Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi
Academıc Journal of History and Idea Cilt:IV
CiltIV/Sayı:XIII /Aralık /MMXVII ISSN:2148-2292. Volume:IV /Number:XII /December/MMXVII
АКАДЕМИЧЕСКАЯ ИСТОРИЯ И МЫСЛЬ
Karagözoğlu /atdd / 0000-0001-7867-4724
Makale Başv. Tarihi:08/09/2017
Makale Y. Kabul Tarihi:20/12/2017
104
fermanıyla 1659’da kırk dört yaşında iken idam edilerek gerçekleşmiştir.
13
Dârâ Şükûh
gerçek bir edebiyatçı, düşünür ve aydın bir kişiliğe sahiptir. Edebî ilimler konusundaki bilgisi
zihninin bu alanda gelişmesini sağlamıştır.
Dârâ Şükûh, Mısır asıllı Kâdirî şeyhi Miyan Mir ile tanışmış, onun halifesi Molla Şah
Bedahşî’nin müridi olmuş, İbn Arabî, Fahreddin Irakî ve Molla Câmî olmak üzere
mutasavvıfların eserlerini incelemiş ve vahdet-i vücûd çizgisinde bir tasavvuf anlayışına sahip
olmuştur. Upanişadlar’ın Farsçaya çevirmiş ve onun Kur’an-ı Kerim’de söz edilen “Kitab-ı
Meknûn” (Vâkıa, 56/78) olduğunu ileri sürünce muhafazakâr âlimler tarafından mülhitlik ve
küfürle suçlanarak idam edilmiştir
.
14
2-Dârâ Şükûh’un Hinduizm’e Bakışı
Dârâ Şükûh dindeki gizemliliği açığa çıkarma konusunda yürüttüğü çalışmalarını her
şeyin üstünde tutmuş hatta siyasete ikinci derecede önem vermiştir
.
15
O Hinduizm’e farklı bir
ruh hali ile yaklaşmıştır. Onun bu yaklaşımı tıpkı doğru bilgiye ulaşmak isteyen bir kişinin
tutkulu arayış içinde olması şeklinde açıklanabilir. Allah’ın birliğine dair görüşleri farklı din
bilginlerinin izahları ve teoloji kitaplarından edindiği bilgilerin karışımından oluşmaktadır.
Ayrıca dinlerdeki doktrinler konusu çalışmalarının somutlaşmış şeklidir. Mecmau’l-Bahreyn
isimli eserinde Dârâ, bu doktrinleri dörtlükler ile açıklamaya çalışmıştır. İslam’da mistisizm
konusunda yaptığı çalışmaların bir özeti ise Risâle isimli eserinde toplanmıştır. Ayrıca o
manevi aydınlanmanın farklı aşamalarını Tarikât isimli eserinde tez olarak ortaya atmıştır.
Tüm çalışmalarına ilham kaynağı, onun içinde zapt edemediği baskın duyguları olmuştur.
Dârâ Şükûh’a göre doktrinler, İslam mistisizminde var olan ve neredeyse bütün sufî
yorumcuların, özellikle Kâdirîyye ve Çiştî tarikâtı şeyhlerinin kabul ettiği inanışlardır. Dârâ
13
Shahid Latif Abdul Qadir Mushtaq Dara Shikoh: Mystical And Philosophıcal Discourse 2013, s.21.
14
Reis, Bedriye.”XVI-XVII. Yüzyıllarda Hindistan’da Din-i İlâhî Tartışmaları ve İmâm, 2006 s.232.
15
Hasret, Jit Bikrama, Dara Shukuh Life and Works. Indian Press, Allahabad, 1953, 36.
Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi
Academıc Journal of History and Idea Cilt:IV
CiltIV/Sayı:XIII /Aralık /MMXVII ISSN:2148-2292. Volume:IV /Number:XII /December/MMXVII
АКАДЕМИЧЕСКАЯ ИСТОРИЯ И МЫСЛЬ
Karagözoğlu /atdd / 0000-0001-7867-4724
Makale Başv. Tarihi:08/09/2017
Makale Y. Kabul Tarihi:20/12/2017
105
Şükûh kendisinde var olan manevî uyumu onlara borçludur. Ona göre manevi uyumda temel
prensip özün, gerçek bir bölünme ve ayrışma olmadan imha olmasında mevcuttur. Her şey
O’dur ve Allah’tan gayrı bir biçim ya da bir var oluş gerçekleştirilemez. İnsan mutlak varlığın
bir yansımasıdır. O tümdür ve tüm O’nundur. Dârâ Şükûh “Her şeyin O olduğunu fark ettiğin
zaman kaçınılmaz olarak sen kendin O’nu takip etmeye başlar ve bilincimizde ise O’na
duyulan bağlılıktan başka geriye bir şeyin kalmayacağını biliriz” der. Burada bir kesinlik ve
birliğin gerçek varoluşu yer almaktadır. Kur’an-ı Kerim’de açıklamaktadır: “O sizin
ruhunuzun içindedir ancak siz O’nu göremezsiniz.
16
3-Dârâ Şükûh’un Çalışmaları
I. Azizler ve Mistisizm Üzerine Çalışmaları
1- Sefînetü’l –Evliyâ (1639)
2- Sekînetü’l-Evliyâ (1642)
3- Risâle-i Haknûma (1646)
4- Tarikâtü’l-Hakikât
5- Hasanatü’l-Ârifîn (1652)
6- İksir-i Â’zam (Divan-ı Dârâ Şükûh)
II. Hinduizm Konulu Çalışmaları ve Sanskritçeden Çevirileri
17
1- Mecmau’l-Bahreyn (1655)
2- Mukâleme-i Baba Lâl ve Dârâ Şükûh (1652)
3- Yoga Vasista
16
Mehshar, Kemal “Mübahis-i Edyan Der Mecmuau’l- Bahreyn-i Dara Şükuh” Jevahir Lal Nehru University,
Mphil Thesis, 2009, s.26.