G e n d e r V ə İ n s a n h ü q u q u
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
zarət edənlərin də k iş ib r o ld u ğ u n u nəzərə alsaq, bir qay d a o la ra q q a d u ıla n n şikayətləri eşidilmir və kişilər tərəfındən dəsləklənm ir. Y e k u n olaraq q a ç q m la ra və m əcburi köç- künlərə q ay ğ m m və diqqətin artn-ılması m əqsədi ilə bir neçə təklif irəli sürm ək istərdik; - resp u b lik an m ərazi bütöviüyünün b ə r p a olunması, erm əni təcavüzkarlar tərəfmdən işğal o lu n m u ş to rp a q la rm azad edilməsi; - e rm ə n i əsirliyində o la n q a d m və u ş a q la r m h a m ısm m az a d o lu n m a sm m təm in edilməsi; - d o ğ m a t o r p a ğ a m ə h ə b b ə t və v ə tə n p ə rv ə rlik hisslərinin gücləndirilm əsi, m ü n a q iş ə n in sülh y o lu ilə həlUnin m ə q b u llu ğ u n u n əhaliyə b a ş a sahnm ası; - to r p a q la r q a y ta n ld ıq d a n so n ra yeni yaşayış evləri- nin, sosio-mədəni obyektlərin tikihnəsi, dağıdılm ış şəhər və kəndlərin bütün m ad d i b a z a la n n m yenidən qurulm ası; - q a ç q m və m əcburi köçkün düşərgələrində q ad m la- rm m aarifləndirilməsi istiqam ətində beynəlxalq təşkilatla- rm tren in q -sem in arla rn m saym m artırılması; - q a d m h ü q u q la n h a q d a bilgilərin ardıcıl x arak ter- də olması; - oğlan və qız uşaq larm m şü u ru n a o n la rm müvəq- qəti q a ç q m o l d u q la n fıkrinin daim təlqin edilməsi; - oğlan və qızlarda təhsilin vacibliyinə m a r a ğ oya- dılması, o n la rm təhsilə cəlb edilməsi; - tibbi xidmətin lazımi səviyyəyə qald ın lm ası, qa- d m la r üçün xüsusi reabilitasiya mərkəzləri yaradılm ası; - q a d m məşğuUuğu məsələsində m üəyyən dəstəklər tapılması.ı • Bax:Rəna Mirzəzadə "Gender: Cəsmiyyət. Insan Hüququ.Siyasət". B., 2003.səh. 364-390. Kişilər... Q a d m la r ... Bəşəriyyətin yaradılışının əsa- sı o lan insanlığın bu ayrı-ayn şəxsləri cəmiyyətdəki bütün h a + d isə və proseslərin inkişafmı tənzimləyən hərəkətverici qüvvələridir. B M T -nin İn k işa f P r o q r a m m d a g e n d e rm ü n a - sibətləri xüsusi yer tutur. G e n d e r problemləri getdikcə re sp u b lik ad a d a a k tu a l mövzuya, xüsusi m a r a q dairəsinə ç e v rilm ək d əd ir. M əsələn in əsas məğzi cinsindən asılı o lm a y a ra q insanlarm bütün sahələrdə h ü q u q la n n ın eyni dərəcədə sosial bərabərlik prinsipi əsasm da b ə ra b ə r həyata keçirilməsindən ibarətdir. Sosial-mədəni prolseslərin meyarları - ölçüsü baxı- m m d a n gender mədəniyyəti ümumbəşəri dəyərlərdəndir. M ü a sir dünyanın ink işaf etmiş tədris o c a q la n n d a gender elminin m e to d u , predm eti üm um i siyasətin, ictimai təfək- kürün, cəmiyyətdə cinslərin qarşıhqlı m ünasibətinin ayni- m a z tərkib hissəsi kimi tədris olunur. Bu elm respublika- m ız üçün nə dərəcədə xarakterikdir? Bu suala cavab ver- m ə k üçün nəinki tarixi-fəlsəfı istiqamətlı araşdırm alar, k o n k re t sosioloji so rğ u lard an tu tm u ş sosial elmlərin etibar etdiyi bütün sahələrin milli x arak terə uyğun tərzdə tədqiqi m üasir dünyagörüşü b a x ım m d a n öz vacibliyi ilə aktuallaş- m ah , gender problem atikası xüsusi və ümumiləşdirilmiş an a liz nəticəsində aşılan m ah d ır. G e n d e r m ünasibətləri h a q d a biliklər m aarifləndirm ə tərzi daşım ah, u şa q və gənclərə öyrədilməli, ümumtəhsil-tədris müəssisələrinin də b u sahədə xüsusi p r o q r a m l a n oİmahdır. B u n u n üçünsə ədəbiyyatlar tərcümə edilməli, yerh mütəxəssis k a d r la r ha- zırlanm ahdır. Kütləvi inform asiya vasitələri əhahyə gender biliyi ç a td ırm a q d a m üstəsna rol oy n am ah d ırlar. Sivil dün- ya çərçivəsi baxım ından insan hüquqları, qadın və uşaq hü- q u q ları gender bərabərliyi müstəvisində ali m əktəblərdə h u m a n ita r fakültələrlə yanaşı texniki sahələrdə d ə o n u n ---------------------------------- 81 ---------------------------------- təlimi cəmiyyətin sosial ahəngi b a x ım m d a n zəruridir. Bu özlüyündə sosial amillərin insan f a k to r u n u n psixoloji yö- nüm də fo rm a la şm a s m m d a xüsusi əhəmiyyət kəsb etdiyini göstərir. Çoxsayh ziddiyyətlər içrə y aşayan respubhkam ız üçün obyektiv problem lərin həlh sosial stabilliyə istiqamət- lənmiş gender tara z h ğ m a nail olunmasıdu'. G e n d e r problemləri qlobal problem lər sistemində sülh və m ü h a rib ə məsələlərindən so n ra m ü h ü m su'ada du- rur. M ü a sir qlobolistikada gender problem lərinin yeri və ro lu m ü ə y y ə n lə şd irilə rk ə n q a r ş ıy a a ş a ğ ıd a k ı k o n k r e t vəzifələr çıxu': 1) M ü a s ir d ö v rü n q l o b a l p ro b le m lə ri xüsusiy- yətlərinin m e y d a n a gəlməsi səbəblərini və bu problem lər sisteinində gender problem lərinin yerini a ş k a r etmək; 2) Cəm iyyətdə cinslərin qarşılıqh münasibətlərinin optimallaşdu-ılması, gender problem lərinin hüquqi ideoloji aspektini açm aq; 3) Sosial istiqam ətdə genderin m ü h ü m konsepsiya- larm m nəzəri-metodoloji, sosial-siyasi və aksioloji dünya- görüşü əsaslarm ı açm aq; 4) G e n d e r p ro b le m lə rin in təhlilinə ü m u m b əşəri y a n a ş m a n m üstünlüyünü göstərmək. M ü a sir dövr gender problem ləri situasiyasm m və qlobal problem lərinin xarakterini düzgün a n la m a q üçün, hər şeydən əvvəl, bəşəriyyət tarixində cəmiyyətdə cinslərin q arşıh q h təsirinin əsas meyllərini izləmək, ikincisi. ictimai fıkir tarixində bu problem lərə m ünasibət b a x m ım d a n nəzə- ri şüurun əsas in k işa f mərhələlərini nəzərdən keçirmək. G e n d e r p ro b le m lə rin in y a r a n m a s m m , o n la rın həllinin üç y o lu n u göstərək:!) tarixi, 2) sosial, 3) mənəvi- psixoloji siyasət yolları. Birinci yol, k o n k r e t g e n d e r problem lərinin tarixi araşdu'ilm asm ı irəli sürür. İkinci, cəm iy y ətd ə cinslərin h a r m o n i k in k işa fın ın k o ra p le k s Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|