Atatürk üNİversitesi TÜRKİyat araştirmalari enstiTÜSÜ dergiSİ Sayı / Number 57 Güz / Autumn 2016
Yüklə 16,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anahtar Sözcükler
Kırgızistan - Türkiye Manas Üniversitesindeki Eski Türk Kültür ve Uygarlığı İle İlgili Eserler Üzerine TAED
57* 1533
Kırgızistan’ı ziyaret edecek veya Kırgızistan’da yüzey araştırmaları yapacak olan bilim adamları (yazıt bilimciler, dilciler, tarihçiler, sanat tarihçiler, arkeologlar…) diğer müzelerle birlikte Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesi Arkeoloji - Etnografya Müzesini de mutlaka ziyaret etmelidirler.
Alyılmaz, C. (2006). Kırgızistan’daki (Kök)Türk harfli yazıtların bugünkü durumu. Journal of Turkic Civilization Studies, C 1, 2, 17-27. Alyılmaz, C. (2009). Kırgızistan’daki Arap harfli yazıtlar üzerine. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 4/8, 185- 209.
Alyılmaz, C. (2011). Zanabazar güzel sanatlar müzesindeki Türk eserleri. Ötüken’den İstanbul’a Türkçenin 1290 Yılı (720-2010) From Ötüken to İstanbul, 1290 Years of Turkish Bildiriler / Papers, İstanbul, 87-109. Alyılmaz, C. (2015). İpek yolu kavşağının ölümsüzlük eserleri. Ankara. Alyılmaz, C. (2015). Türk Dünyası vatandaşlığına doğru. Uluslararası TEKE (Türkçe Edebiyat
Alyılmaz, C. (2016). “Gobu”stan’ın gizemi (“Kıpçaklar”a giden yol). Ankara. Alyılmaz, S. (2015). Türk Dünyası vatandaşlığı projesi. Uluslararası TEKE (Türkçe Edebiyat
Alyılmaz, S. ve Alyılmaz, C. (2014). Eski Türk kadın heykellerinin düşündürdükleri. Uluslararası TEKE (Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim) Dergisi International Journal of Turkish Literature Culture Education, http://www.tekedergisi.com/ Volume 3/4, 1-33. Belli, O. (2003). Kırgızistan'da taş balbal ve insan biçimli heykeller stone balbals and statues in human form in Kırghızistan. İstanbul. Mert, O. (2015). Türk konseyi (keneşi) Türk üniversiteler birliği ve Türk üniversiteler birliği ı. genel kurulu. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S 53, Erzurum, 273-290. Tabaldiev, Ş. K. ve Şamenova. A. A. (2006). Burananın balbal taştarı Kamennıe izvayaniya
Useev, N. (2014). Prof. Dr. Kubatbek Tabaldiev vd. tarafından hazırlanan Arkeoloji Albümü / Arheologiyalık Al’bom adlı eser üzerine, Uluslararası TEKE (Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim) Dergisi International Journal of Turkish Literature Culture Education, http://www.tekedergisi.com/ Volume 3/4, 206-210.
A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 57, ERZURUM
2016, 1535-1544
Birol İPEK
Öz Bu çalışmada Türkiye Türkçesinde enkliz konusu üzerinde durulmuştur. Türkçenin en önemli özelliklerinden birisi ünlülerde görülen ses uyumudur. Ünlü uyumları Türkçenin en belirgin ses özelliğidir. Eski Türkçeden beri sözcüklerde görülen ünlü uyumu oldukça kuvvetlidir. Bu uyum büyük ses uyumu ve küçük ses uyumu olarak görülmektedir. Türkçe sondan eklemeli bir dildir. Sözcüklere gelen ekler genelde kendisinden önceki sözcüğün son ünlüsüne göre ses uyumuna uyarlar. Ve bu kural çok kesindir. İstisnaları çok azdır. Fakat iki kök kelimenin birleşmesinde durum farklıdır. Köklerle eklerin birleşmesinde uyum bakımından, sonra gelen önce gelene tabi olurken biri ince biri kalın iki kökün birleşerek tek kelime meydana getirmeleri hâlinde önce veya sonra gelen değil, birleşik sözcükte genellikle anlamı hâkim olan sözcük diğerini kendisine benzetir. Bu ses olayına enkliz denir. Örnek: O+bir>öbür, Bu+ile>böyle, Sekiz+on>seksen, Yok+ise>yoksa. Örneklerde de görüldüğü gibi biri kalın sesli biri ince sesli veya biri ince sesli biri kalın sesli iki bağımsız kelime birleşmesinde sonra gelen sözcük önce gelen sözcüğün ses uyumuna uymamaktadır. Oysa ses uyumunda kalınlık incelik bakımından sonra gelen önce gelene tabi olmak zorundadır. Türkçede iki sözcük birleşirken anlamı güçlü olan diğer sözcüğün ünlüsünü kendisine benzetmektedir. İki sözcüğün birleşmesi sırasında güçlü olan sözcük kalın ünlü veya ünlülerden oluşuyorsa sözcük kalın, eğer güçlü sözcük ince ünlü veya ünlülerden oluşuyorsa birleşik sözcük ona göre ses uyumuna uymaktadır. Enklizde çeşitli ses olayları da meydana gelmektedir. Ünlü düşmesi, ünlü değişmesi, ünlü yuvarlaklaşması, ünsüz değişmeleri vb. ses olayları de meydana gelmektedir. Enkliz olayında ortaya çıkan yeni birleşik sözcüklerin ses uyumuna uydukları görülmektedir. Anahtar Sözcükler: Dil, ünlü uyumu, Türkiye Türkçesinde enkliz, birleşik sözcük. ENCLITIC (EĞİLTİ) IN TURKEY TURKISH Abstract In this study, the subject about enclitic in TurkeyTurkish has been discoursed. One of the most important features of Turkish is vowel harmony. Vowel harmony rules are the most characteristic phonetic features of Turkish. Vowel harmony which has been observed in words since Old Turkish Period is notably vigorous. This harmony appears as major vowel harmony and minor vowel harmony. Turkish is an agglutinative language. Affixes attached to words are adjusted according to the last vowel of the former word and this rule is too rigid. Exceptions of this rule are few. However, the situation is different in compounding two root words. During the unification of roots and affixes in terms of harmony the latter one is subject to the preceding one whereas in the process of composing a unique word by the unification of two root words one with a back vowel and the other with a front vowel, not the preceding or the latter one but rather the one
Yrd. Doç. Dr.; Fırat Üniversitesi İnsanî ve Sosyal Bilimler Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, birolipek@msn.com .
Yüklə 16,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|