4-iii psihologija tur indd

92
Psİkolojİ
MOTİF TÜRLERİ
Motifl er en değişik türden olabilir, ancak araştırmalar öyle denilen 
üniversel motifl erin mevcut olduğunu ve bunların hangi ırka ait oldukla-
rını göz önüne almadan dünyadaki tüm insanlarda mevcut olduğunu gös-
termişlerdir. Motifl erin klasifikasyonu:
BİYOLOJİK GEREKSİNİM VE MOTİFLER 
  - Bu motifin adı insanın biyolojik bütünselliği ve kalımı için 
önemli olan temel gereksinimlerin karşılanmasından söz edildiğini göste-
rir. En önemlileri de şunlardır:
- Malzeme (su, gıda, oksijen) gereksinimi
- Ekskret (sidik, dışkı) boşaltma gereksinimi
- Organizmanın dinlenme ve uyku gereksinimi
- Organizmada biyolojik dengenin korunma gereksinimi (ağrı me-
kanizması, güçsüzlük, sıcaklık, soğukluğun etkisi ve b)
- Türlerin üremesi için önemli olan cinsel güdü
- Analık güdüsü, bu güdü olmasa küçük çocuğun hayatta kalması 
mümkün olmaz. 
Bu motifl erden bazıları sosyalleşme süreci üzerinden son derece 
sosyalleşmişlerdir. Mesela gıda gereksinimi çoğu kez gerçi “görme adetle-
rine” dönüşür ya da elbiselerle vücudumuzu dış hava soğukluğundan ko-
ruduğumuzdan başka çoğu kez moda trentlerini de ifade ederiz. 
Örnek 9.
Psikoloji araştırmaları annelik motifinin özellikle güçlü olduğunu 
göstermiştir. 
Bir deneyde ana fare bir kafeze konularak, kafezden sadece elektro 
şokların verildiği zeminden geçtiği halde çıkabilirmiş. Bu farede açlık, su-
suzluk ve annelik duyguları mevcutmuş. Zeminin öbür tarafında motifi 
tatmin edebilecek nesne bulunmaktaymış. Elektrik şokların yoğunluğu da 
değişkenmiş.
Araştırmalar ana farenin zeminin diğer tarafına su ya da gıda de-
ğil, yavrusu bulunduğu zaman en çok feda olmaya hazır olduğunu gös-
termiştir.

---

93
sağlık mesleki okullar için
SOSYAL MOTİFLER:
Güvenlik motifi
 - en önemli sosyal motifl erden biri olarak sayılır. 
Bu motif insanın geçimini sağlaması ve esas gereksinimlerini karşılaması 
eğilimini içermektedir. Bu gereksinim en küçük çağdan ifade edilmekte-
dir. Çocuklara bakan sağlık çalışanları, onların organik gereksinimlerini 
zamanında ve yeterli ölçüde karşıladıkları, çocukları beklenmedik yoğun 
uyarılara tabi tutmadıkları, iş saati esnasında onlarla daha çok oynadıkları 
ve onlara sevgi ile şefk at gösterdikleri zaman çocukları daha güvenli ola-
caklardır. 
Çocuklarda bu motif çocukluk çağında tatmin edilmediği zaman, 
onlar hayatları boyunca ortamdaki insanlara karşı güvensizlik, düşmanlık 
ve saldırganlık ifade ederler. 
Sağlıklı büyükler, çalıştıkları, savaşların ya da savaş tehditlerinin ol-
madığı yerde, sık sık meydana gelen doğal afetlerin olmadığı yerde kendi-
lerini güvenli hissedirler. 
İş esnasındaki kararlığımızla hastanın güvenini de artırmaktayız (la-
boratuvar çalışanı kan teşhisinizi yapması gereken laboratuvar çalışanının 
elleri titriyorsa veya bu analizin nasıl yapıldığını arkadaşına soruyorsa, 
kendinizi nasıl hissedersiniz). Bölümde hastaların rahatlığı ve onların bio-
lojik ile diğer gereksinimlerinin tatmin edilmesi için hesap yürütülüyorsa 
hasta kendisini daha güvenli hissedecektir.
Sevgi ve mensubiyet duygusu (duygusal bağlılık) 
-  temel sosyal 
gereksinimlerden biridir ve güvenlik motifiyle yakından bağlıdır. Bu mo-
tife daha afiliyatif motif (sevilmek ve diğer insalar ile bağlı olmak) denilir. 
Çocukluğun erken çağında belirir ve insan için çok önemlidir. Pratik dün-
yadan hiçbir çocuk aşırı sevgi ve kaygıdan zarar görmediğini, sayısı çok 
çocuk ise büyüklerin sevgi eksikliği dolayısıyla mutsuz olduklarını gös-
termiştir. Büyüklerde bu motif eksikliği özellikle yaşlılarda reddedilmişlik 
duygusunun belirmesine neden olmaktadır, bundan dolayı yaşlı insanlar 
ufak bir dikkat karşılığında çok müteşekkür olmayı bilirler.
Bu motifi psikolog Harlov araştırmıştır. Küçük maymunlarla deney-
ler yapmıştır. Maymunlara iki tür suni ana verilmiş, biri tel diğeri ise kürk-
tenmiş. Bunlardan her ikisi gıda gereksinimini karşılamaktaymışlar (iki-
sinde de süt şişesi varmış). Maymuncukların daha sık kürklu suni ananın 
kucağına sığındıkları kaydedilmiştir. Bu araştırmalar sayesinde çocuklar 
karşısında güler yüzlü olan çocuklarla daha çok ilgilenen ve sağlık çalışan-

---

94
Psİkolojİ
larını, küşük hastaların psikolojisine oldukça daha pozitif etkide buluna-
caklardır.
Beraber olma motifi
 - genel ve güçlü bir motift ir. Diğer insanlarla 
beraber olmak yanlızlıktan kaçınmak demektir. Huzursuz, endişeli oldu-
ğumuz ya da sorunlarımız olduğu zaman bu motif oldukça önemlidir. Bu 
motifin tatmin edilmesi için hastalar, hastaların dostluk kurabilecekleri 
odalara yerleştirilmelidirler. Bu dağılım onların ilgi alanlarına göre ol-
malıdır. Bunun yanı sıra bölümde hastaların birlikte olabilecekleri alanlar 
bulunmalı,(TV salonu, sosyal oyunlar vb). Anlaşılan bu aktiviteler sadece 
mümkün olduğunda tertiplenebilecektir.
Sosyla motifl er gurubundan en önemli olan asosyal motif, saldır-
ganlık motifi
ni ayırmak gerekir. (insanın başkalarına sözlü veya fiziksel 
olarak saldırdığı zaman). Çağdaş psikologlara göre, saldırgancılık, insan-
larda sıkça rastlanan bir vakadır ve atak şeklinde dile gelebilir, düşmanlık 
ve nefret nedeniyle başkasına zarar verme, kendi kendini savunma şeklin-
de ifade edilebilir.
Saldırganlık, küçük yaşta çocukta beliriverebilir. Gelişmesi genelde 
ebeveynlerin taklitini yapmakla veya eğitim esnasında olumsuz etkileme-
den doğabilir.
Saldırganlık huzursuzluk, karşılanmayan gereksinimler, sağlık çalı-
şanların işinden memnuniyetsizlik neticesi olarak hastalarda sıkça rast-
lanmaktadır.
MOTİF HİYERARŞİSİ
Kişisel motifl er
Kişisel motifl erde sayısı çok sayıda motif yer alır: kendini icra et-
mek, kendini tasdıklamak, mükemmellik, afirmasyon, prestij, şöhret, güç, 
şan vb.
Bazı müellifl er bu motifl eri sosyal motifl erin dayanağı olarak say-
maktadırlar çünkü durum icabı sosyal ortamda ve diğer insanlar karşı-
sında gerçekleşmektedirler. Kişisel motifl er şahsın kişiliğine ve onun 
değerlerinin vurgulanmasına yöneliktir
. Bu motifl er şahi kişilik ve diğer 
kişilikler açısından gözlenebilirler. Kendimiz hakkında olan resimi mü-
kemmele yaklaştırmak için devamlı çaba harcadığımızı ve başkaları tara-
fından saygılanmamız için çaba harcıyoruz demektir. 

---