9.3. İnformasiya iqtisadiyatının regional inkişaf
xarakteri
Azərbaycanda İİ-i təsərrüfat sahələri və bölgəİər üzrə ınkışaf
bərabər getmir. İİ-i ocaqları və ya “regionlan” öİkənin texni-
ki-texnoloji cəhətdən inkışaf etmış bölgələrində Bakı, Şaraaxı,
Gəncə, Mingəçevir və digər iri şəhərlərdə yaranmışdır. Bu ocaq-
lann inkişafı sənayenin bütöv sahələrınm enişi və dcqradasiyası
fonunda baş verir. Sonuncular İİ-i şəraitində telekommunikasiya-
ların müvafıq inkişafı olmadan ayrıca sistem, yəni ölkə üçün bal-
İast olur. Bununia belə tİ-i əw əlk i təsərrüfat tipləri ilə müqayisə-
də üstünlükləri ondan ibarətdır ki, kompüterlərin kommunıkasi-
yaları və digər müasir rabitə vasitələrinə görə oniarm isitfadəçi-
ləri arasında əlaqələrin sayı artır, istənilən maraqlı subyektlər
arasında mformasiyanın dərhal mübadiləsi baş verir, bunun noti-
cəsində iqtisadi inkişaf xətti deyil, eksponensial keçir. Başqa söz-
lə proses iştirakçıiannm sayı nə qədər çox olsa ınüvafıq oiaraq
onlar arasında əlaqə nə qədər çox olsa, qarşıya qoyulmuş məq-
sədlərə o qədər yaxşı və tez nail olunur.
İT-nın Azərbaycanda yerləşməsi coğrafı cəhətdon lokallaşmış-
dır. İİ-nın ınfrastukrturunun əsas komponentlərinə aid olan kom-
püter şəbəkələri və Mobil rabitə kiıni koınponentləri nümunə ki-
mi qeyd etmək oiar.
X FƏSİL. İNFORMASİYA HAQQINDA
DÖVLƏT SİYASƏTİ
1
(
1 1
.
10.2.
10
.
3
.
10
.
4
.
10.5.
10.6.
10
.
7
.
10.8.
7Ö.P.
7Ö./Ö.
/a //.
/Ö.72.
/a /j.
/a/4,
/a/5.
“Informasiya haqqında” ümumi müddəalar və
anlayışlar
fnformasiyalaşdırma sahəsində dövlət siyasətı
Informasiya ehtiyaüarımn hüquqi rejimi
İnformasiyanın sənədləşdirilməsi
İnformasiya ehtiyatları, sistemləri, texnologiya-
ları və onların təminat vasitələri üzərində mül~
kiyyət hüququ
Informasiya ehtiyatları ilə işlənməyə buraxılma
hüququ
Fiziki və hüquqi şəxslərin özləri barəsində in~
formasiyaya buraxılmaq hüququ
İnformasiya ehtiyatları mülkiyyətçisi və ya sa-
hibkarının məsuliyyəti
İnformasiyalaşdırma, informasiya sistemləri,
texnologiyaları və onların təminat vasitələri
Informasiya sistemləri, texnologiyaları və onla-
rın təminat vasİtəçilərinə müəlliflik hüququ
İnformasiya ehtiyatları və prosesləri sahəsində
mühafızənin məqsədləri
Informasiya mühafizəsinin təşkili
Informasiyanın mühafızəsi sahəsində subyektlə-
rin hüquq və vəzifələri.
Informasiyalaşdırma mühitində subyektlərin hü-
quqlarının müdafıəsi.
lnformasiya sahəsində beynəlxalq fəaliyyət
10.1. “İnformasiya haqqmda” üıtıumi
müddəalar və anlayışlar
"Informasiya, informasıyalaşdırma və informasiyanın mühafı-
zəsi haqqında?' 3 aprel 1998-ci il tarıxli Azərbaycan Respublıkası-
nın Qanunu qəbul edilmişdir.
Belə ki, bıı Qanunun “İnformasiyanın yaranması, yaradılması,
işlənməsi, saxlanması, axtarışı, ışlənməsi əsasmda informasiya
ehtiyatlarınm fomıalaşdırılması informasiya sistemləri, texnologi-
yaları, onların təminat vasitələrinin yaradılması və onlardan isti-
fadə olunması, inforaıasiya mühafızəsi ilə əlaqədar olaraq yara-
nan münasibətlərı tənzimləyir və informasiya proseslorində ıştı-
rak edən subyektlərin hüquqlarmı müəyyən edir.”
Qanunun 2-ci maddəsində aşağıdakı əsas anlayışlar işlədil-
mişdir:
İnformasiya - toqdunat fonnasından asılı olmayaraq şəxslər,
əşya, fakt, hadisə və proseslər haqqmda məlumatlar;
SənədİəşdiriImonin informasiya (sənəd)- maddi daşıyıcıda
qeyd olunmuş və indektıkləşdirılməsinə imkan verən rekvizitlərə
malik informasiya;
Kütləvi informasiya - əldə olunması, işlənməsi, veriiməsi və
ya istifadəsi AR-nın qanunvericiliyi ilə məhdudlaşdırümayan vo
ümumi istifadə üçün təyin olunmuş sənədləşdirilmiş informasıya;
Konfedcnsial informasiya - əldə olunması, işlənməsi, vcril-
məsi və ya istıfadəsi AR-nın qanunvericiliyinə müvafıq olaraq
məhdudlaşdırüan sənədləşdirilmış infonnasiya;
İnformasiya prosesləri - ınformasiyanın yaradılması, yığü-
ması, ışlənməsı, saxlanması, axtarışı, yayılması;
İnformasiya texnologiyaları - informasıya prosesləri zamant,
o cünüədən hesablama və rabitə texnikasımn tətbiqi iio istifadə
edılən üsul və vasitələr sistemi;
İnformasiya sistemi - informasiya texnologıyaları və sənədiə-
rinin təşkilati və texniki qaydada, o cümlədən hesablama texnika-
sından istıfadə edilməklə, nizamlanmış məcmusu;
İnformasiya ehtiyatları - mfonnasiya sıstemlərində (kitabxa-
nalarda, arxivlərdə, fondlarda, məlumat banklarında vo s.) olan
sənədlər və sənəd massivləri, habelə ayrıca mövcud olan sənəd-
lər və onlanların massivləri;
İnformasiya sistemləri və texnologiyalarının tominat vasi-
tələri - mformasiya sistemlərinin və texnologiyaiarınm yaradıl-
ması zamam hazırlanan və onlann istismannı təmin edən proq-
ram, texniki, iinqvistik, hüquqi, təşkilati vasitəiər;
İnformasiya sistemləri, texnologiyalan və onların təminat va-
sitolorinin mülkiyyətçisi - gostərilən obyektlər üzərində tam sahib-
lik, istifadə, sərəncam vermə hüququnu həyata keçirən subyekt;
İnformasiya sistemləri texnologiyaları, ehtiyatları və onla-
rın tominat vasitələrinin sahibkarı - göstəriiən obyektlər üzə-
rində qanunda müəyyən oiunmuş qaydada sahiblik və istifadə hü-
ququnu həyata keçirən subyekt;
İnformasiyanın istifadəçisi - özü üçün zəruri informasiyanın
alınması məqsədilə bılavasitə informasiya sisteminə və ya vasitəçi-
liyə müraciət edən və ondan ancaq istifadə hüququna maiik subyckt;
İnformasiya məhsulları - istıfadəçilərin tələblərinə əsasən
varadıimış və oniann təlabatiarının ödənilməsi üçiin təyin oiun-
muş və ya tətbiq ediiən sənədiəşdiriimiş infonnasiya, infomıası-
ya sistemləri, texnoiogiyaİarı və onlann təminat vasitələri;
İnformasiya xidmətləri - istifadəçilərin infonnasiya məhsui-
ları ilə təmin ediİməsi İizrə subyektlərin (müikiyyrətçilər, sahib-
kariar və ya vasitəçiiərin) fəaiiyyəti;
İnformasiyalaşdırma - informasiya ehtiyatlarınm fomıaiaşdı-
rılması, təqdim edilməsi, istifadə oiunması əsasında dövlot haki-
miyyəti və yerli özünüidarə orqanlanmn, təşkilati-hüquqı və miil-
kiyyət formasından asılı oimayaraq bütün müəssisə, idarə və təş-
kilatların, vətəndaşiann informasiya tələbatlarının və bu sahədə-
ki hüquqlarmın təmin edılməsı optimal şəraitin yaradılması üçün
təşkilati, sosial- iqtisadi və elmi-texnıkı proses.
Dostları ilə paylaş: |