4-iii psihologija tur indd

98
Psİkolojİ
yeni boş zamanında mesleğindeki yenilikleri okur), profesyonel olmayan 
yani hobi, (mesela bir laboratuvarcı boş zamanında bir enstrüman çalar).
Tüm ilgi tipleri insan ve onun aktiviteleri için önemlidir. İlginin esas 
temeli zekâdır (insanda ilgilerin olmayışı zekâsal kütlüğün göstergesidir). 
Onlar ortamın etkisi altında gelişirler, ortam çocuğu teşvik eder ama ilgi-
ler sık sık değişirler. Örnek olarak bir çocuk bugün polis olmak ister, ertesi 
gün kamyon sürücüsü, daha sonra da polis olmak ister. 12 yaşından sonra 
da devam eden ilgilerin hayati boyunca sürdükleri sanılmaktadır.
İlgilerin bilim ve teknik ile alakası vardır ve kişinin gelişimine kat-
kıda bulunurlar. Günümüzde bilgisayar tekniği insanları bilimsel dalda 
meydana gelenler ile yakından haberdar olmalarına katkı sunmaktadır.
İLGİLERİN PRATİKTE UYGULANMASI
Meydana çıkan, muhafaza edilen ve geliştirilen ilgiler, gelecekte ki 
mesleğin seçiminde büyük rol oynamaktadır. Örneğin, öğrencilerin orta 
tıp okullarına kaydı sırasında mesleki yönelim sorularını çalışan hizmet-
ler, sağlık çalışanın sahip olması gerektiği özelliklerini nazarı itibara alma-
lıdır (iletişim, insaniyetlik zekâ, farkına varma yeteneği, liderlik özelliği, 
geniş ligi alanları vb).
Mesleki ilgiler insanların kendi uzmansal bilgilerini devamlı olarak 
tamamlayıp artırmalarına yardımcı olmaktadır. Bu doğrultuda yapılan 
araştırmalar meslek başarısının zekâ yeteneklerine kıyasen ilgilere daha 
çok bağlı olduğunu göstermiştir. 
Meslek dışı hobiler kişi için çok önemlidir. Onlar gerginlikten kur-
tulmanız, meslekten kaynaklanan tüm olumsuz etkilerden rölaks olmanı-
za yardımcı olur. 
Onlar hastalıkla alakalı tüm belirtilere yönelik olur. İyi bir sağlık 
çalışanı, onun ilgi alanlarını keşfedip zaman zaman onları konuşuyorsa, 
hastayı negatif düşüncelerden uzaklaştıracak ve yardımda olacaktır.

---

99
sağlık mesleki okullar için
TUTUMLAR
KAVRAM VE TÜRLERİ
Tutumlar insanın kimi olay, insan veya nesne karşısında pozitif 
ya da negatif tepki gösterme ve davranışını
 buna göre yönlendirme ha-
zırlılığını ifade etmektedir
. 
Tutumlar kişisel ve sosyal olabilir. Kişisel tutumlar bireyin kendi-
si için önemli olan olaylara (mesela seyrettiğim tiyatro temsili çok iyi idi 
ya da dostumu saygılıyorum) aittir. Sosyal tutumlara gelince, bireyin top-
lum için önemli olay veya enstitüler karşısındaki tutumlarını ifade eder. 
Toplumsal düzen, din, savaş, silahsızlanma, aile ve evlilik, çocukların eği-
timi vb.
Tutumlar başkalarının tutumlarını benimsemek (genelde ebeveyn 
ve öğretmenlerin tutumlarını), kişisel tecrübe bazlı ve bireyin ait bir gru-
bun tarafından etkisi altında
 oluşmaktadırlar.
Tutumların duygusal rengi vardır, bir kimse tutumumuza saldırı-
yorsa, biz bunu kişiliğimize yapılan bir saldırı olarak algılarız ve dolayisiy-
le kendi tutumlarımızı müdafaa ederiz.
ÖNYARGILAR
Mantık açısından temelsiz
, yetersiz verilere ya da tezatlı verilere 
dayanan negatif tutumlardır. Bunlar çok katıdır, zor değişir ve duygusal 
açıdan güçlü olurlar
. Belli milletlere yönelik oldukları zaman etnik önyar-
gılar olarak adlandırılırlar. Etnik önyargılar gerçi bir talihsizlik ve bireyler 
ya da milletler arasında çatışma ve duşmanlıkların gelişimine katkı sun-
maktadırlar (Örnek 10). Etnik, dini ve ırk önyargıları mantık prensiplerini 
çiğner, çünkü doğru olmadıklarına karşın onların mevcudiyeti büyük bir 
direngenlikle devam etmektedir. Onlar adalet prensiplerini de çiğnemek-
tedirler çünkü önyargılara maruz kalan grup ayırıma tabii tutularak zül-
me uğramaktadırlar. Hümanizm prensiplerine de aykırıdır, çünkü insan 
onuru saygılanmamaktadır. Etnik ve dini önyargılar her milliyetçiliğin 
ayrılmaz parçasıdır, onlar daha az ya da daha çok dünyanın her tarafında 
mevcuttur. Genelde ne zaman ve neden başladıkları bilinmez ama bume-

---

100
Psİkolojİ
rang gibi geri döner, savaşlara ve felaketlere neden olur ve maalesef çok zor 
ortadan kaldırılırlar.
Önyargıların kökeniyle alakalı birçok açıklama mevcuttur: 
◆ Bazı ülkelerin iktidar sınıfı kimi millet ve grupların istismar edil-
mesini önyargılarla açıklamaktadır. Komşu veya farklı uluslar arasında 
aynı bölgede yaşayanlar arasında çatışmaların tekrarlanması, savaşlar ve 
tezatlar, önyargıların insanların anlayışlarının bir parçası olmalarına katkı 
sunmaktadır. Önyargı kaynakları kişisel ve umumi güçlükler ile memnu-
niyetsizlikler olabilir. 
Önyargılar kolay oturtulup yayılmaktadırlar, çünkü insanlar gerek-
sinimlerinin karşılanmaması dolayısıyla agresif davranış ifade etmeye ve 
bu şekilde psikolojik baskıdan kurtulmaya yatkındırlar. Bu agresif davra-
nış memnuniyetsizliğini sebebiyetine yönelik değil (çünkü böyle bir şey 
mümkün değildir) millet ve gruplara doğru milliyetçilik propaganda ola-
rak yönlendirilmektedir.
SAĞLIK KÜLTÜRÜ- TUTUMLAR VE ÖNYARGILAR
Dünya Sağlık Örgütü sağlığı sadece hastalık ve halsizliklerin ol-
mayışıyla değil, bütünsel bedensel, psikolojik ve sosyal refah olarak ta-
nımlamaktadır
. İnsanlık bütünsel olarak analiz edildiğinde ve bu definis-
yonla kıyaslandığında, sağlıklı insanın bulunması çok enderdir. İnsanlığın 
çoğu için bu şekilde düşünülen sağlık, erişilmesi zor bir hayaldir. 
Örnek 10
Amerikada iki grup öğrenci ile bu konuda ilginç bir araştırma ya-
pıldı. Birinci grup ırkçı eğilimli ikinci grup ise ırkçı değilmiş. Onlara farklı 
fotografl ar verilmiş. Örneğin bir fotograft a otobusun içi ön planda ise ko-
nuşmakta olan zenci ve beyaz görünmekteymiş. Beyzın elinde bir tıraş bı-
çağı varmış ve zenciye bir şeyler açıklamaktaymış. Belli bir zaman sonra, 
öğrencilerden fotografl arı tarif etmeleri aranmış. Irkçı temayülleri olan 
gurupta içerik bakımında değişiklikler kaydedilmiş. Neticede daha önce 
tarif edilen fotograft a onlar tartışma pozisyonunda olan zenci ve beyaz 
görmüş, zencinin elinde ise bıçak tuttuğunu iddia etmişlerdir.

---