Fuad İskəndərov
Yüklə 2,79 Kb. Pdf görüntüsü
|
komitəsində, yollar üzrə komissiyanın kargüzarı, yollar komissarlığında xüsusi tapşınqlar məmuru vəzifəsində işləmişdir. 1918-ci ilin mart ayında “Slavyan-rus cəmiyyəti”ni yaradanlardan biri olmuşdur. Azərbaycan hökumətində Torpaq nazirliyinin xüsusi tapşırıqlar üzrə məmum və ərzaq naziri təyin edilmişdir”. K.Lizqar bolşevik çekası tərəfindən istintaqa eəlb edilməzdən əvvəl də bir dəfə istintaqla üz-üzə dayanmışdı. 1919- cu ilin payızında baş vermiş həmin hadisə onun fəaliyyəti barəsində Azərbaycan hökumətinin apardığı xüsusi araşdırma ilə əlaqədar olmuşdu. Bu araşdırmaların aparılması Müxtəlif idarələrdə sui-istifadənin təhqiqatı ilə məşğul olan Xüsusi İstintaq- təftiş Komissiyasına həvalə edilmiş, istintaq qrupu tərəfindən onun özü ilə yanaşı, bir neçə şahid dindirilmişdi. Məsələnin başlanğıcı isə daha əvvəlki tarixlərə, Lizqann nazir işlədiyi dövrlərə gedib çıxırdı. 9 fevral 1919-eu ildə AR Ərzaq nazirliyindən Nazirlər Kabinetinin sədri F.Xoyskiyə 4 saylı məktub göndərilmişdi: “İskra” qəzetinin bu ilin 7 fevral sayında “Adamlar var” başlıqlı yazının məzmunu barədə məqaləni göndərməklə, məTumat venuəyi özümə borc bilirəm. Flam mənim tərəfimdən nazirliyin nəzarət şöbəsinə üzləşdirmə aparan mühasib kimi nəzarətçi təyin olunub, ancaq onun keçmiş Ərzaq komissarlığından şərab aldığı barədə bilən kimi azad etmişəm. Suxarjevsk mənim tərəfimdən hüquq məsləhətçisi dəvət edilib, çünki mən onun haqqında ancaq yaxşı hüquqi savada, qüsursuz fəaliyyət göstərmiş yaxşı hönuət qazanmış şəxs kimi məlumatlar almışam. Rılskilərin firmasında xidməti barədə mənə məlumdur, ancaq onun həmin firmada fəaliyyəti yalnız hüquqşünas kimi olmuşdur. 3.K.Qafafov mənim tərəfimdən təcrübəli hüquqşünas, qanunvericilik işlərindən başı çıxan şəxs kimi hüquq məsləhətçisinin müavini qəbul edilmişdi. O, 24 yaşında Ədliyyə nazirliyində işləyirdi. Sonralar Moskva Məhkəmə Palatası prokurorunun müavini idi. 1916-cı ilin martından 1917-ci ilin iyununa qədər Daxili işlər nazirliyi Şurasının üzvü olmuş. Müvəqqəti hökumət tərfindən istefaya göndərilmişdi. 4.İvanov mənim tərəfimdən təerübəli və qabiliyyətli işçi kimi Torpaqşünaslıq İdarəsinin rəis müavini götürülmüşdü... Məqalənin 164 sonunda qeyd olunur ki, guya mən ölkənin ərzaq təminatında Rılskilər firmasına üstünlük verirəm. Məqalənin bu hissəsi də doğru deyil, çünki mənim tərəfimdən bu işdə heç bir tərəfgirlik göstərilməyib, sadəcə ona görə ki, ikinci bir təklif yox idi. Həmin firmanın xidmətlərindən imtina edilməsi isə mənim tərəfimdən üzərimə qoyulan vəzifələrin yerinə yetirilməməsi demək olardı.” “Slavyan-rus cəmiyyəti”nin yaradıcılarından və ən fəal üzvlərindən biri, Azərbaycan parlamentinin üzvü ixtisasca dəri mühəndisi olan Mixail Nikolayeviç Vinoqradovun yaxın dostu K.Lizqar barəsində 1919-cu ilin sentyabr ayında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin dövründə adı çəkilən Xüsusi İstintaq- təftiş Komissiyasına verdiyi ifadədə onun tərcümeyi-halının bir sıra gizli məqamları barədə məlumatlar açıqlanmışdır. Bu məlumatların doğruluğunu Bakı dairəsi məhkəməsinin prokurorunun müavini, zədagan D.Zaxarinin eyni Komissiyaya ifadəsi də təsdiqləyir. AR parlamentinin üzvü, 38 yaşlı, provaslav, dəri mühəndisi, Bakı ş. Torqovı küçəsi 8, mənzil 6-da yaşayan M.Vinoqradov Xüsusi İstintaq-təftiş Komissiyasının üzvü K.Izdebski tərəfindən şahid qismində dindirilərkən bildirir ki: “K.Lizqan mən 1918-ci- ilin martından Tiflisdən tanıyıram. Əvvəllər onunla dostluq münasibəti saxlamışam. Arvadının dediyinə görə, o, 15 il qabaq Bayıl türməsində özünü asan neftin ötürülməsində və cinayətin gizlədilməsi məqsədilə üç nəfər ləzginin öldürülməsində günahlandırılan milyonçu Rılskinin qeyri-qanuni oğludur. Onu da bilirəm ki, Rılski onu öz oğulları ilə bir yerdə böyüdüb və Lizqar Stepan Rılskini başqa cür yox, qardaş adlandırır. Rılskinin ölümündən sonra Lizqara varis kimi pay düşdü və o, ticarət işinə qoyduğu 1 milyondan çox pul aldı. Ancaq tezliklə müflisləşib, Vladiqafqaza gəldi və yenidən ticarət işlərinə başladı. Tiflisdə o, ehtiyac içərisində yaşayırdı və bir xidmətçi ilə kifayətlənmişdi, yeməyi tez-tez arvadı hazırlayırdı, Bakıda da Ərzaq naziri tə’yin edilənə qədər eyni vəziyyət idi. Pulsuzluq- larını onunla izah edirdilər ki, S.Rılski Lizqarın hərəkətsizliyindən narazı qaldığı üçün onlara çox az pul verir. Bu vəziyyət Lizqarı Bakıda iş axtannağa məcbur etmişdi və oktyabrın əvvəllərində 165 doktor Xosrov bəy Sultanovun himayədarlığı və sərancamı ilə o, torpaq nazirliyində xüsusi tapşırıqlar məmuru təyin olundu. Sonra Bakının siyasi həyatında iştirak etməklə “Slavyan-rus cəmiy- yətf’nin sədri kimi Lizqar Nazirlər Şurasına daxil ola bildi, xüsusilə onun ticarət və sənaye nazirliyinin rəhbərliyinə təyin olunmasında israr etdi. Onun sirr saxlaya bilməyən arvadı dəfələrlə demişdi ki, “Stepan Kostyadan çox razıdır, əgər o, nazir ola bilsə, ona öz işlərini qaydaya salmaqda köməklik göstərə bilər”. Ancaq ticərət və sənaye naziri başqa adam təyin edildi, Lizqar isə ərzaq naziri oldu. O, əvvəlcə Rılskinin firmasında müdir işləyən Suxarjevskini hüquq məsləhətçisi təyin etdi. Suxarjevski Rılskinin firmasında müdir kimi də qalmışdı. Sonra öz məktəb yoldaşı Ratneri, bacanağı Şuljenkonu cəlb etdi. Yanvann sonunda buğda gətirilməsi ilə bağlı Stepan Rılski ilə sövdələşməyə girdi. Bilmirəm bu sövdələşmə baş tutdu, yoxsa yox. Biz Lizqarm hərəkətlərindən narahat olduğumuza görə ondan qurtulmaq üçün cəmiyyətin Şura iclasını çağımıaq və onu üzvlükdən azad etmək istəyirdik. Əw^əllər Lizqar dediyim kimi puldan korluq çəkirdi, ancaq nazir olduqdan sonra hər biri 4-5 min rubla başa gələn gecələr keçirirdilər. Lizqarm vəzifədən sui-istifadə etməsi barədə gümanlarımızı mən və Zaxarin V.Klenevskiyə bildirdik. O da tezliklə Lizqarm cəmiyyətindən kənarlaşdıniması tərəfdarı idi. Bir dəfə yanıma “İsfahan” firmasından bir nəfər gəlib, Lizqan tanıyıb-tanımadığımı soruşdu. Mən onu cəmiyyətindən tanıdığımı bildirəndə, həmin şəxs dedi ki, o, ictimaiyyətə müraciət etmək məcburiyyətindədir, çünki Lizqar onların çayını və s. mallarını müsadirə etdirib, əvəzində firmaya çatan pulu köçürtmür. Vısotskilər firması və Mirbabayevlər kompaniyası ilə də belə olmuşdu, sonra Vısotskilərin pullarım aldılar. Mən bu barədə Lizqara bildirəndə o, cavab verdi ki, məsələyə Nazirlər Şurasında baxılacaqdır. O, Vısotskilər firmasına 500 min rubl pul ödənilməsindən də imtina etdi.” 17 sentyabr 1919-cu ildə isə Xüsusi İstintaq-təftiş Komissiyasının üzvü Vaxutin tərəfindən şahid kimi Bakı dairəsi məhkəməsinin prokurorunun müavini, zədagan, 41 yaşlı D.Zaxarini dindirilir; “Ötən il dekabrın ortalarında Bakıya gəlib 166 Yüklə 2,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|