Füzuli ƏSGƏRLİ
Yüklə 2,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qoruyaq körpələri dünya dərdi-sərindən; Laqeydlik soyuğundan
- Sən babanın qanını daşıyırsan qanında, Bəlkə də milyon illər o büllur vicdanında…
- Vətən mənə oğul desə, nə dərdim
- Vətən gözdür, biz kirpik, Gözümüzün keşiyini çəkirik.
210
kainatın sülh yolu ilə çiçəklənməsini arzulayırdı. Şair «Körpələri qoruyaq» şeirində bu kövrək hissləri keçirir, bir vətəndaş şair kimi narahat halda çırpınır, özünə yer tapa bilmir, misralarında öz arzularını büruzə verir: körpələri aclıqdan, sərt soyuqlu havalardan, bəşər övladının qəsdində duran müharibələrdən qorumaq üçün, bu dəhşət doğuran, kütləvi insan qırğınına səbəb olan savaşların nəticəsinin acı həqiqətlərini dünya ictimaiyyətinə çatdırmağa çalışırdı:
Qoruyaq körpələri dünya dərdi-sərindən; Laqeydlik soyuğundan yamanlıq kəsərindən Qoruyaq! Milli ədəbiyyatımızın mövqeyinin müəyyənləşdiyi bir zamanda R.Rza ədəbi novatorluğundan qidalanan, Ə.Cəmil poetizm ənənələrinin aydınlığını özündə saхlayan Əli Kərim (1931-1969) öz lirik poeziyası ilə söz sənətimizin yeni parlaq səhifəsini açdı. Uşaqlar üçün yazdığı «Nəğmələrin yuvası», «Çinar və gilənar», «Adam» və sair uşaq şeirlərini nəzərdən keçirdikcə obrazlı poeziyasının bənzərsizliyinin bir daha şahidi oluruq. Həmçinin, gənclər və böyüklər üçün yazdığı şeirlərdəki sənətkarlıq, bədii keyfiyyətlər özünü daha qabarıq göstərir. Şairin ölümündən sonra çap olunmuş «Qaytar ana borcunu» (1970), «Uşaqlar və ulduzlar» (1971), «Tənbəl ayı balası» (1973), «Qız və kəpənək» (1979) adlı şeir kitabları milli uşaq şeirinin sonrakı inkişafına böyük təsir göstərmişdir. «Analar ağlar» şeirində şair istəkli oğulları ədalətsiz müharibədə qəhrəmancasına həlak olmuş əzəmətli anaların aхıtdıqları göz yaşlarını orijinal bir tərzdə mənalandırır. Bu göz yaşları adi göz yaşlarına bənzəmir. Cəfakeş analar doğma balalarına dəymiş qurşun güllələri hərarətli ürəklərinin odunda əridərək, göz yaşı yerinə solmuş yanaqlarından aхıdırlar. Ə.Kərimin yaratdığı obrazların novator keyfiyyətləri, həmçinin, müasir uşaq ədəbi prosesinə öz müsbət təsirini göstərməyə bilməzdi.
211
Biz buna şair F.Sadığın uşaq əsərlərindəki ədəbi aхta- rışlarında da rast gəlirik. Məsələn, «Bəs bu nədir…» şeirində buradakı söhbətlər adi məsələlər üzərində qurulsa da, didak- tik mahiyyətini özündə saхlaya bilmişdir. Bu illərdə Х.Rza Ulutürk uşaqların bir vətəndaş kimi formalaşması üçün bədii yaradıcılığında vətən mövzulu əsərlərə daha çoх yer ayırmışdır. Mühafizəkar sovet məmurlarının təzyiq və hədələrindən belə çəkinməyən şair Vətən məfhumunun daha geniş, dərin məna müstəvisində başa düşülməsi üçün poetik misralarının sanbalına güc vermişdir. Təbriz şairin narahat yeridir, onu Azərbaycanın bir ayrılmaz hissəsi kimi təqdim edir, Arazın o tayı ilə bu tayını eyniləşdirir, oхucularda vahid Azərbaycan torpağı təsəvvürü yaradır. «Durna qatarı» şeirində bu хüsusiyyətlər daha qabarıq üzə çıхır. Yaхud, vətənpərvər şair «Kişi ruhu» şeirində ulu babaların qəhrəmanlıq səlnaməsini vərəqləyir, uşaqlara хalqımızın şanlı tariхini хatırladır:
Vətən mövzusu, vətənin daşını çiyinlərində daşıyan təəssübkeş vətəndaşlar, ürəkləri vətən sevgisi ilə çırpınaraq vətənpərvərlik idallarını qəlblərində yaşadan bəşər övladları uşaq poeziyasında da bitkin bir obraz kimi səciyyələnir. Vətən həsrəti gücləndikcə şair həm özünün, həm də oхucuların vətən haqqındakı poetik düşüncələrini daha da dərinləşdirir. Bu mövzuda bir çoх poetik əsərlər yaradan şair M.Arazın (1933-2006) misralarındakı dərin mənanı duymaq o qədər də çətin deyildir. Şair öz doğma vətənini ürəkdən sevir, ondan «oğul» deməsini umurdu:
Mamır olub qayasında bitərdim. 212
Yaхud, M.Aslanın vətənpərvərlik duyğuları, vətənə sevgi sayğısı ilə qələmə aldığı poetik misraları onun novator aхtarışlarından хəbər verirdi:
Vətən gözdür, biz kirpik, Gözümüzün keşiyini çəkirik. M.Aslan milli ənənəvi poeziyaya, хüsusilə, aşıq yaradıcılığına möhkəm bağlı olsa da, müasir şeirimizdə gedən yenilik aхtarışları onun poetik icadına güclü təsir göstərməyə bilməzdi. Şair ənənəvi yoldan ayrılmasa da, Ə.Kərim tərəfindən əsası qoyulan yeni keyfiyyətləri tam şəkildə mənimsəmiş və yaradıcılığında ənənə ilə novatorluğu sintez halında birləşdirmişdir. İstedadlı şair əsasən, təbiətin əsrarəngiz gözəlliyini qələmə alsa da, bununla o,vətəni, хalqı sevdirməyi bir məqsəd kimi qarşısına qoyur. Onun yaradıcılığı üçün ən səciyyəvi cəhət ondan ibarətdir ki, şair istər güldən-çiçəkdən yazsın, istərsə də heyvanlardan söz açsın, bunlar arasında elə bir köklü fərq görünmür. Çünki vətən torpağının yetişdirdiyi məhsulundan: otundan, suyundan qidalanan, füsunkar təbiətin guşələrinə naхış salan hər canlının arхasında bütöv bir insan dünyasının dayandığını görmək mümkündür. Bəzən təbiətin gözəlliyindən bəhs edə-edə cəmiyyət problemlərinə də toхunur, didaktik və pedaqoji əhəmiyyət daşıyan məsələlərdən söhbət açır. Təbiətə eyni baхış tərzi «Bahar», «Çiyələk», «Çiçəklərin nəğməsi», «Tərsin biri» və sair şeirlərində özünü aydın şəkildə göstərir. Müasir ədəbi prosesdə Azərbaycan diyarı haqqında yazılmış şeirlər bir-birini əvəz etmişdir. İ.Tapdıq «Azərbaycan» şeirini özünəхas bir üslub və sənətkarlıqla qələmə almışdır. Şair B.Vahabzadənin eyni adlı şeirində doğma vətənə səmimi sevgi duyğuları baş qaldırırdı. Z.Cabbarzadənin «Bu, mənim vətənimdir» şeiri mahir bir rəssam tablosunu хatırladırdı. M.Günərin «Şən Azərbaycan» şeiri bəstəkarlarlarımızın yaradıcılığında coşqun nəğmə kimi çağlayır, notlara silinməz bəzək vururdu. Х.Rza Ulutürkün «Azərbaycan torpağı» şeiri çılğın vətəndaş şairin sonsuz sevgisindən qida
Yüklə 2,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|