4-iii psihologija tur indd

139
sağlık mesleki okullar için
gibi sayısı çok iç beden süreçlerini kontrol edebilmektedir. Teknik şundan 
ibarettir: kontrol altına alınacak organın çalışması önce uygun cihazlarla 
kayda alınır, şöyleki hasta bile bu bilgileri görebilir veya işitebilir (moni-
törde veya hoparlörden kalb atışlarını takip edebilir). Şartlandırma ve de-
vamlı deneme yoluyla hasta bu sürece etkide bulunmayı öğrenir. Başarılı 
olup olmadığı konusunda devamlı bilgilendirilmektedir. Memnun olma-
dığı halde, en etkili ve en hızlı usulu öğrenene kadar çalışmaya devam et-
mektedir. Hastalar bu tekniği kullanarak cilt sıcaklığını 5 dereceye kadar 
değiştirebilir, kan basıncını yüzde 15 cıvarında azaltabilir, nabzı hızlatabi-
lir veya yavaşlatabilir, kas gerginliğini yumuşatabilier vb. 
Biyofeetback tekniği gelecekte tıpta geniş çapta uygulanacağı ve has-
taların tansiyon, migren, kalp aritmisi ve daha çok sayıda diğer iç süreçleri 
kendi başına kontrol edebilecekleri tahmin ediliyor.
BİLİNÇ BOZUKLUKLARI
Bilinç bozuklukları daha dar anlamda kantitatif ve kalitatif olarak 
ikiye ayrılabilir:
1. Kantitatif bozukluklar:
a. Somnolensiyon
 - insan uykuludur (uyuşuk) ve dışarıdan gelen 
tüm uyarılara yavaş tepki gösterir;
b. Sopor
 - bilincin derin uyuşukluk halinde olması, hasta sadece 
daha şiddetli uyarılarla uyandırılabilir;
c. Koma
 - derin patolojik uyku durumu (bilinç tamamen kapalıdır) 
hasta en şiddetli uyarıların uygulanmasına karşın uykudan uyanamaz;
d. Kısa süreli bilinç kaybolması
 - genelde epilepsi vakaları olarak 
veya beyin vasküler spazım sonucu olarak meydana gelir;
Kantitatif bozukluklar her zaman merkezi sinir sisteminde olan or-
ganik bozuklukluklar neticesidir.
2. Kalitatif bozukluklar 
A. Bulanık bilinç durumları:
a. Zihinsel kargaşa
 - sintez yeteneğinde dağınıklık. Hastada otop-
sikolojik ve alopsikolojik dezoryentasyon vardır, psikomotor sistemi ya-
vaşlamıştır, illüzyon ve halüsinasyonlar gibisinden algılama bozuklukları 
gözlenir.

---

140
Psİkolojİ
Merkezi sinir sisteminde (organik psikosendrom) meydana gelen 
zehirlenme ve enfeksiyon durumlarında gözlenir. 
b. Deliryum durumları
 - üç temel belirtisi vardır:
- Bulanık bilinç ve dezoryentasyon;
- Korkuyla peşpeşe giden psikomotor huzursuzluk;
- İllüzyon ve halüsinasyonlar yoğundur.
Deliryum durumu organik psikosendromda, özellikle zehirlenme 
ile meydana gelen semptomatik psikozlar, kranyo-serebral travmalar ve 
diğer psikoorganik bozukluklarda gözlenmektedir.
c. Eniroid sendromu
 - reel dünya ile olan bağlantının kısmen ya 
da bütünsel olarak kesilmesiyle ifade edilen bilinç bozukluğudur. Rüya 
görmek veya rüya ile gerçek arasındaki durumu anımsatan bir durumdur 
(hafif konfuzyon, kısmi dezoryentasyon). Kimi epilepsi türleri ve sempto-
matik psikoz durumlarında gözlenir. 
d. Amensiyon
 - kabul edilen uyarıların sentez etme yeteneğin bo-
zuk olduğu durumdur. Hasta şaşkın görünür, yavaş hareket eder, korku 
ifade eder ve işleri bağlamaya yetenekli değildir, bundan dolayı vermekte 
olduğu cevaplarında kargaşa ve mantıksızlık vardır.
e. Otomatizm
 - davranış ve bilinç arasındaki disosyasyon neticesi 
olarak meydana çıkan durumdur. Bu arada belli hareket ve işlemler oto-
matik yapılır, yani bilinç ve iradenin kontrolu dışında yapılırlar. Hipnotik 
fenomen, epilepsi nebetlerinden önce ve sonra, baş travmaları sırasında 
gözlenir.
B. Değişik (daralmış) bilinç durumu
a. Alaca karanlık durumu
 - bilincin bulanması ile ifade edilen tran-
zitör patolojik durumudur, kimi durumlarda koordinasyon aktiviteleri 
muhafaza edilmiş durumdadır. Zihinsel konfuzyon ile yakın alakalıdır ve 
çoğu zaman onun evrimsel modifikasyonu olmakla beraber kısa sürmek-
tedir (birkaç dakkadan birkaç güne kadar). Hastada belirgin psikomotor 
huzursuzluk, korku ve dezoryentasyon gözlenmektedir. Motor hareketler 
yapabilir, yolculuk yapabilir, bazı etkinliklerde bulunabilir, ancak kendi 
aktivitesinden bilinçli değildir ve almış olduğu duygusal uyarıların sen-
tezini yapamayacak durumdadır. Alacakaranlık durumdayken, sayısı çok 
illüzyon ve halüsinasyon yaşamaktadır ve bu yaşantıları onun korku ve 
huzursuzluğunu artırmaktadır. 
Psikopatolojik içeriklere göre, alacakaranlığın özellikleri şunlardır:
- Etrafında meydana gelenlerin yanlış (eğri) algılanması;

---

141
sağlık mesleki okullar için
- Kısmen ya da bütünsel otopsikolojik veya alopsikolojik dezoryen-
tasyon;
- Psikomotor heyecan ve agitasyon;
- Güncel olaylar rüya gibi yaşanır. 
Alacakaranlık durumu ansızın gelir, kısa sürer ve ansızın sona erer, 
çoğu zaman terminal uyku ile biter, bundan sonra da lakunar amnezyon 
meydana gelir ve hasta kriz dönemini hatırlayamaz. Daralmış bilinç du-
rumlarında kriminal davranışlar meydana gelebilir ve bu arada hedefsiz-
lik, koordinasyon dışı davranışlar ve şiddet ifade edilebilir.
Bilinç bulanıklığı derinliğine göre alacakaranlık durumlar derin ya 
da sığı olabilir. Burada genel olarak epilepsi veya histeroyid psikopatlar 
(psikogen alacakaranlık durumlar) bulunur. Ancak merkezi sinir sistemin-
de meydana gelen kimi egzogen zehirlenme vakalarında da gözlenebilir. 
Alacakaranlık durumların kriminalist ve forenzetik önemi özeldir, 
çünkü hasta tranzitör ruh bozukluğu aşamasından geçmektedir ve Suç 
Yasasına göre, bu durumda işlemiş olduğu suç dolayısıyla mesuliyetsizdir. 
Daha sığı olan durumlar teşhis koyma ve ekspertiz açısından özel zorluk 
yaratmaktadır, çünkü bu durumlarda bilinçte hafif değişiklik meydana 
gelmiştir ve hastalar gözde kimi tutarlı aktiviteler de yapabilecek durum-
dadırlar. 
b. Hipnoz
 - hipnoz altına alınan insanın suni bir şekilde uykuya 
benzer duruma getirildiği durumdur, bu arada onun hipnoz uygulayan 
kişi ile iletişimi muhafaza edilmiştir. Hipnoz altındaki insan kendi irade-
siyle düşünemez ve davranamaz, çünkü bilinci sınırlıdır, ve telkine çok 
yatkındır.
Geçen yüzyılda bazı vakalarda hipnoz ameliyatlar esnasında tek 
anestezi aracı olarak kullanılmıştır, hipnoz yapan kişilerin de sihirli güce 
sahip oldukları iddia ediliyormuş. Fraud zamanında hipnoz karşısında 
yeni bir tutum geliştirildi. Freud hipnozu histerik davranışlarda beliren 
bilinçsiz süreçlerin araştırılması için kullanıyordu.
Örnek 14.
Ana adındaki hasta Freudun hipnoz ile tedavi yöntemlerinde en 
tanıdık vakalarından biridir. Ana su içmeyi kestirmiş va su bardağını 
dudaklarına yakşaltırdığında her defasında tiksinti ile reddetmekteymiş. 
Freud hipnoz yoluyla kritik anın çocukluk çağında bir yerde bulunduğu-

---