4-iii psihologija tur indd

154
Psİkolojİ
(bir grup kasın ansızın ve kontrol dışı hareket etmesi ve aynılarının tek-
rarlanması) ifade edilebilirler. Bunlar genel olarak: göz kırpma, göz süz-
me, göz kırpma, grimas, öksürür gibi yapma, ani durumlarda konuşma 
bozukluğu veya kekeme, saç bükme, dış gıcırdatma, tırnak ısırma, parmak 
emme ve benzeri şekillerde ifade edilir. 
Konverziyon bilinç kapanması veya histerik körlük, sağırlık veya felç 
olarak da ifade edilebilir. 
1c. Ahlak bozukluğu
 - bütünsel çocuk kişiliğinin kişide travmalar 
yaratan iç çatışmalar ve dış etkenlere karşı olan nevrotik tepkisini gös-
termektedir. Bunlar genelde kıskançlık, hırs, kızgınlık, boyun eğmezlik, 
saldırganlık, suç işlemleri ve ortam ile çatışma ile ifade edilen duygusal 
tepkilerdir. 
Çocukta yanlış yönlendirilen enerji fazlalığı vardır, bu enerji çatış-
malar ile boşaltılır çünkü çocukta aile içinde ve hareket ettiği ortamda oto-
afirmasyon, otorite olma gereği vardır yani kişiye psikolojik sıkıntı veren 
şeylere karşı protestosunu ifade etmektedir.
PSİKOZLAR
Psikozlar deyimi ardında en ağır psikolojik bozukluklar grubu kas-
tedilmektedir. Hastada ego bozulması ve ağır kişi bozuklukları mevcut-
tur. Bu bozukluklar gerçek dünya ile temaslarını sınırlama veya tamamen 
kesintiye uğratmaktadır. Hastalar kendi mesleki faaliyetlerini gerçekleş-
tirecek durumda değillerdir, çünkü onların düşünme ve bellek yetenek-
leri, duyguları ve umumi aktiviteleri zedelenmiştir. Bu hastaların çoğu 
saldırgandır, buna göre de kendileri ve yaşadıkları ortam için tehlike-
lidirler, kendi durumlarından haberdar değillerdir ve kendi problemini 
kabul etmezler, bundan dolayı onların hastanede tedavi altına alınmaları 
gereklidir. 
Psikoz nedenleri ikiye ayrılır: organik ve psikojen nedenler.
Organik şartlı psikozlar
 - organik psikosendrom, merkezi sinir 
sisteminin travma veya diğer hastalıklar ile hasar görmesi dolayisiyle be-
lirmektedir (skleroz, uyuşturucular ile zehirlenme, sedatif, hipnotikler, 
kokain, kimyevi malzemeler kullanma, enfeksiyonlar, AİDS hastalarının 
üçte ikisinde beliren HİV deminensiyon vb.). Tüm organik psikozlarda 
bozukluk neticesi olarak psikolojik fonksiyonlarda belirgin değişiklikler 

---

155
sağlık mesleki okullar için
belirmektedir. Bu hastaların klinik resminde psikotik ve psikolojik olma-
yan özellikler görülmektedir. En sık rastlanan psikotik özellikler: bilinç 
bozuklukları, kongitif fonksiyonların bozukluğu (bellek, algılama, dü-
şünme) psikomotor huzursuzluk (geceleyin daha belirgin) olmaktadır. 
Psikolojik olmayan özelliklerden genelde korku, endişe, hipohondri göz-
lenir. Hastaların davranışında saldırganlık, dürtüsellik ve eleştiri eksikliği 
gözlenmektedir. 
Psikojen (fonksiyonel) psikozlar
da, organik nedenlerin bulunması 
mümkün değildir. Davranışlardaki bozukluk, değişik psikolojik travmalar, 
Örnek 16.
47 yaşındaki berber B. S. vakası. Bilgiler eşinden alınmıştır: 3 gün 
önceleri eve dönerken basamaklarda düşmüş ve başından darbe almış. 
20 yıldan çok arasız alkol içiyor. Önceki akşam deli gibi davranıyormuş. 
Devamlı olarak odada bir şeyler arıyor gibi, böcekler öldürüyor,rakı içmek 
istiyor, huzursuz, odadaki güvercinleri kovmamı istiyor... başını yastık al-
tında saklıyor...bir an yatıyor öteki an kalkıyor... döşemede bir şeyler ezi-
yor.... bütün gece göz yummadı....
Kliniğe kabul sırasında huzursuz, terlemiş, korkulu, elleri titriyor. 
Devamlı olarak güvercinler gördüğünü söylüyor, elle göstererek, işte bir 
tane içeri girdi, diyor. Üzerindeki hamamböceklerini silkeliyor, ne kadar 
çok çoğalmışlar, berberde değil de fırındaymışım gibi, diyor. Sadece biraz 
rakı istiyor. Kendisine uzatılan bardak suyu hızla içiyor ve bu rakı çok iyi 
ama biraz daha sert olabilirdir diyor. Bu arada yoğun korku yaşadığına 
karşın şiddetle gülüyor. Hastaneye yatırıldığı ilk gecede hiç uyumamış. 
Sakat ve deforme olan bazı çocuklar uyku uyumasına izin vermiyorlar-
mış. Beni devamlı olarak dokunuyor, itiyorlardı, tavandan keskin bıçak-
la üzerime saldırıyordu, yataktan kalkmak istediğim zaman o çocuklar 
beni ağ içine tutuyorlardı. Bundan sonra gidiyor ve yine dönüyorlardı. 
Yatağıma beni iğneleyen bir çeşit balıklar atıyorlardı, onlar ise üzerime 
tırmanmış horon tepiyorlardı. Bu şeytanlardan birinin ayağına bastım, 
çığlık atarak parmağını gözüme batırdı, gökteki bütün yıldızları gördüm. 
Sabaha karşı beni terkedip, odamdan ayrıldılar.....
Hastanın teşhisi: Dg. Delirium Tremens alkoholicum

---

156
Psİkolojİ
uzun süren ve halledilmemiş çatışmalar ve hayat problemleri dolayısıyla 
belirmektedir. Fonksiyonel psikozu olan hastalarda, kişi kendisi için ağır 
ve çözümsüz olan hergünlük durumlarda kendisini bulabilecek durumda 
değildir. Nevrozlarda ise çatışma İD ve süper ego arasındadır, psikozlarda 
çatışma ego ve dış dünya arasındadır. Dış dünya ile reel ilişkilerin kestiril-
mesi bu çatışmanın psikotik çözümünü temsil etmektedir (hasta bunun 
imkânsız olarak yaşar). Şizofreni ve maniya-depresyon psikozu, fonksiyo-
nel psikozların temel şekilleridir.
Şizofreni
 esas özellikleri (birkaç tip mevcuttur) “kişinin bölünmesi” 
(şiz-bölünme, fren-kişi) demektir. Şizofreni kalıtsal dispozisyonlar ve bir 
dizi elverişsiz biyolojik, psikolojik, ve sosyal etkenlerin arasındaki bileşik 
interaksiyonlar yoluyla gelişmektedir. Hastalık belirtileri çok ve farklıdır: 
gerçek dünya ile bozulan temas, bulunduğu durum ile uyum içinde olma-
yan tepki ve davranışlar, entelektüel yeteneklerde hasar, halüsinasyonlar, 
zoraki düşünceler, kovuşturma fikirleri, apati, agitasyon vb. 
Hastalığın birinci aşaması kadınlarda 20-25 yaş arası, erkeklerde ise 
20-30 yaş arasında ifade edilmektedir. Başlangıç aküt ve ansızın olabilir, 
ama çoğu vakalarda yavaştır ve şizofreni belirtileri tedricen ilerlemektedir. 
(sosyal kapanma, okulda ilgi kaybı, kişisel temizlik ilgisizliği, kızgınlık vb.)
Örnek 17.
Lise mezunu, 23 yaşındaki Ç.S vakası. Hastaneye kaldırılmadan 
2 gün önce, lise mezuniyet sınavını geçtikten sonra teyzesinin ziyaretine 
gelmiş. Teyzesi heyecanlı olduğunun farkına varmış, bunca yıl görüşme-
diklerine karşın, kendisiyle soğuk davrandığını görmüş. Gözüne uyku 
girmediğini ve devamlı olarak bir şeyler konuştuğunu görmüş. 
Hastaneye kabul edilmesi sırasında düzensiz, üstü başı kirli, ilgi-
siz, düşüncelerini düzene sokmak ve üniversiteye kayıt yaptırmak için 
yetenekli olup olmadığını anlayabilmek için hastanede kalmaya razı ol-
muş. 
Bu arada durmadan hareket ederek çok adi hareketler yapıyormuş.
Hastanın annesi oğlunun 5-6 yıl önceleri tamamen başka bir kişi 
olduğunu, okula sıralı giderek, II sınıfa kadar iyi öğrenci olduğunu, on-
dan sonra her sınıfı tekrar okuduğunu söylemiş. Ebeveynleri özel öğ-
retmen kiralamışlar, ama öğretmen çocuğun ders esnasında konsantre 
olamadığını, ruhen derste mevcut olmadığını, çok dalgın ve dağınık ol-

---