Akademikin Son eseri
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
Yaxşı ki, vaxtında ayıldı, Ağsaqqala güvənərək onu Bakıya dəvət etdi, özünü onun tələbəsi elan edənlər tərəfindən yetərincə müdafiə olunmadığından, qəfildən ha- kimiyyəti tərk edib doğulduğu kəndə qayıtdı... Neçə gündür düşünürəm. Qədim və ya orta əsrlər tarixiylə bağlı yarımçıq işlərimi tamamlamaq... Çox vacibdir. Ancaq məgər öz yaşadığımız, bu yazdıqlarım da tarix deyil? Sabah da bu günün həqiqətlərini üzə çıxarmağa çalışacaqlar. Bunun özü də diqqətdən kənarda qalmamalıdır. Sabah xalq çaşıb qalacaq. Əsl həqiqəti tapmaqda çətinlik çəkəcək. Başa düşməyəcək ki, bu qısa ömürlü rəhbərlərin hərəsi öz tarixini yazdırır. Özünü haqlı sayır. Bu da elə erməni saxtakarlığı kimi bir şeydir... Kaş Ağsaqqal Moskvadan qayıdan kimi köhnə yetişdirmələri kənara çəkilib, onu gətirəydilər hakimiyyətə. Onda başımız bu bəlaları çəkməzdi. Sağlı, sollu, iqtidarlı, müxalifətli bütün iddialıları dişinə vuran xalq ümidini Ağsaqqala bağlamışdı. “O ağıllıdır, təcrübəlidir, hamının dilini bilir. Gəlsə, düşmənə də öz yerini göstərər”. Əyalətə gedib onun Bakıya gəlməsinin vacib olduğunu deyəndə xalqın bu rəyini və düşdüyümüz çətin vəziyyəti nəzərə almışdım... Gəlməsə, fəlakətlərimiz daha böyük ola bilərdi. Bu, birmənalı belədir. Kimsə başqa bir alternativ deyə bilməz. Ölkədə mərkəzdənqaçmanın, bölücülüyün qarşısı alınsa da, müstəqillik uğrunda fədakarlıq etmiş gənclərin bir araya gələ bilməməsi, milli birliyin olmaması, ən əsası Ağsaqqalı Bakıya dəvət edib prezident seçilməsinə şərait yaradanların onun arxasından qaçmaları qəlbən sevdiyi bu yaşlı insanın böyür-başının tədricən, cildini dəyişmiş köhnə kommunistlərlə və Moskva aşiqləri ilə sarılmasına səbəb oldu. Bu, məni qorxudur. Ona irad tutmaq çətin məsələdir. Əyalətdəki uzun söhbətlərdə anlamışdım ki, Moskvada olduğu illərdə dostunu düşmənindən seçmiş, kimlərin ona xəyanət elədiyini dəqiq müşahidə etmişdir. Hələ o xəyanətkarların, müstəqillik əleyhinə olanların yenidən dirçəlməsi heç bir məntiqə sığmır. Bu azmış kimi, ölkədə rüşvətxor və dövlət parası hesabına adam olanların bir çoxu deputat seçilmişdir. Ancaq əyalətdə ürək açıqlığı və cəsarətlə dediyimiz hər şeyi burda demək olmur. Onsuz da qayğısı başından aşır. Biz də əlavə problemlər yaratmamalıyıq. Doğrusu, bəzən vəzifələri hansı məntiqlə böldüyünü anlamaqda çətinlik çəkirəm. Biri elə bizim Məclisin sədri. Bəyəm tanımırıq onu? Tələbələri nə danışırlar haqqında. Rüşvəti tualetdə alırdı, deyirlər. İndi gəlib o boyda Məclisə sədrlik eləyir. Mən də düz eləyib səsimi qaldırdım. Partiya yoldaşlarımız narazı qalsa da, deməliydim. Yoxsa ürəyim partlardı. İlk dəfəydi Ağsaqqal mənə elə sərt nəzərlə, narazılıqla baxırdı. Ancaq özü də belə məsələlərdə güzəştə gedən deyil. Yəqin ki, məni başa düşər... Amma onu sevməyən, işini bəyənməyən, hətta Bakıya gəlməzdən öncə yaranmış qarışıqlıqlarda barmağı olduğunu deyənlər də çoxdur. Belə danışanları başa salmaq asandır. Ancaq cəbhəçilərin hamısının ağzını yummaq olmur. Xüsusən köhnə əsgərlərin, öz dedikləri kimi, qazilərin. “Sizin Ağsaqqal dediyiniz gələn kimi bizi niyə geri çağırdı? Yeni hərbi birləşmələr yaratmadan könüllüləri geri çağırmaq xəyanət deyildimi? Bəlkə bu elə Dağlıq Qarabağ ətrafındakı yeddi rayonu ermənilərə vermək üçündü?” Deməyə söz də tapmıram. Məncə, bu xəyanət deyil, səhvdir. Tələsdi. Öz nüfuzuna arxayın oldu. Ermənilərlə tezliklə dil tapacağına, hər şeyi danışıq yolu ilə qaydaya salacağına inandı. Axı Dağlıq Qarabağın erməni separatçıları da onun yetirmələri idi. Onun razılığıyla dırmaşmışdılar vəzifə mərtəbəsinə. ...20-ci yüzilin göz önündə baş verən, hər kəsin həyatından keçən və sanki hamının bildiyi yaxın tarixi araşdırdıqca, uzaq əsrlərin uzaq olayları, hökmdarları və mü- haribələri unudulur. Onlarca böyük savaşın tarixini yazsam və özüm o savaşlardan birinin qəhrəmanı olsam da, indi çaşıb qalmışam, cavabsız suallar burulğanından çıxa bilmirəm. Neçə ildir bizi məhv etmək üçün qurulmuş bu qurğulardan xilas yollarını düşünürəm və yaxın vaxtlara qədər ölkənin müxtəlif idarələrinin başçılarını öz inandığım yola istiqamətləndirməklə müharibənin taleyini həll etməyə ümidliydim. Faşişt Almaniyasının əzilməsində 10 milyonlarla insanın itkisini, gözəl şəhərlərin göz önündə daş və kül yığınına döndüyünü görən insan oğlu bir daha bu faciələrin təkrarlanmasını istəməz. Avropada və dünyada dövlətlərin bir araya gəlməsi, sosialist düşərgəsinin dağılması qanlı toqquşmaların qarşısını almalıdır. Lakin SSRİ-nin başsız rəhbərliyi bu boyda ittifaqı əsl qardaşlıq birliyinə döndərməkdənsə, yenə rus hegemonluğunun at oynatdığı xırda savaşlar ocağına çevirdi. “Nə yardan doyur, nə əldən qoyur” buna deyərlər. İdarə edə bilmir, əzir, dağıdır, çökdürür, özü öz əlləriylə ayrılığın təməlini qoyur, sonra da öz torpağında sakit yaşamaq istəyən xalqları bir-birinin üstünə qaldırır. Bu fəlakət hələ 20-ci illərdən başlanmışdı. Kirov kimdi ki, Azərbaycan torpaqlarının bir hissəsi olan Zəngəzuru qonşulara bağışlasın, bir hissəsində də Dağlıq Qarabağ adlı muxtariyyət yaratsın. Ömrü boyu ədalətdən yüksək dəyər tanımadım. Ömrüm boyu nə yazdımsa, tarixi bəlgələrə söykəndim. Ancaq birdən-birə anladım ki, böyük dövlətlərə və böyük güclərə həqiqətlərin tarixi yox, onlara sərf edən tarix lazımdır.... Dünyanın kor-korluğu, yaşımın çoxaldığına baxmayaraq, hərdən içimdə köhnə savaş eşqini oyadır. Təsəvvürümdə bu münaqişəni bitirmənin aydın bir yolu canlanmışdı və peşəkar hərbçi üçün bunun bir neçə günün işi olduğunu həmsöhbətlərimə inandırmağa çalışırdım. Lakin sonra, sanki qəsdən Azərbaycanda, siyasətdən başlamış orduya qədər, bütün məsələlər işbilməzlərin ötür-ötür oyununa çevrildi, münaqişə daha da dərinləşdi. Düzünü deyim ki, onsuz da Məclisdəki o mənasız mübahisələrin, yaxud bu hadisələrin heç birindən elmi araşdırmalardan aldığım ləzzəti ala bilmirəm. Ətrafımda baş verən olayların, ziddiyyətlərin, xəyanətlərin, hətta öz millətinə qarşı çevrilmiş gizlin niyyətlərin də əsl səbəbini və mahiyyətini öyrənəndə keçmişi daha yaxşı dərk edirik. İnsanın tarixdən ibrət almaması yüz illər boyu yer üzündə nizam yaratmaq istəyən müdriklərin ən böyük qayğılarından və ağrılarından biri olub. Maraqlarım dəyişilir, indi günümün çox hissəsi tarixin fəlsəfəsi, dinlərin tarixi, ekologiya, astronomiya, yerdən kənar dünyalar və sivilizasiyalar kimi bir-birindən uzaq sahələrdə araşdırma aparmağa sərf olunur. Bu sahələrin hər birində az-çox iş də görmüşəm, amma vaxt axtarıram ki, onları sahmana salım. Qədim tarixlərdən sonra Sovet dövrünün tarixiylə maraqlanmağım, o uzaq keçmişdən gözlənilmədən bu yaxın zamanın tarixinə qayıtmağım təsadüfi deyil, bunu özüm də anlayıram; özümdən asılı olmayan bu keçid xalqımızın həyatında indi də davam edən bir çox faciələrin köklərini, səbəblərini, sifarişçi və icraçılarını anlamaqda yardım edir. O qədim qırğınlarla bugünkü oyunlar və faciələr arasındakı bağlılığı hər adam görüb dərk edə bilməz. Şərin, hiylənin, yalanın, qan tökmələrin cildi dəyişsə də, mahiyyətini dəyişmədən yüzilləri, minilləri aşıb gəlməsi, elmin bu qədər böyük sıçrayışıyla müqayisədə insan fitrətinin bu qədər qorxulu mühafizəkarlığı adamı çaş-baş qoyur; bəlkə günlərlə, aylarla susmağımın bir səbəbi də bunları yazmağın çətinliyidir. Nədən başlayasan, qardaş, necə yazasan? Müharibə bitməmiş bu açıqlamalar nə nəticə verə bilər, beyinlərə yeridilmiş ehkamların dağıdılmasını zehni zorlanmış və vicdan tərəzisi unutdurulmuş toplum necə qəbul edər? Nəhayət, “bunları bilə-bilə öz ömrünü bu yola niyə fəda eləmisən?” sualına cavab verməli olacaqsan. Başladımsa, açıq yazmalıyam. Söz verdiyim kimi, bu gün savaşda, vəzifə kürsüsündə, Milli Məclisdə, hətta ədəbiyyatda düşmən dəyirmanına su tökən dönmələrin, gəvşirmələrin kimliyini üzə çıxarmalıyam. Bu maskalanmış adamlar gizli yolla gen savaşını genişləndirir, ekoloji fəlakətə yol açırlar. Mən əsgərəm, səngərdən çıxdımsa, düşmənlə əlbəyaxa döyüşə girməliyəm. Başqa yol bilmirəm. Bu günə elə o əlbəyaxa döyüşlərdən keçə-keçə gəlmişəm. Payız meşəsi, tökülən yarpaqlar, süngü döyüşü... Allah, sən məni hardan hara aparırsan? Akademiyanın bağı hara, Avropanın qanlı səngərləri hara? Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|