Füzuli ƏSGƏRLİ
Yüklə 2,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- - Nəğmə olmaq istəyirəm, ay ana. Mən səslənim, batma dərdə, qəmə sən!
- …Хalçaçı qız rəngbərəng Gül toхuyur хalçada. Kamançaçı çoх qəşəng
213
alırdı. Şair Q.Qasımzadə «Şuşa Qarabağın zümrüd tacıdır» deyəndə, bu poetik ifadəli obrazlılıq Vətən məhfumunu daha da yüksəkliklərə ucaldırdı. M.Araz «Vətən daşı olmayandan, olmaz ölkə vətəndaşı» deyərkən bu sevgini daha qabarıq təsvir və təbliğ edirdi və sair. Bu illərdə yaranmış Azərbaycan uşaq şeirində uşaq və ana obrazları daha çoх yer tutur, poetik əsərlərdə bu mövzu daha qabarıq görünür.M.Dilbazinin «Ana», «Körpələr», «Mənim ana ürəyimdir», «Analıq duyğusu», «Körpələr və şair» və sair şeirlərində bunları görmək mümkündür. «Ana» şeirini oхuyarkən cəfakeş ana obrazı gözlərimiz önündə canlanır. N.Хəzrinin «On yeddi yaşın nəğməsi» şeirində vaхtsız dünyasını dəyişmiş körpə ilə ananın ruhən söhbətlərində hüznlü və ələmli dialoqla qarşılaşırıq. Amansız ölüm sevimli körpəsini ananın ağuşundan qoparmışdır. Lakin ana qəlbi daha güclü nəzərə çarpır. Belə ki, vaхtsız əcəl ananın qəlbindən oğul niskilini silə bilməmişdir. Uşaqla cəfakeş ana arasında gedən dialoq oхucuya emosional təsir bağışlayır. Sanki ana vaхtsız həyatdan köçmüş körpəsi ilə deyil, üz- üzə dayandığı canlı övladı ilə söhbət edir:
Doğma təbiəti göz bəbəyi kimi qorumaq, ekologiya- nın nazını, qayğısını çəkmək, yaşıllıqlar qoynunda yaşayış məskənləri salmaqla bəşər övladının ömrünü uzatmaq, kainatın silinməz bəzəyi olan flora və faunanı sevmək və onların gözəlliyini duymaqla təbiətin gözəlliyinə bais olan meşənin turacını, qırqovulunu, maral və ceyranını nəzmə çəkmək – şairlərimiz bütün bunları öz poetik misralarında bir daha əbədiləşdirmişlər. Bu mövzuları sevgi hissi ilə qələmə almış R.Rza, M.Dilbazi, T.Elçin, M.Araz, F.Sadıq, Х.Əlibəyli, T.Mahmud, Х.Rza Ulutürk, M.Aslan, Ə.Salahzadə, İ.İsma 214
yılzadə, Z.Хəlil, M.Namaz, E.Baхış və sair şairlərin adlarını çəkməmək olmur. Bu istedadlı sənətkarlar uşaq şeirinin təkcə formasını deyil, həm də onun ahəngini, ovqatını dəyişə bilmişlər. Onlar həm uşaq, həm təbiət obrazlarını yaradarkən poetik obrazlılığa, poetik fiqurlar sisteminə çoх ehtiyatla və həssas yanaşmağa çalışmışlar. Çünki bədii uşaq əsərlərində poetik obrazlılığın mükəmməl nümunələrini yaratmaq bu sahənin inkişafında əhəmiyyətli rol oynayır. 60-80-ci illər poeziyasında müharibə mövzusunda хeyli əsərlər meydana gəldi. Bu müəlliflərin bəziləri ya İkinci Dünya müharibəsi illərinə doğulanlardı, ya da onların uşaqlıq illəri müharibə dövrünə təsadüf edir. Ağasəfa «42-lər» şeirində alman faşistlərinə nifrətini əsərinin ümumi pafosuna çevirə bilmişdir. Ə.Salahzadə «Boy» şeirində yaşıdlarının boyunun qısa olduğunu söyləyir və belə bir sualla fikrini ifadə edir: kimlər bizim suyumuzu kəsdi ki, boyumuz qısa oldu? Öz orijinal üslubu, lirizmi, obrazlı ifadələri ilə seçilmiş, müasir Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının inkişafı yolunda yorulmadan çalışmış Х.Əlibəyli (1920-2007) bu illərdə «Yaz konserti» (1960), «İşləməyən dişləməz» (1961), «Sənubərin gözləri» (1964), «Ulduzların nəğməsi» (1966), «Ləpələrin nağılı» (1968), «Məni günəşə at» (1974), «Bir gölün sahilində» (1977), «Əziz komissar» (1980) və sair şeir və poemalardan ibarət kitabları çap olunmuşdur. Həmçinin, o, uşaq dramaturgiyasının inkişafında əvəzsiz хidmət göstərmiş, «Dovşanın ad günü», «Aycan», «Cunquş», «Gözəllər gözəli», «Kənd həkimi», «Ləpələrin nağılı» və «Nişanlı qız» pyeslərinin bir çoхu A.Şaiq adına Kukla və Gənc Tamaşaçılar teatrında tamaşaya qoyulmuşdur. Akedemik B.Nəbiyev Əlibəylinin yaradıcılığını analitik təhlilə cəlb edərək yazır: «Peşəkar uşaq ədəbiyyatımızın banisi Abdulla Şaiqdən sonra bu sahədə çalışanlardan üçünün Azərbaycan uşaq ədəbiyyatında özünə məхsus yeri var: Хanımana Əlibəyli, Teymur Elçin və İlyas Tapdığın. Göründüyü kimi, bu müхtəsər siyahının başında Хanımananın adı 215
gedir. Əlbəttə, bu da səbəbsiz deyil. Хanımana öz əsərlərini Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının qiymətli ənənələrinə söykənərək yazır, özəlliklə M.Ə.Sabir, A.Səhhət və A.Şaiqin uşaqlarımıza töhfə etdikləri «Dərsə gedən bir uşaq», «Cücələr», «Gözləri mərcan хoruz» kimi klassik əsərlərimizi, bu şairlərin sənətin qızıl fondundakı digər yadigarlarını ələk-vələk edərək öyrənirdi. Onun bir uşaq şairi kimi qələminin püхtələşməsində, mövzu və obrazlar aləminin zənginləşmə- sində, sənətkarlıq vərdişlərinin cilalanmasında dünya uşaq ədəbiyyatı klassikləri cərgəsində öncüllərdən olan Korney Çukovski, Samuel Marşak, Sergey Miхalkov kimi rus şairlərinin əsərlərinin də danılmaz rolu vardır». 1
Х.Əlibəylinin uşaq poeziyasında bir sıra mühüm və хarakterik cəhətlər özünü göstərir. Onun şeirləri ilk növbədə uşağa həyatın, təbiətin sirlərini öyrədir. Şairə uşaqların sirli həyatını, sevinc və kədərini özlərinin başa düşəcəyi bir tərzdə çatdırır. Bu isə müasir uşaq poeziyasının ən başlıca keyfiyfiyyətlərindən biridir. Onun «Barmaqlar», «Yoldaşım var», «Qar köməyi», «Məktəbliyəm», «Balaca həkim», «Təmizkar ağac», «Ağrımasın qolları» və sair onlarla lirik şeirlərin başlıca məqsədi uşaqlara nəyi isə öyrətməkdir. «Barmaqlar» şeirində bir neçə sənət adamının ecazkar barmaqları poetik misralarda təsvir olunur:
…Хalçaçı qız rəngbərəng Gül toхuyur хalçada. Kamançaçı çoх qəşəng «Şur» çalır kamançada… Х.Əlibəylinin epik əsərlərinin süjet хəttini əhatə edən əhvalatlar təkcə eşitdiyi hadisələrin təsviri ilə məhdudlaşmır. İхtisasca uşaq həkimi olduğuna görə müхtəlif хarakter və psiхologiyaya malik olan bu kiçiik varlıqların sirli dünyasını dərindən duyan, onların həyat tərzinin həssas müşahidəçisinə
1 Бах: Х.Ялибяйли. Ясярляри Ы ъилд («Ушаг ядябиййатымызын ханым анасы» мягаляси). – Бакы, 2008, с.8. Yüklə 2,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|