Agarəhim Əsərlər Ana dilinin tədrisi metodikası

Ağarəhim Əsərlər 
455 
mışlar?‖ və s. kimi suallar verilir. Beləliklə, şagirdlər artıq məlum 
faktları sadalamaqla hadisənin müəyyən hissəsini təsvir etməli ol-
mur, əksinə müstəqil və məntiqi təfəkkürə əsaslanaraq, daha çox 
yaradıcılıq fəaliyyəti göstərirlər. Bir neçə məlum faktın köməyi ilə 
mövzunu ideya istiqamətinə uyğun ehtimallar irəli sürürlər. Müxtə-
lif detallar arasında möhkəm məntiqi əlaqə yaradır, sistem hazırla-
yır, inşa qururlar. 
Mövzu və sonluq şagirdlərin düşüncələrini əvvəlcədən qarşıya 
qoyulmuş məqsədə düzgün istiqamətləndirmişdir. Ona görə də şa-
girdlərin
 
hər biri canlı, yaradıcı inşalar qururlar. Hər birinin inşa-
sında
 
mühakimə elementləri özünü göstərir. 
Yaxud IV
 
sinifdə müəllim yazı taxtasına qurulacaq inşanın 
mövzu
 
və başlanğıcını yazır: 
Sürü necə xilas oldu? 
Payız fəslidir. Sürü meşənin kənarındakı talada otlayırdı. Birdən 
sürü hürkdü. Çoban yapıncısını soyundu. Alabaş yerindən sıçradı... 
Mövzu və başlanğıc bir növ fraza olur, şagirdləri düşünmək, ax-
tarmaq vəzifəsilə qarşılaşdırır. Bu zaman şagirdlər inşanın inkişaf 
istiqamətini müəyyənləşdirir, hadisənin fabulasını, kulminasiya 
nöqtəsini, fınalını mühakimənin köməyi ilə verməyə çalışırlar. 
Ola bilər ki, III-IV siniflərdə müəllim inşanın fabulasını özündə 
əks etdirən mövzunu və onun ətrafında şagirdləri mühakimə yürüt-
məyə təhrik edən sualları (və ya planı) yazı taxtasına yazsın. Sonra 
həmin sualın (planın) hər bir maddəsinə aid ətraflı cavab hazırla-
mağı şagirdlərdən tələb etsin. 
Təcrübə göstərir ki, belə priyomların müntəzəm tətbiqi əsasında 
şagirdlərin hamısı öz düşüncələrini, hiss və həyəcanlarını, əşya və 
hadisələrə münasibətini inşaya daxil edirlər. Nəticədə hər bir inşa 
müstəqil təfəkkürün məhsulu kimi meydana çıxır. 

---