6
İxtisarların siyahısı:
DNT
– dezoksiribonuklein turşusu
ELISA
–
Enzyme-linked Immunosorbent Assay
(immunoferment analizi)
XBT-10
– Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, 10-cu baxış
İFA
– immunoferment analizi
İFR
– immunoflüoressensiya reaksiyası
İgG
– immunoqlobulin G
İgM
– immunoqlobulin M
İİV
– insan immunodefisiti virusu
MPR
–
mikropresipitasiya
reaksiyası
PHA
–
Passive hemagglutination assay (passiv
hemaqqlütinasiya reaksiyası)
PZR
– polimeraz zəncir reaksiyası
RKT
– randomizasiya olunmuş klinik tədqiqat
RPR
–
rapid plasma reagin test (sürətli plazma reaginləri
testi)
TPHA
–
T. pallidum haemagglutination assay (T. pallidum
hemaqqlütinasiya reaksiyası)
TRUST
–
Toluidin Red Unheated Serum Test (toluidin
qırmızısı və qızdırılmamış zərdab testi)
VDRL
–
Venereal Disease Research Laboratory test
ÜST
– Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
7
Protokol həkim-dermatoveneroloqlar, seroloji laboratoriyalarda
çalışan həkim-laborantlar üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Pasiyent qrupu: sifilis xəstəliyi olan və ya bu xəstəliyə şübhəli
olan böyük və uşaq yaşlı şəxslər.
Protokolun məqsədləri:
►
Diaqnostik metodları şərh etməklə, ilkin tibbi yardım
səviyyəsində bu metodların tətbiqini həyata keçirmək.
►
Dövlət tibb müəssisələrində və özəl sektorda aparılan laborator
diaqnostik metodların düzgün yerinə yetirilmə qaydalarını və
ardıcıllığını təmin etmək.
ÜMUMİ MÜDDƏALAR
Sifilis – insanın infeksion xəstəliyi olub, solğun treponem
(Treponema pallidum) tərəfindən törədilir. Xəstəlik çox zaman cinsi
yolla keçir və dalğavarı gedişlə xarakterizə olunur, bu zaman kəskin
dövrlər uzun müddətli gizli dövrlərlə əvəz olunur.
Sifilis anadangəlmə və qazanılmış ola bilər.
XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT
A50 Anadangəlmə sifilis
A50.0 Simptomlu erkən anadangəlmə sifilis.
A50.1 Gizli erkən anadangəlmə sifilis.
A50.2 Dəqiqləşdirilməmiş erkən anadangəlmə sifilis.
A50.3 Gözlərin gecikmiş anadangəlmə sifilislə zədələnməsi.
A50.4 Gecikmiş anadangəlmə neyrosifilis (yuvеnil neyrosifilis)
A50.5 Gecikmiş anadangəlmə sifilisin simptomlu digər formaları.
A50.6 Gecikmiş gizli anadangəlmə sifilis.
A50.7 Gecikmiş dəqiqləşdirilməmiş anadangəlmə sifilis.
A51 Erkən sifilis
A51.0 Cinsi orqanların birincili sifilisi
A51.1 Anal dairənin birincili sifilisi.
A51.2 Digər lokalizasiyalı birincili sifilis.
A51.3 Dəri və selikli qişaların ikincili sifilisi.
A51.4 İkincili sifilisin digər formaları.
A51.5 Erkən gizli sifilis.
A51.9 Erkən dəqiqləşdirilməmiş sifilis
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
8
A52 Gecikmiş sifilis
A52.1 Ürək-damar sisteminin sifilisi
A52.2 Simptomlu neyrosifilis
A52.3 Asimptom neyrosifilis.
A52.7 Gecikmiş sifilisin digər simptomları.
A52.8 Gecikmiş gizli sifilis.
A52.9 Gecikmiş dəqiqləşdirilməmiş sifilis.
A53 Sifilisin digər dəqiqləşdirilməmiş formaları
A53.0
Dəqiqləşdirilməmiş gizli sifilis.
A53.9
Dəqiqləşdirilməmiş sifilis.
QAZANILMIŞ SİFİLİSİN KLİNİK XÜSUSİYYƏTLƏRİ
Birincili sifilis
Sifilisin inkubasion dövrü 9 gündən 90 günə kimi davam edə
bilər. Sifilisin birinci dövrü solğun treponemin daxil olduğu yerdə
ləkə yaranması ilə başlayır. Sonra zədə tez bir zamanda papulaya
çevrilir, o da sonradan eroziyalaşır və xoralaşır.
Birincili sifiloma (ulcus durum) – çox vaxt tək eroziya və ya xora
olub, ağrısızdır, ətrafında iltihab əlamətləri qeyd edilmir, əsasında
qığırdağabənzər sərtlikdə və dəqiq sərhədli infiltrat olur. Birincili
sifiloma çox vaxt regional limfa düyünlərinin böyüməsi ilə müşayiət
olunur, ilkin sifilomanın xarici cinsiyyət üzvlərində yerləşməsi
zamanı qasıq limfa düyünlərinin orta bərklikdə, bilateral, məhdud
böyüməsi müşahidə edilir.
►
İlkin şankrın ən çox rast gələn lokalizasiya yerləri – tac şırımı və
ya penisin cismi, vagina, vulva, uşaqlıq boynu, düz bağırsaq, dil
və dodaq.
►
Bərk şankr düz bağırsaqda və uşaqlıq boynunda yerləşdikdə
nəzərə çarpmaya bilər.
►
İlkin şankr ikincili infeksiya ilə ağırlaşdıqda
qeyri-tipik
formalarda ola bilər.
►
Bərk şankr 3-8 həftə müddətində spontan reqressiyaya uğrayır və
adətən çapıq əmələ gətirmir.
►
Əksər pasiyentlərdə birinci dövrün sonunda poliadenit əlamətləri
yaranır.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.