Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi

Yüklə 499,78 Kb.

Pdf görüntüsü

səhifə	10/10
tarix	22.10.2018
ölçüsü	499,78 Kb.
	#75426

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi

                        Academıc Journal of History and Idea Cilt:IV

CiltIV/Sayı:XIII /Aralık /MMXVII                        ISSN:2148-2292.            Volume:IV /Number:XII /December/MMXVII

                                                             АКАДЕМИЧЕСКАЯ ИСТОРИЯ И МЫСЛЬ

                                                Karagözoğlu /atdd / 0000-0001-7867-4724

                                                                                                 Makale Başv. Tarihi:08/09/2017

                                                                                                      Makale Y. Kabul Tarihi:20/12/2017

114

çalışmasında yirmi iki konuyu ele almıştır. O sadece Hint felsefesinin panteist terimlerini

açıklamakla kalmamış, aynı zamanda Müslüman sûfîler tarafından kullanılan eş anlamlı

kelimelere de değinmiştir. Bu çalışmada Dârâ, Vedik felsefe ve tasavvufta var olan nihai

hakikat algılamaları üzerinde durmuştur. Sanskritçe ismi ile Samudra Sangma olarak bilinen

bu eser, 1708'de tekrar tercüme edilmiştir. Mecmau’l-Bahreyn’in el yazmasına Hindistan

kütüphanelerinde sıklıkla rastlanılmaktadır. Kitabın Farsçaya yapılmış çevirileri ve çok

sayıda versiyonları mevcuttur. Gocul Prasad tarafından 1872’de Lucknow’da Urducaya

çevirisi yapılmıştır. Mahfuzu’l-Hak ise kitabı Farsçadan İngilizceye çevirmiştir.

b. UPANİŞADLAR (1657)

Kitap, Upanişatların elli bölümünün tercümesinden oluşmaktadır

. Tercüme, Dârâ

idam edilmeden iki yıl kadar önce hazırlanmıştır

O, Upanişadlar’ın Kur’an’da söz edilen

“Kitab-ı meknûn” (Vâkıa, 56/78) olduğunu ileri sürünce muhafazakâr âlimler tarafından

mülhitlik ve küfürle suçlanmıştır.

Gerek Ekber’in emriyle yapılan çeviriler gerekse Dârâ Şükûh’un çevirileri

Avrupalıları oldukça etkilemiş ve Avrupalı bilim insanlarının ilgisini çekmiştir. 1700’lü

yılların ünlü gezgini Fransız François Bernier "Moğol İmparatorluğu'nda Geziler 1656-1668"

isimli kitabında şöyle ifade etmektedir: “1658'de Benares Valisi olan Dârâ Şükûh, 1657’de

Sırru’l-Ekber adını verdiği Upanişadlar’ın Sanskritçeden Farsçaya çevirisini Benares

panditlerinden oluşan büyük bir kadro ile yapmıştır.

Ayrı bir ünlü gezgin ve Zend

Avesta’nın Batılılarca duyurulmasına vesile olan, Anquetil-Duperron; Fransız M. Gentil’in

kendisine gönderdiği ve Bernier’ın da Fransa'ya getirdiği Upanişadlar isimli eserin, Farsça

Mahfulu’l-Hak M, Mecamau’l- Bahreyn The mingling of the two oceans, Calcutta, Asietic Society of Bengal.

1929 s.45.

Çağdaş, Kemal “Upanishad'lar” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt XIX, Sayı:

3- 4 Temmuz- Aralık.1961, s.143-163.

Mahfulu’l-Hak, M (Mecamau’l- Bahreyn s. 45 The mingling of the two oceans, Calcutta, Asietic Society of

Bengal. 1929 s.26-27.

Reis, Bedriye” XVI-XVII. Yüzyıllarda Hindistan’da Din-i İlâhî Tartışmaları Ve İmâm 2006 s. 232

Francois Bernier. Travels in the Mogul Empire, AD 1656-1668, trans. by Archibald Constable on the basis of

Irving Brock's version, ed. by Vincent A. Smith. Delhi: Low Price Publications, 1994.

115

çevirisini önce Fransızcaya sonra da Latinceye tercüme etmiştir. Fransızca tercümesi

basılmazken, Latince tercümesi 1801’de Paris'te Oupnekhat başlığı altında yayınlanmıştır.

Friedrich Von Schelling (1775-1854), Arthur Schopenhauer (1788-1860) ve Paul Deussen

(1854-1919) gibi Alman bilim adamları, esere duydukları hayranlık ile eserin bilinmesinin

Alman entelektüelleri için bir ihtiyaç olduğunu düşünerek Friederich Max Muller tarafından

eserin Latinceden Almancaya çevrisinin yapılmasını istemişlerdir. Upanişadlar böylece daha

birçok batı diline de tercüme edilmeye başlanmıştır.

Dârâ'nın bu eseri, Sırru’l-Esrâr ya da Sırr-ı Ekber isimleri ile iki ayrı başlık altında

British Museum'da ve Cambridge Royal College'de korunmaktadır. El yazması kopyalarının

isimlerinin farklı oluşunun büyük olasılıkla yazarların hatasından kaynaklandığı

düşünülmektedir.

c. BHAGVAT GİTA

Sanskritçeden Farsçaya çevrilen Bhagvat Gita India Office Kütüphanes’inde korunan

kutsal kitaplardandır. Eserin tercüme edildiği tarih bilinmemektedir. Dârâ’nın Upanişatları

tercüme etmeden önce Bhagvat Gita’yı tercüme ettiği tahmin edilmektedir.

42

4- Şair Yönüyle Dârâ Şükûh

Dârâ Şükûh’un nesir yazıları üzerine çokça tartışma yapılmış ancak bugüne kadar

yapılan çalışmalarda onun şiir yeteneği ve şiirleri hakkında fazlaca değinilmemiştir. İksir-i

Azâm adı altında toplanan divanında yirmi beş kıt’a ve birkaç gazel yer alır. Kıt’alarının

yirmiden fazlası Hasanatü’l-Ârifîn isimli eserinde toplanmıştır. Özellikle şair Mirza Razi

http://oll.libertyfund.org/titles/upanishads-the-thirteen-principal-upanishads#lf1395_head_004

, Erişim:

20/12/2017.

Hasret Jit Bikrama, Dara Shukuh Life and Works. Indian Press, Allahabad. 1982 s.254-28

116

Daniş, Tezkire-i Kelimatü’ş-Şüeranın yazarı Muhammed Efzel Sarhoş

ve Molla Şah,

Dârâ’nın şiirlerinden övgüyle bahsetmiştir.

Dârâ Şükûh’un eserlerinde vahdet konusu sıkça ele alınmış olup, kendisi Mevlâna

Celaleddin Rumî, Nizamî-i Gencevî, Sadi-i Şirazî, Şemseddin Muhammed Hâfız, Nureddin

Abdurrahim Camî’ye karşı özel bir ilgi ve hayranlık duymaktadır

Dârâ Şükûh’un şiirleri

ruhun tasnifi ve vahdeti-i vücûd kavramları ile doludur.

5-Baba Lâl Bayrakî ve Dârâ Şükûh

Kendisini İslam tasavvufu altında birleştiren sufîlerin yanında gösteren Baba Lâl

(1653), Dârâ Şükûh ‘un kalbinde ayrı bir yere sahiptir. Çünkü o Dârâ’ya göre, İslam tasavvuf

inancının yayılmasında önemli çalışmalarıyla hizmet etmiş bir temsilcidir. Dârâ, Baba Lâl’i

sık sık tasavvuf konularında tartışma ve mükâlemeler için yanına çağırmıştır. Dârâ’nın özel

sekreteri olan Chandar Bhan daha sonra Mukalime-i Dârâ Şükûh ve Baba Lâl isimli

çalışmasında Dârâ Şükûh ve Baba Lâl arasında geçen tüm diyaloğu soru cevap şeklinde

yazmıştır. 1908-1910 yılına ait Curson Kolleksiyonu’nda Puti Urusi’nin Farsça yazdığı el

yazmasında da aynı konuya yer verilmiştir

Mehshar, Kemal “Mübahis-i Edyan Der Mecmuau’l- Bahreyn-i Dara Şükuh” Jevahir Lal Nehru University,

Mphil Thesis, 2009 s.31.

Mehshar, Kemal “Mübahis-i Edyan Der Mecmuau’l- Bahreyn-i Dara Şükuh” Jevahir Lal Nehru University,

Mphil Thesis, 2009 s.34-35.

Müctebai, Fetullah, Bengale Der Gand-ı Parsi: Goftarha-yı der Revabıt-ı Ferheng-i İran ve Hend İntişarât-ı

Sohen,, Tehran.

1392, s.242-243.

117

Sonuç

Dârâ Şükûh, yaşamının ilk evresinde tasavvufî fikirlerden etkilenmiştir. Sefînetü’l-

Evliyâ ve Sekînetü’l-Evliyâ isimli eserler onun kutsal dinlere ve sufîzme olan ilgisinin ve

hayranlığının sonuncunda ortaya çıkan ilk çalışmalarıdır. Dârâ Şukûh’un düşüncelerini

toparlayıp kaleme almaya başladığında insanların onun düşüncelerini nasıl bulacağı,

düşünceleri hakkında neler söyleyeceği, fikirlerinin rağbet görüp görmeyeceğini çok da

önemsememiştir. Zira o yeryüzündeki tüm dinlerde tanrının bir olduğuna inanmış ve bu

konudaki fikrini açıkladığında onunla hemfikir olmayanları karşısına almış olmayı da çok

umursamamıştır. Çünkü onun bu tarz düşünceleri bir günlük, bir yıllık ya da birkaç okunmuş

kitabın ürünü değildir. Dârâ, Allah’ın birliği üzerine mezhep ve din ya da kutsal kitap

sınırlaması yapmaksızın uzun süren ve tekrarlanan sohbetler neticesinde böyle bir sonuca

ulaşmıştır.

Dârâ Şükûh, genç yaşında Kâdirîyye tarikâtının etkisi altında kalmıştır. Ona göre

Kâdirîyye tarikâtı insanı ruhundaki paslardan arındıran ve onu aydınlanma yoluna götüren

uygulamalardan oluşmaktadır. O içindeki rahatsız edici duygulardan, aklını kullanarak nefes

düzenlemesi ile arınmıştır. (Yoga sistemindeki Habs-i Dam ya da Pranayam adıyla bilinen

metot ile)

Bu dönemde genç Dârâ Şah; Muhibullah, Şah Dilruba, Muhammed Nisanullah,

Rostaki, Baba Lâl Das Bayrakî ve Pandit Jagannath Mishra dahil İslâm ve Hindu âlim ve

yogilerin etkisinde kalmıştır. Aralarında en çok dikkat çeken Kâdirîyye tarikâtı

mutasavvıflarından olan ve Amritsar'daki Altın Tapınağın temel taşlarını atan Hazret Miyan

Mir’dir. Dârâ, onun öğretilerinden etkilendikten sonra Kâdirrîye tarikâtına düzenli olarak

katılmıştır.

Dârâ Şükûh’un, büyük babası Ekber'den aldığı karşılaştırmalı dinler konulu çalışmalar

ve evrensel kardeşlik ve hümanizm gibi düşünceler onun kişiliğini geliştirmede belirgin bir

rol oynamıştır. Dârâ Şükûh, lüks yaşam ya da şehvetten zevk almamış; yaşamda refine

118

edilmiş lezzetler geliştirmiştir. O ömrünün sonuna kadar İslâm ve Hindu dinlerini ortak

noktada birleştirmeye çalışmıştır. Bu nedenle onun düşünceleri tasavvuf şairi Mevlâna ile

benzerlik göstermektedir. Çünkü ona göre, Müslüman, Hıristiyan ve Yahudilerin inançları

ruhen aynıdır. Dinlerdeki farklılıklar sufîler için hiçbir fark oluşturmamaktadır

Dârâ Şükûh'un eserleri sadece politik değil, aynı zamanda akademik açıdan da büyük

önem taşımaktadır. O siyasi bakımdan Müslüman ve Hindular arasında ortak köprü vazifesi

üstlenmiştir. Şükûh’un çalışmaları din âlimleri ve Babürlü Devletinin tepkisine yol açsa da

çalışmalarına kısa ömründe çok sayıda önemli eserler vererek devam etmiştir. Öte yandan

kardeşi Evrengzib zamanında Hindulara ve Şiilere karşı hoşgörüsüz politikaları ile Hindistan’ı

kaosa sürüklemiş ve zamanla Hindistan giderek zayıflamıştır. Bu durum, Avrupa sömürge

güçlerinin kuvvetlenmesinin önemli sebeplerinden sayılmıştır.

Kaynaklar

ALEVİ, Azra, 1978, Muâsır-ı Cihangirî Hace Kamgar Hüseyin. Haves Publisher. Aligarh.

CAMPO, Juan E,1953, Dara. İnfobase Publication, New York.

ÇAĞDAŞ, Kemal, 1961, “Upanishad'lar” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya

Fakültesi Dergisi, Cilt XIX, Sayı: 3- 4 Temmuz-Aralık, Ankara.

FAROOQİ, N.R., 1993, “Dârâ Şükûh”, DİA, c. VIII, İstanbul.

FİSCHEL, Walter J., 1951, Jews And Judaism At The Court Of Moghul Emperors in

Medieval India Islamic Culture, India.

Hasret Jit Bikrama, Dara Shukuh Life and Works. Indian Press, Allahabad. 1982 s.

158.

119

FRANCOİS, Bernier, 1994, Travels in the Mogul Empire, AD 1656-1668, trans. by Archibald

Constable on the basis of Irving Brock's version, ed. by Vincent A. Smith. Delhi: Low Price

Publications, India.

GÜNGÖR, Özcan- Aksoy Erdal, 2012, “Sosyolojik Açıdan Alevi/Bektaşilerde Tenasüh

İnancı”

Tük

Kültürü

Hacı

Bektaşı

Veli

Araştırma

Dergisi

http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/175/168,Erişim:

15/12/2017.

HASRET, Jit Bikrama, 1953, Dara Shukuh Life and Works. Indian Press, Allahabad.

MİSC (Upanishads), 1921, The Thirteen Principal Upanishads.

http://oll.libertyfund.org/titles/upanishads-the-thirteenprincipalupanishads#lf1395_head_004

Erişim:12/05/2017.

http://www.tjprc.org/publishpapers/--1366121680-2%20-Dara%20Shikoh%20-%20full.pdf

Erişim:13/12/2017.

LEVİN, S.F.- N.I, Semenova, 1976, Countries of South Asia; History and Present, Nauka

Publishers, Moscow.

MAHFULU’L-HAK, M, 1929, Mecamau’l- Bahreyn s. 45 The mingling of the two oceans,

Calcutta, Asietic Society of Bengal.

MEHSHAR, Kemal, 2009, “Mübahis-i Edyan Der Mecmuau’l- Bahreyn-i Dara Şükuh”

Jevahir Lal Nehru University, Mphil Thesis, India.

120

MUHAMMED, Sâkî Müsteid Han, 1871, Muasr-ı Âlemgirî, Kalküta.

FETULLAH Müctebai, 1972, Bengale Der Gand-ı Parsi: Goftarha-yı der Revabıt-ı Ferheng-i

İran ve Hend İntişarât-ı Sohen, Tehran.

RAY, Selim- Bill, William, Thomas, Nuk Keşver, 1867, Meftau’l-Fetuh, Kanpur.

REİS, Bedriye, 2006, ”XVI-XVII. Yüzyıllarda Hindistan’da Din-i İlâhî Tartışmaları Ve İmâm

Rabbân”î Tasavvuf: İlmî Ve Akademik Araştırma Dergisi, 7 Sayı: 16.

RENT, Sing,1895, Risale-i Tariqatu’l-Haqiqat: Dara Shukoh, Gujaranwala, 10 October 2015

The Enlightened Prınce Dara Shikoh.

http://brahmanyan.blogspot.com.tr/2015/10/dara-shikoh-enlightened-prince.html

Erişim:12/11/2017.

SCHİMMEL, Annemarie, 1980, Islam in the Indian Subcontinent.

Handbuch der.

Orientalistik. 2. Abt., 4. Bd., 3. Abschn. vii, 303 pp., map. Leiden- Köln.

SEFİNETU’L-EVLİYA, 1853, The Asiatic Society, Kolkata.

SHAHİD, LATİF, - Mushtaq, Qadir, Abdul, 2013, Dara Shikoh: Mystical And Philosophıcal

Discourse, Trans Steller Journal,International Journal of History and research Issn 2249-6963

Vol.3 Issue 2 June

ZALLİ, Menuchehr, ?, İshtiyak, Ahmed -Münşaat-ı Nemekin: Nameha ve İsnad-ı Berguzide,

Publisher Zayend Desterbeyuter, Yeni Delhi.

121

DARYUSH,

Sayegan,

1904,

Dara

Shukoh

Bangale

der

Gand-

Parsi,

Tehran

http://bukharamag.com/1388.07.2619.html

, Erişim:10/11/2017.

NAKŞİ BENDİ TARİKÂTI VE MÜRŞİTLER SİLSİLESİ,31 Ocak 2013

http://www.islamdergisi.com/genel/naksibendi-tarikati-musitler-silsilesi-mevlana-halide

kadar/ l

Yüklə 499,78 Kb.

Dostları ilə paylaş:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10