4-iii psihologija tur indd

148
Psİkolojİ
6. Fobik nevroz
Korku insanın yaşamında bir duygu olarak mevcuttur. Bu hoş ve 
sağlıklı olmayan şeyler kışkırtan bir duygudur. Korkunun duyulması için 
reel bir zemin mevcut olduğu zaman, insan korkudan çekinmek veya atlat-
mak için elden geleni yapmaktadır. Korku duygusu insanda mücadele veya 
kaçış tepkisi yaratabilir. 
Ancak başka durumlarda korku duygusunun zemini olmaz. Kişi 
böyle bir duygunun mevcudiyeti mantıksız olduğunu bildiğine karşın, 
korkuyu azaltamaz veya etrafından geçemezler. 
Örnek 15.
Benimle ilgili bir şeylerin yerinde olmadığını görüyorum, ama bu 
benden daha güçlüdür. Her şey çaktırmadan azar azar başladı. Önce 
ellerimi giderek daha sık yıkadığımın farkına vardım. Daha sonra elbi-
selerimi sıkça yıkadığımı gördüm... ondan sonra çeşmeyi de yıkamaya 
başladım... sonra arttıkça arttı. Gece gün ellerimi sudan çıkarmıyorum. 
Yıkandığım zaman önce ellerimi sonra yüzümü yıkıyorum, sonra yine 
ellerime dönüyorum çünkü ellerimin yüzümden kirlendiklerini zan-
nediyorum,. Çeşmeyi en azında birkaç kere yıkadıktan sonra, yıkama 
suyu almak için musluğu açıyorum... Ellerim uyuşuncaya kadar ça-
maşır yıkıyorum, sonra ellerime bir fırdacık bile düşse yeniden yıkıyo-
rum....geceleyin uyuyamıyorum, neyin kirli olduğunu düşünüyorum. 
Artık dayanamadığım zaman gizlice kalkıyorum ve yeniden yıkamaya 
başlıyorum. Elleri temiz olan bir çocuk paltomu ilişirse, benim huzu-
rum kaçıyor ve güç halde eve gelip hemen yıkamaya başlıyorum. Kedi 
kuyruğu ile değerse, çoraplarımı soyup hemen yıkıyorum...onları yıka-
maz isem, omurgamda dikenler dolaşmaya başlıyor, sinirleniyorum, 
yüzüm kızarıyor, yemek yiyemiyorum, terliyorum, kalbim hızlı çarp-
maya başlıyor,korkuyorum ve hemen yıkamaya başlıyorum, o zaman 
kendimi daha rahat hissediyorum...Ama artık dayanamıyorum, ağlı-
yorum, sızlıyorum, bunu yapmaya mecburmuyum, içimden kendime 
kıyasım geliyor, bu şekilde artık yapamıyorum. Rica ediyorum, bana 
yardım edin!

---

149
sağlık mesleki okullar için
Fobik nevrozun özellikleri: mevcut durumda gereksininmlerin sı-
nırlarını aşan yoğun korku duygusu belirir ve kışkırtıcı durumlardan ka-
çınma ahlakına sebebiyet vermektedir.
Bir çok fobi çeşidi mevcuttur:
a. Agorafobi
 
Bildiğimiz bir yer veya durumdan ayrılma sırasında duyulan yoğun 
korku duygusunu temsil etmektedir. Bu genelde dişil cinsiyette gözlenen 
fobik nüroz tipidir. Hasta yanlız kalmaktan korkar, kendisini uygunsuz 
hisseder ve başına bir şeylerin geleceğini, yardıma koşacak birinin olma-
yacağını düşünür. Aynı öyle sokakta da daha büyük bir alan ya da caddeyi 
geçmesi gerektiği veya dükkana girmesi lazım olduğu zaman yoğun korku 
duygusu yaşar. Korkuyu yenme girişiminde terleme, ağız kuruması, ayak-
ların kesilmesi baş dönmesi, kalp atışlarının hızlanması ve en yakındaki 
kişiden yardım isteme gereği duyulmaktadır.
b. Sosyal fobi
Sosyal ilişkiler durumunda korku duygusu belirir, bu korku yabancı 
insanlar ile görüşme sırasında vurgulanır. Hasta bu durumda gülünç du-
ruma düşmekten ve kendi davranışıyla sosyal pozisyonunu kaybetmekten 
korkar. Fobik korkuları esasta kişinin bünyesi ile alakalıdır. Onlar her za-
mandan beri güvensizlik duygusu taşıyan kişilerdir ve yaşadıkları ortamda 
uyumsuz sosyalleşme sürecinin neticesinden kaynaklanırlar. 
c. Hayvan korkusu
Hayvan korkusu hayvanlarla alakalı olan bir çeşit korkudur. Bu izole 
edilen bir korku asıllı nevrozdur. Korku genelde böcek, kedi, köpek, örüm-
cek, yılan, fare ve benzeri hayvanların ortaya çıkmasından sonra belirir. 
Kimi durumlarda hayvan korkusu bezı hayvan ile yaşanan dolayısız temas 
sonucunda (mesela köpek ısırması) neticesi olabilmektdir.
d. Özel korkular
Adı geçen korku tipleri yanı sıra, pratikte şu korku tiplerine de rast-
lanılmkatadır: yükseklik, asansör, gök gürültüsü, uçakla yolculuk yapmak, 
pislik, böcekler ve diğer korku tipleri.
e. Hastalık korkusu
Bu fobiler insanın kendi sağlığı için duyduğu korku tipleridir ve 
normalde yanlış yorumlanan normal fizyolojik belirtilere bağlanmakta-
dırlar. Sağlık için duyulan kaygı, hastalık belirtilerinini yanlış yorumlan-

---

150
Psİkolojİ
ması, kötü hastalıklardan hasta olduğunun sanılması şeklinde ifade edi-
lebilirler.
Bu fobinin belirme nedenleri çok etkenlidir ve kişinin duyarlılığın-
dan da kaynaklanmaktadır.
7. Hipohondrik nevroz
Her insan kendi bedenini içten ve dıştan kontrol etmekte, bedenin-
deki sayısı çok uyarının farkına varmaktadır, lakin bunlar organların nor-
mal fonksiyonları neticesidir. Bu normal uyarılar her zaman mevcuttur 
ancak her zaman farkına varmayız çünkü onlar az da olsa bilinç eşiğinin 
altında yerleşiktirler.
Hipohondrik nevroz bu sanzasyonlar ile tamamen uğraşmak de-
mektir ve aynıları insanda rahatsızlık duygusu uyandırmaktaddır. Bundan 
dolayı sık sık doktora gidilir ve doktordan yardım istenilmektedir.
Kimi durumlarda insanın kendi vücuduyla aşırı derecede ilgilen-
mesi narsisoid belirti olarak da ele alınabilir. Hipohondrik semptomları 
hayatın herhangi bir çağında belirebilir. En çok 40-50 yaşlar arasında kay-
dedilmektedir.
Hastanın klinik resmine gelince, hastanın psiholojik durumu gere-
ğince değişen sayısı çok fiziksel güçlüklerin belirmesiyle ifade edilmek-
tedir. Hasta genelde midede hoş olmayan bir duygunun belirmesi, göğüs 
kısılması ve sayısı çok diğer uyarının belirmesinden şikayet etmektedir, 
ancak normal olan bir şahıs bu belirtileri önemsemez. Hasta kendi sağlığı 
için duyduğu kaygı yanı sıra, depresyona eğilen ruh hali ile büyük kaygı 
duygusuna kapılmaktadır. 
Bu nevroz tipi oldukça zor tedavi edilir, hasta sürekli olarak sözü 
edilen güçlüklerden şikayet eder, doktor ise hastanın şikayetlerini özürle-
yebilecek hiçbir organik rahatsızlık bulamaz. Hasta doktordan doktora gi-
der hastalığına teşhisin konulmasını ve ilaçların yazılmasını ister. Bundan 
dolayı yardım arayışlarında bir anda agresif davranış sergileyebilir.
8. Mesleki nevrozlar
Mesleki nevrozlar konverzif bozukluklar grupuna girer, bu nevroz-
lar insanın her günlük mesleki işini yapmasını engeller. En sık rastlanan 
bozukluklar mesleki işle dolayısız alakası olan belli bir hareketi yapmakta 
zorlanmak veya yapamamak şeklindedir. Hasta başka bir hareket yapması 

---