Foydali qazilma konining kon geologik sharoitlari va texnologik parametrlari tahlili

UMUMIY MA’LUMOTLAR. KON TEXNOLOGIK VA TEXNIK QISM

Shimoliy kon boshqarmasiga qarashli Sharqiy konining Janubiy kareri, Kokpatasning hamma konlari uning xarajatlarni qoplamaydigan bo‘lganligi uchun uzoq vaqt qazish ishlari olib borilmagan. 1995 yilda oksidlangan rudalar manbalari bazasida ishlovchi 3-sonli Gidrometallurgiya zavodi foydalanishga kiritilgan edi. Shu yilning o‘zida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 384-64-sonli qarori qabul qilindi, unda korxonaning 2 navbati qurilishi TEO ishlab chiqish va tarkibida yuqori margimush bilan tarkibida oltin bo‘lgan tayanchli sulfidli rudalarni qayta ishlash texnologiyalarini tanlash va taqqoslashni olib borish ko‘zda tutilgan.

Dastlab taklif etilgan sulfitli rudalardan olinadigan flotokonsentrat o‘tga toblab qizdirish texnologiyasi, murakkab va qimmat tutib oluvchi uskuna talab qiladigan tarkibida margimush bo‘lgan toksik moddalarning katta hajmda chiqarilishi bilan bog‘liq jarayon uchun rad qilingan. Bunda katta hajmdagi margimush omborda saqlash kerak bo‘lgan. Alternativ uslublar sifatida ekologik talablarga javob beruvchi sulfidli rudalardan oltinni ajratishni bakteriyami sulfidli oltinni biooksidlash va avtoklavli ishqorli yuvish orqali olish ko‘zda tutilgan.Birinchisi juda katta xarajatlar bilan bog‘liq. Oltinni eng zamonaviy bakterial ishqorli yuvish usuli bo‘yicha VIOX texnologiyasi sohibi – GENCOR ( JAR) taniqli firmasi kompleks tadqiqotlar olib borilgan. Butun ushbu sinovlar AQSh atrof muhitni himoyalash bo‘yicha agentlik talablariga muvofiq temirning juda maqbul qoldiq arsenat Kokpatas manbalarida rudalarni qayta ishlash natijasida olish, ekologik talablarni ta’minlash va oltinni ajratib olishning yaxshi ko‘rsatgichlarini tasdiqlashdi.
Konlarning oltin rudalari zaxiralari rudaning sanoat turidagi oltin sulfidli ruda bilan tavsiflanadi. Navoiy kon metallurgiya kombinati tomonidan Kokpatas konlarining yangi o‘zlashtirish konsepsiyasi qabul qilingan, aynan:
1. Kokpatasning oltin sulfidli konlarining birlashtirilishi, buning chegarasida rudalarni qazib olish va ularni dastlabki boyitish manbalarda, ularni qayta ishlash Uchquduq shahridagi 3-sonli GMZda amalga oshiriladi.
2. Manbalarning xom-ashyo bazalarini baholash, karerlarning yakuniy shakllarini maqbullash va ularni ishlab chiqish jadvallarini bo‘yicha yangi kompyuter texnologiyalaridan foydalanish tegishli xarajatlar va foydali qazilmalar yuzini ochish ishlari hajmini 35-40 % kamaytirishga imkon beradi.
3.3-GMZdiga jo‘natiladigan rudalarni qazib olish joyida porsiyali va bo‘lakli separatsiya yo‘li bilan rudalarni oldindan mexanikaviy boyitishning ilg‘or texnologiyalaridan foydalanish metalning nekodensatsiyalangan tarkibi bilan kon ruda massasining 50% dan yuqori qayta ishlash va transportda tashishni istisno qilishga imkon beradi va rudada uning tarkibini oshiradi.