Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi
Academıc Journal of History and Idea Cilt:IV
CiltIV/Sayı:XIII /Aralık /MMXVII ISSN:2148-2292. Volume:IV /Number:XII /December/MMXVII
АКАДЕМИЧЕСКАЯ ИСТОРИЯ И МЫСЛЬ
Karagözoğlu /atdd / 0000-0001-7867-4724
Makale Başv. Tarihi:08/09/2017
Makale Y. Kabul Tarihi:20/12/2017
112
bir delil ve onu kısır bir dille suçlayanların kendilerini kontrol etmeleri için hazırlanmış bir
belge olduğunu belirtmiştir
.
29
Dârâ Şükûh kendisinin manevî ve dinî tutkularının şüphe ve güvensizlikle büyüyerek
endişeye yol açıp, yanlış tanıtıldığının farkındaydı. O kendisi gibi düşünen ya da kendisinden
daha sağlam ve keskin çizgilere sahip kişilerden kendi düşüncelerine destek olması için
onlardan derlemelerinin arasında bahsetmiştir. Bayezîd-i Bestâmî, Şah Bin Abdullah Testerî,
Ebu Said-i Hirâz, Cüneyd-i Bağdadî, Ebu Bekir Vasatî, Ahmed-i Gazali, Abdulkadir Geylanî,
İbnü’l-Arabî, İmam Zeynü’l-Abidin, İmam Caferi Sadık gibi.
Kitabın Sefînet’ü-l Evliyâ ve Sekînetü’l-Evliyâ isimli kitapların bütünleyicisi gibi
olduğu söylenilmektedir. Hindu evliyâ Baba Lâl Bayrakî’nin sözlerine de yer verilen kitap
hicri 1891 ‘de Delhi’de basılmıştır.
30
f. DİVANI – DÖRTLÜKLERİ VE MEKTUPLARI
Dârâ Şükûh’un divanı “İksir-i Âzam” başlığında toplanmıştır. Son zamanlarda mevcut
olmadığı tahmin edilen eser, Han Bahadır Zafer Hasan tarafından restore edilmiştir
.
31
Dârâ Şükûh gazellerini, rubâilerini bağlı olduğu Kâdirîyye tarikâtından aldığı ilham ile
tasavvufî düşüncelerden beslenerek yazmıştır. Yazar Sahaf İbrahim, Dârâ Şükûh’un
şiirlerinde değindiği tasavvufî sözleri önemli ve doğru bulmaktadır.
Dârâ Şükûh, irfanî meselelerde meşayihlerine birkaç mektup yazmıştır. Feyyazü’l-
Kevânin adlı mecmuada Dârâ Şükûh’un Şah Muhammed Dilrûba ve Şeyh Muhibullah
Abâdi’ye yaz yazdığı sekiz mektubundan zikr edilmiştir. Ayrıca onun iki mektubu Sefîne-i
Bahru’l-Muhit mecmuasında da yer almıştır. Bu mecmua Berlin Kütüphanesi’nde mevcuttur.
Dârâ Şükûh’un mektuplarının bazıları Sermed Kaşânî tarafından Mecmûa-yı Asâr-ı Bâstani-
29
Fischel Walter J. Jews and Judaism At The Court Of Moghul Emperors in Medieval India Islamic Culture
1951 25 c.s.62-63.
30
Ray, Selim-Thomas William Bill, Nuk Keşver Meftau’l-Fetuh, Kanpur, 1867. s.17.
31
Hasret Hasret, Jit Bikrama,Dara Shukuh Life and Works. Indian Press, Allahabad. 1953 s:129-158
.
Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi
Academıc Journal of History and Idea Cilt:IV
CiltIV/Sayı:XIII /Aralık /MMXVII ISSN:2148-2292. Volume:IV /Number:XII /December/MMXVII
АКАДЕМИЧЕСКАЯ ИСТОРИЯ И МЫСЛЬ
Karagözoğlu /atdd / 0000-0001-7867-4724
Makale Başv. Tarihi:08/09/2017
Makale Y. Kabul Tarihi:20/12/2017
113
yi Hind’te 1923’te basılmıştır. Mektuplar sadece Farsça değil Sanskritçede de yazılmıştır.
Mektuplar 1939'da Royal Asian Society of Bengal Dergisi’nde yayınlanmıştır. Dârâ Şükûh'un
felsefi bakış açısını ortaya koyması bakımından İksir-i Âzam, önemli bir kaynaktır
.
32
Dârâ, bu
eserinde şiir aracılığıyla panteist dünya görüşünü açıklamıştır. Ona göre, insanın kendisi
yalnızca Allah’ın yarattığı kulu değil, O’nun özünün bir parçasıdır. Bu nedenle Allah’ı bilmek
için insanın kendisini ve özünü tanıması gerekmektedir. Şiirlerinde o insanı bir damlaya,
Allah’ı ise bir okyanusa benzetmiştir
.
33
Dârâ Şükûh, tasavvufî içerikli çok sayıda mektup yazmıştır. Ona ait iki mektup da
Mecmûa-yı Sefîne-i Bahru’l Muhit Dergisi’nde yer almaktadır. Ayrıca onun Der Mecmûa-yı
Âsar-ı Bastânî-yi Hind Dergisi’nde 1923’te basılmış, Sürme-i Kaşânî’ye yazdığı mektupları
da mevcuttur.
34
3.2. Hinduizm Konulu Çalışmaları ve Sanskritçeden Çevirileri
a. MECMAU’L-BAHREYN (1653)
Dârâ’nın kırk iki yaşında iken yazdığı eseri Mecmau’l-Bahreyn
35
Sanskrit
çalışmalarında uzun yıllar geçirmiş ve Benaras'tan çağdaş bilim adamlarındayla Pandit
Jagannath Misra, Pandit Kavindracharya ve Banvali Das da dahil olmak üzere çok sayıda
Pandit ile birlikte çalışmalarda bulunarak ortaya çıkan bir çalışmasıdır. Dârâ Şükûh'un
dinlerde karşılaştırmalar yaparak ortak yönler bulmaya çabalamıştır. O Mecmau’l-Bahreyn -
İki Okyanusun Karıştırılması (MS 1656) adlı kitabını, "gerçeğin koleksiyonu" olarak
tanımlamıştır. Toplum tarafından görüşlerinin kabul edilmeyeceğinin farkında olan Dârâ, bu
32
Schimmel Annemaria Handbuch der Orientalistik. 2. Abt., 4. Bd., 3. Abschn. vii, 303 pp., map. Leiden
Köln1980 s.100.
33
Levin S.F.- N.I Semenova (1976). Countries of South Asia; History and Present, Nauka Publishers, Moscow.
1976 s.45.
34
Mehshar Kemal “Mübahis-i Edyan Der Mecmuau’l- Bahreyn-i Dara Şükuh” Jevahir Lal Nehru University,
Mphil Thesis, 2009 s.31-32.
35
Mehshar Kemal “Mübahis-i Edyan Der Mecmuau’l- Bahreyn-i Dara Şükuh” Jevahir Lal Nehru University,
Mphil Thesis, 2009 s.12.