229
onu vəftiz etmələrini istədi. Fəqət Çobanlar ona cavab verdilər: “Öz xalqını amansızca qılıncdan keçirdin,
indi də öz canını qurtarmaq istəyirsən?” Və onu tikə-tikə etdilər, amma uşaqlara aman verib, sonra onları
vəftiz suyuna çəkdilər. Daha sonra yol boyunca qətliamlar törədərək, Karkassona tərəf getdilər. Bu zaman
kral Fransisk anlamağa başladı ki, Çobanlar artıq hədlərini aşıblar və bütün şəhərlərdə onlara müqavimət
göstərməyi və kralın bərabərhüquqlu təbəəsi kimi, hər bir şəhərdə yəhudiləri qorumağı əmr etdi.
Bəs nə üçün kral həmin dövrdə yəhudilərə qarşı mərhəmətli olmuşdu? Bəlkə də sayları durmadan
artan Çobanların nələr törədə biləcəklərini qəfildən anlamağa başlamışdı. Bu zaman onun gözlənilmədən
hətta yəhudilərə yazığı da gəlmişdi, üstəlik yəhudilər dövlət iqtisadiyyatı üçün çox faydalı idilər; həm də
Çobanlardan qurtulmağın da vaxtı çatmışdı ki, bütün mömin xristianlar onların işlədikləri günahlara
ağlamaq üçün bir səbəb tapa bilsinlər. Lakin xristianların çoxu krala boyun əymədi və yəhudilərin həmişə
xristianlara düşmən olduğuna inandıqları üçün onları müdafiə etməyin doğru olmadığını düşündülər.
Ancaq əsas səbəb o idi ki, əksər şəhərlərin əhalisi yəhudilərə borclu idi və heç kim də öz borcunu ödəmək
istəmirdi; buna görə də yəhudiləri öz təsərrüfatlarını ağıllı surətdə idarə etdikləri üçün cəzalandırmağa
gələn Çobanların davranışından hamı razı idi. Bir müddətdən sonra, kral Çobanlara yardım göstərilməsini
qadağan etdi və bunu pozan hər kəsə ölüm cəzasının verilməsini
230
buyurdu. O, güclü qoşun toplayıb, Çobanların üstünə yeridi; çoxu öldürüldü, bəziləri meşələrə qaçıb
qurtulsalar da, məhrumiyyətlər üzündən öldülər. Bir sözlə, hamısı qırılıb məhv edildi. Kralın adamları
Çobanlardan iyirmi-otuz nəfər yaxalayıb, onları ən yüksək ağaclardan asdılar ki, cəsədləri əbədi ibrət dərsi
olsun və bundan sonra heç kim krallığın asayişini pozmağa cəsarət etməsin.
Heyrətamiz olan, Salvatorun bu hadisələri şanlı qəhrəmanlıq hekayəsi kimi anlatmasıydı. O, doğrudan
da inanırdı ki, Çobanlar güruhunun məqsədi Məsihin Müqəddəs Məzarını ələ keçirmək və onu kafirlərin
əlindən qurtarmaqdı; bu müqəddəs işin Fransa kralı Müqəddəs Lüdoviqin səltənətində, Münzəvi Pyerin
və Müqəddəs Bernardin dövründə həyata keçirildiyinə onu inandırmaq qətiyyən mümkün deyildi. Hər
necə olsa da, Salvator kafirlərə qoşulmamış və fransız torpaqlarından dərhal uzaqlaşmağı daha üstün
tutmuşdu. O, Novara bölgəsindən keçdiyini dedi. Amma orada baş verənlər haqqında çox tutqun danışdı.
Nəhayət o, Kazala gəlib çıxmış və burada minoritləıin monastırına girmişdi (dediklərindən məlum idi ki,
Remigioya məhz burada rast gəlmişdi). Papa tərəfindən təqib edilən minoritlər, Ubertinonun dediyi kimi,
məhz bu zaman öz orden libaslarını çıxararaq və başqa ordenlərin monastırlarına sığınaraq, tonqalda
yandırılmaqdan xilas olmuşdular. Salvator ol işlərində mahir olduğundan (ilk vaxtlar tənha dolaşdığı
zamanlarda öz bacarığından pis məqsədlərlə, sonra isə Məsih sevgisi ilə rahiblik etdiyi dövrdə övliyalar
xatirinə istifadə etmişdi) kelar dərhal onu öz köməkçisi və müvəkkili təyin etdi. O zamandan bəri ordenə
xidmət etməyin qayğısına qalmadan, daha çox mətbəx və anbarla məşğul olaraq, burada qalmasının səbəbi
də elə bu idi. Nəhayət burada, oğurlamadan istədiyi qədər yeyib-içmək və tonqalda yandırılmaqdan
qorxmadan Tanrını mədh etmək ona nəsib olmuşdu.
Salvatorun udqunmaqla çeynəmək arasında danışdığı hekayə belə idi; onun nələr uydurduğunu və
əksinə, nələr haqqında susub danışmadığını tapmaqsa mənim işim idi.
Yalnız onun keçmişinə təəccübləndiyim üçün deyil, həm də danışdığı hekayə - o illərin İtaliyasını
cəlbedici və anlaşılmaz edən bir çox hadisə və davranışların müxtəsər məzmunu kimi göründüyü üçün
maraqla Salvatora baxdım.
Onun hekayəsi nədən bəhs edirdi? İşlədiyi cinayətin müdhişliyinə göz yumaraq öldürməyi bacaran
nainsaf insanın təbiətindən. Amma o zamanlar müqəddəs buyruğu tapdalayan hər şey, mənə eyni günahlar
kimi göründüyünə baxmayaraq, eşitdiyim bəzi məsələləri dərk etməyə başlayırdım. İnsan qələbəliyinin
qiyam zamanı törətdiyi qətllərlə (özünü unutmaq dərəcəsinə çatmış insanlardan ibarət coşmuş kütlə,
adətən, Tanrı buyruğunu Şeytan fitnəsi ilə qarışdırır), bir caninin soyuqqanlılıqla, düşünülmüş surətdə,
gizlicə və hiyləgərliklə işlədiyi cinayət ayrı-ayrı davranışlardır. Mən əmin idim ki, Salvator qatil ola
bilməzdi.
Lakin abbatın üstüörtülü şəkildə dediyi bəzi şeyləri öyrənmək istəyirdim. Həm də rahib Dolçino
haqqında qaranlıq eyhamlar ağlımdan çıxmırdı. Sanki iki gün boyunca eşitdiyim bütün söhbətlərin
üstündə onun kölgəsi dolaşırdı.
Buna görə də birdən soruşdum: “Rahib Dolçino ilə rastlaşdınmı?”
231
Salvator özünü çox qəribə apardı. Gözləri hədəqəsindən çıxdı - sanki daha geniş açılmaq istəyirdi - və
dalbadal xaç vurmağa başladı, bu dəfə doğrudan da, anlamadığım qırıq-qırıq sözlərlə donquldandı. Nəyisə
inkar edirmiş kimi görünürdü. Bu ana qədər mənə etibar etmiş, hətta deyərdim ki, dostyana münasibət
göstərmişdi. Amma indi mənə qatı nifrətlə baxırdı. Sonra bir bəhanə uydurub, aradan çıxdı.
Bu lap ağ oldu! Hətta adı çəkiləndə insanların dəhşətə düşdüyü bu sirli rahib kimiydi axı? Bütün
varlığımı bürüyən bu maraqdan qurtula biməyəcəyimi anlayırdım. Birdən ağlıma gözəl bir fikir gəldi.
Ubertino! Bu adı ilk dəfə ondan eşitmişdim. Monastırda olduğumuz ilk günün axşamı onunla söhbət
edəndə bu adı özü dilinə gətirmişdi. O, əlbəttə ki, yarıqardaşların və digər rahiblərin çox da uzaq olmayan
o tutqun zamanlardaki