Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may 2015-ci il
317
KREATĠV MĠLLƏTĠN FORMALAġDIRILMASINDA ĠNSAN POTENSIALININ ROLU
Əlizadə Ş.M.
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti
Davamlı inkişafın əsasında insan faktoru durur və bu amil hər zaman innovasiyaları təmin edən
əsas və əvəzsiz amildir. Dünyada tanınmış alim və siyasi xadim akademik Ramiz Mehdiyev
konsepsiyasına görə, hər hansı bir sosial- iqtisadi modelin yaradılmasından asılı olmayaraq, insan
potensialının istifadəsi ilə bağlı planlaşdırma olduqca mühümdür. Ümumiyyətlə, akademik Ramiz
Mehdiyevin ―XXI əsrdə Azərbaycan ideyası kreativ insanlar milləti kontekstində‖ fundamental əsərində
Azərbaycanda dövlət və vətəndaş cəmiyyəti quruculuğunun müasir mərhələdə çox aktual məsələləri şərh
olunub. Əsərdə Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu strategiyanın, Prezident İlham Əliyevin bugünkü və
gələcək siyasi kursunun ciddi elmi təhlili aparılıb. Ən əsası isə bu əsərdə Azərbaycanın XXI əsrdə
innovativ modernləşmə mərhələsinə keçidini, cəmiyyətin zamanın ruhuna uyğun olan yeni duruma
transformasiyasını daha sürətləndirəcək isiqamətlər və prioritetlər müəyyənləşdirilib.
Akademik Ramiz Mehdiyev fikrincə, gələcəyin fəth edilməsi 2003-cü ildən sonra Azərbaycanın
həyata keçirməyə başladığı modernləşmənin əsas vəzifəsidir: ―Bu vəzifənin reallaşdırılması üçün
problemlərin kompleks həll edilməsi tələb olunur. Əsas problem müasir dövlət, müasir iqtisadiyyat və
müasir cəmiyyət yaratmağa qabil olan kreativ insanlardan ibarət vətəndaş milləti formalaşdırmaqdır. XXI
əsrdə Azərbaycan ideyasının
mahiyyəti, əsas məzmunu da bundan ibarətdir‖.
Azərbaycanda dövlət və cəmiyyətin inkişafına istiqamətlənmiş işləri yüksək qiymətləndirən müəllif
bu ərəfədə əsas iqtisadi resursun bilik olduğuna diqqət çəkib: ― Hər halda başlıca hərəkətverici qüvvə
kreativlikdir. Yəni, bilik bazasında yeni praktik formaların yaradılmasıdır. Beləliklə, bilik və informasiya
kreativliyin həm silahi, həm də işçi materialdır‖. Onun fikrincə, Azərbaycan dövləti qarşısında duran ən
vacib həll edilməli məsələ ölkənin modernləşməsi və rəqabət qabiliyyətinin artırılması üçün zəruri insan
kapitalı yaratmaqdan ibarətdir.
Əslində , ―İnsan potensialı‖ prinsipinin bütün dünyada geniş tətbiq olunduğu bir dövrdə bütün
sahələrdə, xüsusilə də dövlət idarəçiliyində güclü milli kadr ehtiyatlarının olmasının zəruriliyi və bu
sahədə peşəkar insan ehtiyatının hər bir ölkənin sərvəti hesab edilməsi faktdır. Bu baxımdan düzgün
aparılan kadr siyasəti həm də bir növ ölkənin strateji ehtiyatlarının idarə edilməsi deməkdir. Təsadüfi
deyil ki, idarəetmədə zəngin biliyi və təcrübəsi olan Ümummilli lider Heydər Əliyevin dövlət quruculuğu
sahəsindəki islahatlarının vacib bir istiqamətini də müstəqil dövlətin qarşıya qoyduğu vəzifələri həyata
keçirə biləcək kadrların hazırlanması təşkil edirdi. Onun hakimiyyətinin həm birinci, həm də ikinci
mərhələsində bu sahəyə xüsusi diqqət yetirilmişdir. Azərbaycan dövlətinin həyatında keyfiyyətcə yeni
mərhələyə yol açan cənab Prezident ―qara qızılı insan kapitalına çevirək‖ deməklə, əslində, insan
resursunu bütün sahələrdə inkişafın aparıcı lokomotivi kimi müəyyənləşdirib. Bu, Azərbaycan
Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin çıxışlarında daim önə çəkdiyi məqamdır. Prezident
Administrasiyasının rəhbəri akademik R.Mehdiyev də ölkə başçısının cızdığı konturları dəyərləndirərkən
Azərbaycanın gələcək inkişaf prioritetinin, ilk növbədə, milli kadr potensialının modernləşdirilməsi, insan
potensialının inkişaf etdirilməsi olduğunu təsdiqləyir. ―Hər bir dövlətin əsas nailiyyəti insan kapitalıdır.
Məhz buna görə modernləşmə milli kadrlara, milli kreativ zümrəyə arxalanmalıdır‖.
Bu gün Azərbaycan Respublikası da müasir dünyada qəbul edilmiş dövlət idarəetmə sistemlərinə
uyğun milli dövlət quruculuğu istiqamətində islahatlarını davam etdirir. ―XXI əsrdə Azərbaycan ideyası
kreativ insanlar milləti kontekstində‖ adlı elmi araşdırmasında qeyd edildiyi kimi, sağlam düşüncəli hər
bir şəxsiyyətin həyatda öz məqsədləri olur, o öz strategiyasına can atır. Bu sözlər bütövlükdə millətə də
aiddir. Bunun üçün öyrənmək, təhsil səviyyəsini artırmaq, düşünmək, fikirləşmək, əmək vərdişlərini
təkmilləşdirmək, sosial məsuliyəti və nəticə etibari ilə şəxsiyyətin və bütövlükdə ölkənin rəqabət
qabiliyyətini gücləndirmək lazımdır. ―Postsənaye dövründə inovativ modernləşmə məsələlərinin həllinə
keçid şəraitində kreativ zümrə sosial subyektə çevrilir. Burada kreativ zümrə innovasiyanın əsas
lokomotivi , insan kapitalının təkrar istehsalının subyekti, mədəni və informasiya resurslarının sahibi
rolunu oynayır. İnnovativ inkişafın gələcəyi məhz bu zümrə ilə bağlıdır‖ deyən akademikin fikrincə,
millətin tərkibində kreativ və ağıllı insanların, yaradıcı enerjiyə malik olan intellektualların sayının
artması ona Azərbaycanda müasir cəmiyyət qurulmasına gətirib çıxaracaq başlıca qüvvə verə bilər. Çünki
intellekt və yüksək təhsil, presizion informasiyalaşdırmaya və əmək mədəniyyətinə əsaslanan
Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may 2015-ci il
318
texnologiyaların inkişafı bizim qabaqcıl ölkələr sırasında yer almağımıza yol açan yeganə şansdır. Qeyd
olunanlar həm də cənab Prezident İlham Əliyevin tapşırığı ilə akademik Ramiz Mehdiyevin rəhbərliyi
altında hazırlanan ―Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış‖ inkişaf konsepsiyasında da əksini tapıb. Gələcək
üçün milli inkişaf vəzifələrini müəyyənləşdirən konsepsiyada inkişaf proseslərinin avanqardı olacaq
və ilk
növbədə, kreativ düşünmək bacarığı, yaradıcılıq enerjisinə malik insan potensialının formalaşdırılması
strateji hədəf kimi qarşıya qoyulub.
ПРОБЛЕМЫ ТРАНСФОРМАЦИИ КУЛЬТУРНО-ИНФОРМАЦИОННОЙ
ДЕЯТЕЛЬНОСТИ НАСЕЛЕНИЯ РЕСПУБЛИКИ
Гасанлы М.С.
Азербайджанский государственный экономический университет
В переломные эпохи развития общества, а таким можно считать наступление третьего
тысячелетия, люди стремятся к осмыслению общечеловеческих проблем и их влияния на ход
истории. Последнее десятилетие ХХ века ознаменовалось значительной активизацией интереса
мирового сообщества к проблемам культуры и их роли в развитии международных отношений.
Проблемы культуры и культурной политики являются сравнительно новыми вопросами
повестки дня различных международных форумов, но они уже стали предметом широкого
рассмотрения, что нашло отражение в документах ЮНЕСКО, Всемирного Банка, различных
региональных конференций. Среди них особо отметим изданный под эгидой ЮНЕСКО в 1995г.
доклад «Наше творческое разнообразие», главный вывод которого заключался в том, что культура
в 21в. должна рассматриваться как один из главных компонентов развития человеческого
общества.
За годы реформ ситуация в культурной сфере Азербайджана серьезно изменилась.
Демократизация общественных отношений и снятие идеологических ограничений способствовали
раскрепощению творческого потенциала во многих областях культуры. Несмотря на падение
общего тиража печатных изданий, расширился спектр названий книжной продукции, увеличилось
количество телевизионных каналов и радиостанций, появилось множество информационно-
аналитических и познавательно-развлекательных передач. В 1990-е годы развивались массовые
виды культуры – поп-арт, аудио- и видеоиндустрия, шоу-бизнес и т.д. Развитие духовной сферы и
высокого искусства также не отставало от общей динамики: восстановлено и построено много
мечетей, возникло множество театральных студий, расширилась сеть художественных галерей.
Открытие и либерализация азербайджанской экономики сделали республику частью
мирового культурного пространства и интенсифицировали международные связи и обмен
товарами и услугами в рассматриваемой сфере. В этой связи отметим, что основная тенденция,
наметившаяся во внешней культурной политике Азербайджана за последние годы, может быть
определена как движение от международных связей к международному сотрудничеству. Несмотря
на короткий период своего существования в качестве независимого
государства Азербайджан смог
установить и наладить контакты в культурной сфере с такими международными организациями
как ЮНЕСКО, Совет Европы, ИСЕСКО, ТЮРКСОЙ, Совет по культурному сотрудничеству СНГ,
ГУУАМ и другие. С 2001 г. республика является участником регионального проекта STAGE,
инициированного Советом Европы с целью поддержки новой культурной политики в странах
Южного Кавказа.
В ходе трансформации социально-экономической системы Азербайджана и экономических
реформ в сфере культуры усложнилась институциональная структура отрасли. Но одновременно
обострились финансовые и другие проблемы учреждений и организаций культуры, главным
образом ее общественного сектора – государственных и вновь зарождающихся частных
некоммерческих структур. Попытки исправить финансовое положение учреждений культуры и
искусства на путях их коммерциализации, ведущей к развитию индустрии досуга, не всегда
оказывается успешными, а в ряде областей могут вести к упадку и вытеснению высокого,
классического искусства в рыночной среде, преимущественному развитию непрофильных видов
услуг.