Atatürk üNİversitesi TÜRKİyat araştirmalari enstiTÜSÜ dergiSİ Sayı / Number 57 Güz / Autumn 2016
Yüklə 16,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Manas Üniversitesindeki Taş Babalar
Kırgızistan - Türkiye Manas Üniversitesindeki Eski Türk Kültür ve Uygarlığı İle İlgili Eserler Üzerine TAED
57* 1515
Foto 27: Kırgızistan - Türkiye Manas Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sebahattin BALCI, TDK Başkanı Prof. Dr. Mustafa S. KAÇALİN, TC Kırgızistan Büyükelçisi Metin KILIÇ, TDK Yazıt Bilimi Kolu Başkanı Prof. Dr. Cengiz ALYILMAZ, TDK Bilimsel Araştırmalar Müdürü Yaşar YILMAZ Manas Üniversitesi Arkeoloji - Etnografya Müzesinde (Foto: Osman MERT) 1516 * TAED
57
Cengiz ALYILMAZ
Bugün Kırgızistan Cumhuriyeti sınırları içinde kalan topraklarda (Kök)türk öncesinde Sakalar’ın, Hunlar’ın, Wu-sunlar’ın; (Kök)türk ve Uygur dönemlerinde ise, Türgişler’in, On- Oklar’ın ve Oğuz birliğine bağlı diğer grupların yaşadıkları bilinmektedir. Manas Üniversitesi “Arkeoloji - Etnografya Müzesi”nde kronolojik olarak sergilenen eserler de anılan dönemlere aittir. Sergilenen eserler arasında: üzerlerinde grafiksel dil ögelerini (petroglifleri, damgaları ve yazıtları) barındıran farklı boy ve ebatlardaki taşlar, taş babalar, tuğlalar, kerpiçler, künkler, farklı madenlerden yapılmış kullanım ve süs eşyaları (yemek kapları, saklama kapları, ritüel kaplar, çatallar, kaşıklar, kazanlar, el değirmenleri, yün eğirme ve dokuma aletleri, eyerler, üzengiler, gemler, yaylar, oklar, sadaklar, kılıçlar, kamalar, bıçaklar, mühürler, yüzükler, kolyeler), hayvan kemikleri ve hayvan iskeletleri, bazı önemli eserlerin imitasyonları, maketleri ve görüntüleri (fotoğrafları, çizimleri) yer almaktadır. Arkeoloji - Etnografya Müzesinde yer alan bazı eserlerin görüntülerini dikkatlere sunmak yararlı olacaktır. 19
Foto 28: Arkeoloji - Etnografya Müzesindeki saklama kaplarından bir kaçının görüntüsü
19 Müzede 1000 civarında obje bulunmaktadır. Kendileriyle görüştüğümüz Manas Üniversitesi yetkilileri birbirinden kıymetli bu eserlerin kataloğunun ve albümünün yapılacağını söylediler. Bu sebeple burada yalnızca birkaç objenin görüntüsünü dikkatlere sunmakla yetineceğiz. Kırgızistan - Türkiye Manas Üniversitesindeki Eski Türk Kültür ve Uygarlığı İle İlgili Eserler Üzerine TAED
57* 1517
Foto 29: Manas Üniversitesindeki bilim adamları tarafından yapılan kazılarda ortaya çıkarılıp müzeye getirilen bazı kerpiçlerin görüntüsü
1518 * TAED
57
Cengiz ALYILMAZ
Foto 31: Üzerinde kaya üstü tasvirleri barındıran bir eserin görüntüsü
Kırgızistan - Türkiye Manas Üniversitesindeki Eski Türk Kültür ve Uygarlığı İle İlgili Eserler Üzerine TAED
57* 1519
Foto 33, 34, 35, 36: Üzerinde tasvirler, damgalar ve (Kök)türk harfli bazı karakterler bulunan taştan yapılmış ritüel bir kabın görüntüleri 20
20 2005 yılında yaptığım yüzey araştırmaları sırasında bu eserin resmî bir kuruluşun girişinde çöp kutusu olarak kullanıldığını görmüş; yetkililerden izin alarak Manas Üniversitesine getirmiştim. Eserin bugün Manas Üniversitesi Arkeoloji - Etnografya Müzesi’nde sergilenmiş olduğunu görmenin mutluluğunu yaşadığımı belirtmek isterim. 1520 * TAED
57
Cengiz ALYILMAZ
Foto 37: Üzerinde Soğdca bir yazıtı barındıran objenin görüntüsü
Manas Üniversitesindeki Taş Babalar: Eski Türk mezar geleneğinin ve anıt mezar komplekslerinin vaz geçilmez ögelerinden birini de taş babalar / bedizler oluşturur. Ait oldukları dönemlerin seçkin ve saygın kişilerini (kağanlarını, katunlarını, prenslerini, prenseslerini, kumandanlarını, beylerini…) betimleyen bu eserler eski Türk boy ve topluluklarına ait en karakteristik kültür ve sanat eserleri arasında yer almaktadır. Tarihte Türklerin yaşadıkları her bölgede vücuda getirilen ve bu bağlamda Kırgızistan’ın birçok bölgesinde rastlanan taş babalar, mezarlara / kurganlara / mezarlıklara ait birer obje olmalarının yanı sıra eski Türk boy ve toplulukların antropolojik özellikleri, yaşayışları, inanışları, giyim ve kuşamları, sosyal, kültürel ve ekonomik durumları… hakkında son derece kıymetli bilgiler edinmemize de vesile olmuşlardır. Anılan özelliklerine ve tarihî önemlerine rağmen taş babaların gerektiği şekilde korunduklarını söylemek ne yazık ki mümkün değildir. Kırgızistan’daki taş babaların da çok azı bugün orijinal yerlerinde muhafaza edilmektedir. Zira taş babaların büyük bölümü bulundukları yerlerden alınarak başka tarihî mekânlara, müzelerin teşhir salonlarına; müzelerin, kamu kurum ve kuruluşlarının veya özel sektöre ait işletmelerin bahçelerine taşınmışlardır. Bu eserlerin büyük bölümü açık alanlarda örtüsüz ve korunaksız biçimde sergilenmektedir. 21
21 Kırgızistan’daki taş babalar ile ilgili olarak bk. Belli, 2003; Tabaldiyev ve Şamenova, 2006; Alyılmaz ve Alyılmaz, 2014. Yüklə 16,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|