Agarəhim Əsərlər Ana dilinin tədrisi metodikası

Ağarəhim Əsərlər 
453 
məz hadisə‖, ―Tətilin ən maraqlı günü‖, ―Yaşıllıqları necə qoruyu-
ruq‖, ―Neft mədənində nə gördük‖, ―Bizim futbol komandamız‖ və 
s.) mövzu yazıb şagirdlərə xoşladıqlarını seçdirmək və bu xüsusda 
danışdırmaq monoloji nitqin inkişafı nöqteyi-nəzərindən çox fayda-
lıdır. Bu prosesdə şagirdlər öz istədikləri, arzuladıqları əsasında bil-
diklərini həyəcanla, emosiya ilə danışdılar. Lakin bundan həmişə 
istifadə etmək yaxşı nəticə verməz. Buna adət etsələr, sonralar tələb 
olunan mövzularda inşa qurmaqda çətinlik çəkərlər. 
Ona görə də şəxsi təcrübələri əsasındakı inşalar həyatımızın, 
məişətimizin mümkün qədər müxtəlif sahələrini əhatə etməlidir. 
Ümumiyyətlə, deyilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olar ki, şa-
girdlərə şəxsi təcrübələri əsasında inşalar aşağıdakı sistem və ardı-
cıllıqla qurdurulmalıdır: 
1. Xatırladıcı sualların köməyi ilə yaxın və uzaq zamanlarda hə-
yatlarında baş vermiş hadisələr üzrə hekayələrin qurdurulması; 
2. Prosesi açan sualların köməyi ilə uşaqların əməyi üzrə heka-
yələrin tərtibi; 
3. Şagirdlərə oyunları, əyləncələri əsasında müstəqil hekayələ-
rin qurdurulması; 
4. Şagirdlərin başlarına gələn qorxunc hadisələr əsasında heka-
yənin qurdurulması; 
5. Şagirdlərin başlarına gələn məzəli əhvalatlar əsasında heka-
yələrin qurdurulması və s. 
7. Mühakimə xarakterli monoloji nitq 
Mühakimə məntiqi ardıcıllıqla ifadə edilən bir sıra fikirlərin əq-
li nəticəsi olub, hər hansı bir şey və şəxs haqqında düşünməkdir. O, 
monoloji nitqin nəqli və təsvir janrları kimi, yalnız məlum faktları 
təfsilatı ilə sadalamaqla, hər hansı portretin məlum cizgilərini xatır-
latmaqla məşğul olmur. Doğrudur, mühakimədə də bəzi məlum 
faktlar, hissələr göstərilir. Lakin bünlar, məzmunun açılışı üçün zə-
min yaradan köklər, rişələr funksiyası daşıyır. Mühakimə yalnız 
ağıla, məntiqi təfəkkürə və inama əsaslanır, hadisələrin hansı za-

---