65
Güllü xanım Kərimağa qızının sinə daşı üzərindəki
yazı: “Yad edin hər zaman burda yatanı.
Unutmaq
olarmı əziz ananı?”
-Daha qaranlıq düşür. Qayıdaq. Bayaq evdə heç kəsin olmamağına baxma. Biz evə
çatan kimi eşidib bilənlərin bizə yığışacaqlarını görəcəksən. Neyləməli, bizim işlərimiz
hələ də qaranlıqda gedir.
**********
*****
Elm Leyla kimidir, Məcnunu olan bilər
VII
Məcid Rəsulov Şəkidən qayıdanda artıq 1945-ci ilin dekabr ayı girmişdi.
Onu dərhal aspiranturaya bərpa etdilər. O həm də ADU-da “Riyazi analiz” kafedrasında
baş müəllim vəzifəsində çalışmağa başladı. O, “Fizika-riyaziyyat” fakultəsinin birinci
və ikinci kurslarında həm mühazirə oxuyur, həm də məşğələlər aparırdı. Bundan əlavə
o, “Həqiqi dəyişənli funksiyalar nəzəriyyəsi” üzrə tələbə seminarına rəhbərlik edirdi.
BDU-nun rektoru, əməkdar elm xadimi, A.İ.Qarayev tərəfindən Məcid Rəsulova
verilmiş xasiyyətnamədə yazılırdı: “O, tapşırılan işin öhdəsindən məharətlə gəlir.”
Məcid Rəsulovun nəzərində tələbə qeyri-adi varlıq idi. O, işığıa can atan pərvanə
təsiri bağışlayırdı. Elm adlı işığın başına elə hey dolanmaqdan azacıq da olsa
yorulmurdu ki, yorulmurdu. Bəzən o, tələbələrin ona necə heyranlıqla baxdığını
görəndə, az qalırdı ki, özünü itirsin.
66
İlahi, insanın baxışı necə də nurlu olurmuş! Ən təmiz ürəyin sevgi şəfəqləri ilə necə
şölə verdiyini insanın sifəti necə də əks edərmiş! Bir dəfə tələbələrindən biri ona
hamının qarşısında bol-bol təşəkkür etdi. Hamının adından çox şeylər oyrətdiyi,
bildiyini əsirgəmədiyi üçün ona sonsuzadək minnətdar olduqlarını bildirdi. Bu təşəkkür
və minnətdarlıq Məcid Rəsulovun ürəyini yerindən oynatdı:
-Uşaqlar, siz elə bilirsiniz ki, təkcə mən öyrədirəm? Axı, öyrətdikcə öyrənirəm.
Çünki sizlərə baxanda “Təmiz və günahsız insanlar, ilahi və müqəddəs baxışlar necə
olur?” sualının cavabını tapıram. Bəbəklərdə döyünən ürəkləri, üzlərdə sayrışan
istəyin və arzunun, xəyalın və romantikanın, hisslərin və duyğuların rənglərini görürəm.
Allahın nəyə qadir olduğunu təsəvvür edirəm. Axırda
o qənaətə gəlirəm ki, elm işıqdır.
Tələbələr də, alimlər də o işığa doğru gedənlərdir. Onlar sonu olmayan yolların
yolçularıdır. Ona görə ki, hər bir yolun sonu, yeni bir yolun başlanğıcıdır. İndi dərs
qurtarır. İndicə zəng vurulacaqdır. Mən isə deyirəm:
- İşığa doğru!
**********
*****
Məcid Rəsulovun BDU-dakı dərsləri 1946-cı il mayın sonuna qədər davam etdi. Belə
ki, Y.B. Lopatinski 1946-cı ilin yayında Ukraynanın Lvov şəhərinə köçməli oldu. Məcid
Rəsulovun elmi işinin yarımçıq qalacağından ehtiyat edən Y.B. Lopatinski onu Lvova
çağırmağı özünə borc bildi. Çünki Y.B. Lopatinski –M. L. Rəsulov dostluğu ağlın və
düşüncənin dostluğu şəraitində riyazi təfəkkürün inkişafına təkan verirdi. Digər bir
tərəfdən də elmin olduğu yerə dəvətdən alim necə boyun qaçıra bilərdi? Beləkilə, Məcid
Rəsulov elmi rəhbəri Y.B. Lopatinskinin təklifi və təkidi ilə 1946-cı ilin payızından
aspirantura
təhsilini
Lvov Universiteti.
Məcid Rəsulovnamizədlik işini burada işləmiş və dərs demişdir.
Ukrayna Elmlər Akademiyasının Lvov filialında davam etdirməli və İ.Franko adına
Universitetində dərs deməli oldu. O dövrdə Ukrayna SSRİ-yə aid edilən
67
Lvov qədim polyak şəhərlərinin klassik nümunəsi idi. Lvov mühiti Məcid Rəsulovun
alim, müəllim və şəxsiyyət kimi formalaşmasında əsaslı rol oynadı. 1661-ci Ildə əsası
qoyulan və ilk vaxtlar Yan Kazimirin adını daşıyan LvovUniversiteti beynəlxalq nüfuzu
ilə seçilən universitetlərdən biri olub Sovet dönəmindən etibarən İvan Franko adına
Universitet kimi məşhurlaşmışdı. Deyilənlərə görə, onun əsas binasında vaxtı ilə
Qaliçiya Seymi yerləşibmiş.
Məhz bu oturuşmuş Universitetdə Y.B. Lopatinski doktorluq dissertasiyasını çox
böyük müvəffəqiyyətlə müdafiə edib, 1947- ci ildən fizika –riyaziyyat elmləri doktoru
olmuşdu.
Elmi rəhbərin doktorluq, aspirantın namizədlik işi üzərində çalışdığı elm ocağında
bişməmək, kamilləşməmək mümkündürmü? Elmi rəhbəri Səlyan balığı, Lənkəran
kürüsü, Şəki ipəyi, Qarabağ quzusu haqqında düşünməyən aspirant necə də xoşbəxtdir!
Hər gün fikir mübadiləsi, hər gün müqayisə və mühakimə hər iki nəhəngin daha da
puxtələşməsinə gətirib çıxarırdı. Belə bir münbit şəraitdə Məcid Rəsulov elmi işini iki
il ərzində başa çatdıra bildi. Y.B. Lopatinski ilə dərin –dərin məsləhətləşmələrdən sonra
“Differensial tənliklər üçün bəzi qarışıq məsələlərin həllinin çıxıqlar üsulu ilə
araşdırılması” mözusunda yazdığı işin tamamlanmasına qəti əmin olan Məcid Rəsulov
1948-ci ilin payızında yenidən Bakıya-ADU-ya qayıdır.
**********
*****
Müdafiə
VIII
8 fevral 1949-cu il. Azərbaycan Dövlət Universiteti həyəcanlı bir gün
yaşamaqdadır. Məcid Rəsulov
“Fizika-riyaziyat” fakultəsinin Elmi Şurasında
elmi işini müdafiə edir. Elmi Şuraya ADU-nun elmi işlər üzrə prorektoru, dosent
M.A.Cavadov sədrlik edir. O, sonralardan AEA-nın müxbir üzvlüyünə qədər
yüksəlmişdir. Opponentləri isə sonralardan AEA-nın həqiqi üzvləri kimi riyaziyyat
tariximizə düşən Z.İ.Xəlilov və Ə.İ.Hüseynovdur. Müdafiə zalında tükürpədici və nəfəs
kəsici bir sükut hökm sürməkdədir. Adamlar sanki bir-biri ilə danışmağa da çəkinirlər.
Baxışmaq, gülümsəmək, qımışmaq sanki nəyəsə işarədir və nəyəsə işarə yasaqdır.
Bakının görkəmli riyaziyyatçıları, SSRİ-nin nüfuzlu elmi dairələrindən dəvət edilənlər
baş verəcək möcüzəyə baxmaq üçün gələn tamaşaçı təsiri bağışlayırlar. Bu
tamaşaçıların sırasında daha bir nəfər də var idi ki, ürəyində müdafiənin uğurla keçməsi
üçün dualar edir, arabir də sevincindən gözləri dolurdu. Bu, sadə geyimi və görkəmi ilə
başqalarından seçilən Əbdüləli müəllim idi. O, kimliyini bildirmədən Məcid müəllimin
yaxın adamı kimi salona daxil olmuşdu.