ishlab chiqarish samaradorligiga juda kuchli ta`sir etadi va uning samaradorligini belgilab beradi.
Tovar va xizmatlarni yaratishda ishga solinadigan insonning aqliy va jismoniy qobiliyatlari mehnat omilini tashkil etadi. Qobiliyatlar yig`indisi xodimning ma`lumot darajasi, kasbiy ta`lim egallaganligi, ko`nikmalari, jismoniy salohiyati va boshqa xususiyatlari bilan belgilanadi, Bularning hammasi zamonaviy fanda inson kapitali tushunchasi bilan ifodalanadi. Xodimning yuqori malakasiga, yuksak mehnat qobiliyatiga erishish uchun uni o`qitish va tarbiyalash lozim. Demak, mehnat omilini yaratish uchun ham moddiy kapital talab etiladi. Xodimni tayyorlash uchun yo`naltirilgan xarajatlarning natijasi sifatida mujassamlashgan shaxslar inson kapitali bo`lib maydonga chiqadilar. Inson kapitaliga investitsion qo`yilmalar hozirgi paytda eng samarali va o`zini eng tez oqlaydigan qo`yilmalar hisoblanadi.