91
qarşılanmasında böyük rolu vardır. Öz yoldaşına, yaxdu
kollektivin üzvünə kömək göstərilməsi, ağırlıqqaldırmada həmin
mənəvi keyfiyyətinin təkmilləşdirilməsinə imkan yaradır.
İdmançının hümanizmi eyni vaxta həm onun idman nəticələrinin
yüksəlməsinə, həmdə digər idmançılar və hakimlər arasında
nüfuzunun artmasına səbəb olur. İdmançı həmişə yadda
saxlamalıdırki, əgər o, insanları sevirsə, insanlarda onu
sevəcəklər. Buna görə də həmin keyfiyyətin təkminləşdirilməsi
ilk növbədə idmançının özünə lazımdır və idmançı özü həmin
keyfiyyəti
təkmilləşdirməlidir.
Humanizm
duyğusunu
təkmilləşdirməkdən idman sahəsində və həyatda yaxşı nəticələr
əldə etmək çox çətin olur.
Nəzakətlilik – nəzakət (mərifət) elə bir duyğudur ki, o, sanki
insana bu və ya digər şəraitdə yaxud vəziyyətdə bir hərəkəti edib-
etməməyini, ya da bir sözü söyləyib, söyləməməyin lazım
gəldiyini, hansı sözü söyləməyin və hansı hərəkəti eləməyin
lazmı gəlmədiyini, hazırki anda nəyin yerinə düşdüyünə, nəyin
isə yersiz olduğunu təlqin edir. Nəzakətliliyin insanların
müəyyən
şəraitdəki (vəziyyətdəki) hərəkətləri ilə təkmilləşir.
Həmən keyfiyyəti mənimsəmək başqalarından öyrənmək
mümkün deyildir. Burada insanın şəxsi təcrübəsinin böyük rolu
vardır. Ona görə də müxtəlif vəziyyətdən (şəraitdən)
irəli gələrək,
xüsusən məşq və yarışlar zamanı bir
sözü söyləməkdən, yaxud bir
hərəkət etməkdən qabaq onu özü-özülüyündə öz ağlında götür-
qoy eləmək lazımdır. Bu isə belə olur ki, sanki idmançı (ağırlıq
qaldıran) danışmaqdan, yaxud bir hərəkəti etməzdən qabaq öz
ağlında iki qat iş görür, fikrində tutduğu sözü, yaxud hərəkəti
təsəvvürünə götürməyə çalışır.
Nəzakətliliy tərbiyəsi əsasən öyünmək vaxtı aparılır. İdmançı
bütün hərəkətləri həm özünə, həmdə rəqibinə görə etməyi
nəzərdə tutmalıdır. Bundan başqa məşqlər zamanı elə şərait
yaradılmalıdır ki, həmən şəraitdə nəzakətlilik keyfiyyətinin
nümayiş etdirilməsi tələb olunsun.
İctimai fəallıq – ictimai fəallıq da kollektivçiliyin növlərindən
biridir. Ümumi təlabatı ödəmək kollektivi təmsil etmək yaxud
93
(çatışmamazlığı) şəraitində çalışmağa məcbur edir. Qənaətçillik
vərdişləri, tapşırıqlar (təmrinlər) sistemi vasitəsi ilə hasil edilir.
İntizamlılıq – idmançının kollektivin bütün üzvlərindən ötrü
vacib olan müəyyən qaydalara tabe olmaq qabiliyyəti kimi
təzahür edən mənəvi keyfiyyətdir. Yüksək ixitsaslı ağırlıq
qaldıran müəyyən olunmuş qaydaları bilməli və onlara ciddi
sürətdə əməl etməlidir. Başqalarına baxmayaraq idmançı intizamı
heç vaxt pozmamalıdır. Bundan ötrü o, qayda və tələbləri
mükəmməl öyrənməlidir. İntizam şüurlu olmalıdır. Əgər
idmançıya qarşı müəyyən tələb qoyularsa, o, həmən tələblərin
mənbəyini aşkar etmək vərdişlərini özündə tərbiyyə etməli və
onları yerinə yetirməlidir. Həmən tələblərə tabe olmaq idmançıda
mənfi təsir oyatmamalıdır, onda məmnuniyyət hissi doğurmalıdır.
Əgər həmən tələbkar hazırki, vəziyyətdə idmançının təlabatı ilə
bağlı olmasa da, bu məhz belə olmalıdır. O, öz işini belə
qurmalıdır: “Tələb edənin xoşuna gələn bir iş görmək lazımdır”.
Başqa yoldaşların yaxud məşqçinin xahiş və tələblərinin yerinə
yetirilməsinə idmançı hörmətsizlik kimi baxmalı və buna
müvafiq olaraq, onda mənfi təsir əmələ gəlməlidir. Xüsusən
yarışlar zamanı hakimlərin məşq vaxtı isə məşqçinin tələblərinə
tabe olmaq vərdişlərinin tərbiyyə edilməsinə diqqət vermək
lazımdır. Həmin qabiliyyət müəyyən olunmuş qaydalara,
komandanın digər üzvlərinin, məşqçinin, müdriyyətin və
başqalarının xahiş və tələblərinin yerinə yetirilməsini tələb edən
təmrinlər (tapşırıqlar) vasitəsilə hasil olunmalıdır. İdmançı həm
məşqdə,
həm işdə,
həm də evdə, ailədə,
küçədə və ictimai yerlərlə
özündə intizamlılıq tərbiyyə etməlidir.
Dəqiqlik – müəyyən olunmuş qaydalara əsasən səliqəyə dəqiq
sürətdə riayət etmək bacarığıdır. Bu intizamlılığın cəhətlərindən
biridir. Adətən, bu vaxt büdcəsindən (imkanından) yaxşı istifadə
etmək bacarığı ilə bağlıdır.
İdmançı bundan ötrü öz hərəkətlərini vaxt və məkana görə
dəqiq uyğunlaşdırmağı bacarmalıdır. Vaxtı və yolu nəzərə alan
idmançı, hər cür əngəl və təsadüflərə görə öz imkanlarını
müəyyənləşdirməlidir. Məşğələlər dəqiq və vaxtında (nə tez, nə