Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi
Yüklə 3,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 21 Oktyabr - Xalq şairi Xəlil Rza Ulutürkün anadan olmasının 85 illiyi, (1932-1994)
- Ədəbiyyat: Əhmədov Teymur- “Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)” Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011.
- 24 Oktyabr - Şair, dramatur Hüseyn Cavidin anadan olmasının 135 illiyi, (1882-1941)
- Kitabları: “
333
(1932-1994) Xəlil Rza Ulutürk Salyan rayonunun Pirəbbə kəndində anadan olmuşdur. 2 saylı şəhər orta məktəbində təhsil almışdır. İlk mətbu şeri "Kitab" 1948-ci ildə "Azərbaycan pioneri" qəzetində işıq üzü görmüşdür. 1948- ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsinə daxil olmuşdur. Xəlil Rza əmək
fəaliyyətinə "Azərbaycan qadını" jurnalı
redaksiyasında başlamışdır. Onun ilk şeirlər toplusu – "Bahar gəlir" 1957-ci ildə nəşr olunmuşdur. 1959-cu ildə Xəlil Rza Bakıya qayıtdıqdan sonra Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun aspiranturasında təhsilini davam etdirmişdir. O, 1963-cü ildə "Müharibədən sonrakı Azərbaycan sovet ədəbiyyatında poema janrı (1945-1950)" mövzusunda yazdığı dissertasiyanı uğurla müdafiə etmiş, fılologiya elmləri namizədi elmi dərəcəsinə layiq görülmüşdür. 1991-ci il mayın 6-da Xəlil Rza "Türk milləti mükafatı laureatı" fəxri adına layiq görülmüşdür. 1992-ci ildə ona ―Xalq şairi‖ fəxri adı verilmişdir. Xəlil Rza Ulutürk 1994-cü il iyunun 22-də vəfat etmiş, Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur. Azərbaycan xalqının milli mübarizəsində xüsusi xidmətlərinə görə Xalq şairi Xəlil Rza Ulutürk (ölümündən sonra) "İstiqlal" ordeni ilə təltif edilmişdir. Kitabları: ―Hara gedir bu dünya‖ (1983), ―Daşdan çıxan bulaq‖ (1986), ―Məndən başlanır vətənim‖ (1988), ―Davam edir 37‖ (1992), ―Məndən başlanır Vətən‖ (1988), ―Davam edir 37‖ (1992), ―Türkün dünyası‖ (1994), ―Qəhrəman Təbrizim‖ (1994), ―Lefortovo zindanında‖ (1998) və s.
334
(1882-1941) Azərbaycan
ədəbiyyatında romantizm ədəbi cərəyanının əsas nümayəndəsi olan Hüseyn Cavid milli romantik şeirin və mənzum faciənin banisidir. Hüseyn Cavidin ölməz sənəti dünya romantizminin tərkib hissəsidir. Hüseyn Cavid Naxçıvanın indiki Kəngərli rayonunun Şahtaxtı kəndində, ruhani ailəsində dünyaya göz açmışdır. İbtidai təhsilini Naxçıvanda molla məktəbində, orta təhsilini M.T.Sidqinin "Məktəbi-tərbiyə" adlı yeni üsullu məktəbində almışdır (1894-1898). 1899-1903-cü illərdə Cənubi Azərbaycanda yaşamış, Təbrizin ―Talibiyyə‖ mədrəsəsində təhsilini davam etdirmişdir.
İstanbul Universitetinin ədəbiyyat şöbəsini bitirmiş (1909), Naxçıvanda, sonra isə Gəncə və Tiflisdə, 1915-ci ildən isə Bakıda müəllimlik etmişdir. Hüseyn Cavid klassik Azərbaycan ədəbiyyatının ən yaxşı ənənələrini inkişaf etdirən sənətkarlardandır. O, XX əsr Azərbaycan mütərəqqi romantizminin banilərindən biri olmuşdur. "Keçmiş günlər" adlı ilk şer kitabı 1913-cü ildə çap olunmuşdur. Azərbaycan ədəbiyyatında ilk mənzum faciə olan "Şeyx Sənan" (1914) əsərində xalqları bir-birinə qovuşdurmaq üçün ümumbəşəri din ideyasını ortaya atmışdır. Yaradıcılığında mühüm yer tutan "İblis" (1918) mənzum faciəsində dövrün bütün mürtəce qüvvələri - "Insan insana qurddur" fəlsəfəsinin tərəfdarları, "İyirminci əsrin mədəni vəhşiləri" olan dairələri İblis surətində ümumiləşdirilmiş, işğalçı müharibələrə lənət yağdırılmışdır. Ötən əsrin 20-30-cu illərində Hüseyn Cavid bir sıra tarixi dramlar yazmışdır. "Peyğəmbər" (1922) və "Topal Teymur" (1925) əsərlərindən sonra yazdığı "Səyavuş" (1933), "Xəyyam" (1935) tarixi dramları Hüseyn Cavidin tarixə, tarixi şəxsiyyətlərə baxışında ciddi dönüş olmuşdur.
Sovetlər Birliyində totalitarizmin dəhşətli dövründə Hüseyn Cavid sosializmin "nailiyyətlər"indən yazmağı özünə rəva bilməmiş, Stalini, Azərbaycan ağalarını mədh etməkdən qətiyyətlə boyun qaçırmışdır. Ona görə də bu mətin şəxsiyyət Sibir buzlaqlarına, Maqadana sürgün edilmiş və 5 dekabr 1941-ci ildə İrkutsk vilayətinin Tayşet rayonunun Şevçenko kəndində həlak olmuşdur. Şairin anadan olmasının 100 illik yubileyi geniş qeyd olunmuşdur. Naxçıvanda ev- muzeyi yaradılmışdır (1981). Ümummilli lider Heydər Əliyevin tapşırığı ilə yubiley ərəfəsində cənazəsinin qalıqları İrkutsk vilayətindən Naxçıvana gətirilib, ev-muzeyinin yaxınlığında dəfn edilmişdir. Naxçıvanda onun qəbri üstündə möhtəşəm məqbərə ucaldılmışdır. Azərbaycan teatrlarında Hüseyn Cavidin dram əsərləri böyük müvəffəqiyyətlə tamaşaya qoyulmuşdur. Şairin anadan olmasının 100 illik yubileyi geniş qeyd olunmuşdur. Naxçıvanda ev muzeyi yaradılmışdır (1981).
Kitabları: “Bahar şəbnəmləri, ‖―İblis‖(1927), ―Peyğəmbər‖(1926), ―Şeyda‖ (1925), ―Topal Teymur‖ (1926), ―Şeyx Sənan‖ (1926), ―Uçurum‖ (1926), ―Səyavuş‖ (1934), ―Seçilmiş əsərləri‖ (1985) və s.
Yüklə 3,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|