4-iii psihologija tur indd

124
Psİkolojİ
Res. 21. Çocuklarda duygu belirme sıralaması
GENÇLİK
Gençlik çocukluk çağına bağlanan ve 12 yaşlarında başlayan dö-
nemdir. Hızlı beden gelişimi ve ikincil cinsi özelliklerinin belirmesiyle ka-
rakterize olur. Fiziki ve fizyolojik planda meydana gelen değişiklikler genç 
insanda şaşkınlık yaratır. Cinsi olgunluk ve teşvik ettiği istekler bu gelişimi 
daha da belirgin yapar. Bu dönemde (veliler ve büyükler) gençlerle cinsel 
olgunluk ve cinsellik konusunda açıkça konuşmalı, bu değişikliklerin an-
laşılmasında yardımcı olmalıdırlar. Sayısı çok antropolojik veri, bu dönem 
için karakteristik olan güçlüklerin tüm toplumsal ortamlarda görülmedi-
ğini göstermektedir. Gençler iyi yönlendirildikleri halde, çocukluktan er-
genlik çağına geçiş daha kolay olur ve büyük sarsıntılar yaşanmaz.
Gençlik döneminde büyük zekâ ve toplumsal gelişim olur. Piyajeye 
göre(İsviçreli pisikolog) gençlikte soyut işlemler (Formal Operational) 
zekâ gelişir, yani soyut kavramlar ile operasyon yapma ve düşünülen tah-
minlerden olasıl neticeler çıkarma yeteneği gelişir. Genç insanda yoğun 
olarak güncel toplumsal olaylar karşısında ilgi artar ve kendi fikirlerine 
ÇOCUKLAR İÇİN
  AŞK                         YAŞLILAR İÇİN
GURUR
SEVİNÇ
MEMNUNİYET
            HEYECANLIK
KISKANÇLIK
MEMNUNİYETSİZLİK
KİN
İĞRENÇLİK
KORKU
DOĞUMDA
3. AYDA
6. AYDA
12. AYDA
18. AYDA
24. AYDA

---

125
sağlık mesleki okullar için
duygusal olarak bağlanır. Bağımsız olma duygusu, velilerin isteklerine kar-
şı koymalarına neden olur. Velilerin davranışlarındaki tutarsızlıklar için 
düşünür ve otoritelere karşı eleştirisel tutum geliştirirler. 
Kendi sorunlarını çözemeyen ya da pozitif bir şekilde ad yapmaya 
başaramayan gençler, agresif davranış gösterir, ya da kendilerine kapanır 
veya çeşitli suçlar işlemeye başlarlar.
Ebeveyin ve öğretmenlerin genç insanlara anlayış ve hoşgörü ile ya-
naşmaları, onlara görev ve ödev vermeleri, onları doldurabilir ve yaşantı 
ile yeni bilgilerle yüklü bu dönemin olgun bir şahıs olmasına yol gösterge-
sine yardımcı olabilir.
OLGUNLUK ÇAĞI
İnsanın hayatında en uzun süren ve en yaratıcı olan çağdır. 20 yaşın-
dan sonra başlar (bazı müellifl ere göre 24 yaştan sonra başlar) ve 60 yaşına 
kadar devam eder. 
Bu tam psikolojik ve fiziksel gelişim dönemidir. Bireylerin çoğu 20-
30 yaş arası dönemde en önemli hayati problemlerini hallederler (okul, iş, 
evlilik, aile).
Bu önemli hayat problemlerinin halledilmesinden sonra, kişide ve 
onun davranışlarında sayısı çok değişiklik meydana gelir: daha sorum-
lu olur, işleri ciddiye alır, kendi davranışlarını daha çok kontrol eder, vb. 
Olgunluk çağında insan en üretkendir, kendisi, ailesi ve toplumu için ka-
zanır. Bu dönemin sonunda ilgiler azalır, insanın dostluk kurduğu çevre 
daralır.
YAŞLILIK
Yaşlılık 60 yaşlarında başlayan dönemdir ve sayısı çok hayat fonk-
siyonun azalması demektir. 60 yaşından sonra aktif olmaya devam eden 
kişilerde yaşlılığın daha az dile geldiği bilinir. (zekâ dersini tekrarla). 
Yaşlı insanların problemleriyle ilgilenen iki bilim vardır: Gerantoloji 
- sağlıklı yaşlı insanları araştıran bilim ve Geriyatri - hasta olan yaşlıları 
araştıran bilim.

---

126
Psİkolojİ
Yaşlı kişilerde meydana gelen beden değişiklikleri ve beyan oldukla-
rını göz önüne alarak, burada her sağlık çalışanı tarafından bilinmesi gere-
ken psikolojik değişiklikler üzerinde duracağız:
- 
Duyu organlarında duyu hissinin azalması (göz, kulak, koku);
- 
Bellekte değişiklik - yaşlılarda uzak geçmişte meydana gelen 
olaylar bakımında hipermnezi olur(artan bellek) yakın geçmişte olanları 
unuturlar;
- Düşünmede 
değişiklik, 
inceliğini kaybeder, kaba ve sert olur;
- 
Aktif olmayanlarda zekâ azalır;
- 
Duygusal yaşamda değişiklik-duygular dengesiz olur veya 
duyguları kontrol etmekte güçlük çekilir. Yanlızlık duygusuna kapılma ve 
faydasız oldukları düşüncesi gelişir;
- 
Motivasyon açısından da değişiklik olur. Hayatta kalma motif-
leri en önemli olur (gıda, su, dinlenme);
- 
Yaşlı insanların ortamın daha büyük dikkatine gerek duyarlar;
- 
Zekânın azalmasıyla alakalı olarak, ilgi alanları da azalır.
Psikolojik planda meydana gelen bu değişiklikler yanı sıra, yaşlı in-
sanlar bağışıklığın azalması nedeniyle sıkça rahatsız olurlar ve dolayısıyle 
onların psikolojik değişiklikleri de daha belirgin olur. 
Tıp biliminin ilerlemesi ve yaşam koşullarının iyileşmesiyle, yaşlı 
insanların sayısı artmaktadır (yaklaşık 100 yıl önceye kadar ortalama 40 
yıllık ömür varken, günümüzde insanın ömrü ortalama 70 yıl oldu) Her 
devlet yaşlı kişilerin bakımı için hesap yürütmelidir. Yaşlıların kendi aile 
ortamlarında bulunmaları en iyi olduğu bilinir. Böyle bir şey mümkün de-
ğilse, onların doğru dürüst yerleşebilecekleri sayısı çok enstitü bulunma-
lıdır.
Bazı yaşlı insanlar, dul erkek veya kadınlar, yanlızlık dolayısıyla sık-
ça evlilik kurmayı göze alırlar. Bu olay ailenin tepkisine neden olmaktadır. 
Yapılan araştırmalar, hayat arkadaşı bulan kişilerin daha kaliteli ve daha 
uzun yaşlılık dönemine sahip olduklarını gösteriyor.
Yaşlı insanların çoğu sağlık enstitülerinde kalan hastalar olduklarını 
göz önüne alarak, çocuklar, gençler, özellikler tıp okullarındaki öğrenciler-
de yaşlılar karşısında pozitif duyguların geliştirilmesi gereklidir.

---