Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsi

Maddə 323. Ekspertin hüquqları və vəzifələri
323.1. Ekspert aşağıdakı hüquqlara malikdir:

323.1.1. tədqiqat obyektinə aid materiallar və sənədlərlə tanış olmaq;

323.1.2. gömrük ekspertizasını aparmaq üçün zəruri olan əlavə materiallar və sənədlər tələb etmək;

323.1.3. tədqiqat obyektinə aid məlumatların aydınlaşdırılması üçün gömrük orqanlarının vəzifəli şəxslərinə, bəyannaməçiyə, mallar barədə səlahiyyəti olan digər şəxslərə və onların nümayəndələrinə suallar vermək;

323.1.4. qoyulmuş suallardan əlavə tədqiqat obyektinə aid olan və iş üçün əhəmiyyətli hesab etdiyi digər halları öz rəyində göstərmək;

323.1.5. səlahiyyətlərinə aid olmayan sualları cavablandırmaqdan imtina etmək;

323.1.6. təqdim olunan materiallar və sənədlər əsasında rəy vermək mümkün olmadıqda, gömrük ekspertizasını aparmaqdan imtina etmək;

323.1.7. gömrük orqanlarının icazəsi ilə gömrük nəzarətinin həyata keçirilməsində iştirak etmək.

323.2. Ekspertin vəzifələri aşağıdakılardır:

323.2.1. şəxslərə gömrük ekspertizasına dair məsləhətlər vermək;

323.2.2. gömrük ekspertizasına təqdim olunmuş mallardan götürülmüş prob və nümunələrin tədqiqatını aparmaq və onun nəticəsini tam, hərtərəfli və qərəzsiz qiymətləndirməklə rəy təqdim etmək;

323.2.3. təqdim olunan materiallar və sənədlər əsasında rəy vermək mümkün olmadıqda, gömrük ekspertizasını təyin etmiş gömrük orqanına, yaxud bununla əlaqədar müraciət etmiş şəxsə səbəbləri göstərilməklə, yazılı məlumat vermək;

323.2.4. gömrük ekspertizasının aparılması üçün gömrük orqanlarından və digər şəxslərdən aldığı, habelə əldə etdiyi nəticələr barədə məlumatları yaymamaq.

323.3. Ekspert öz vəzifələrini müəyyən olunmuş qaydada yerinə yetirməməsinə, eləcə də bilə-bilə yalan rəy verməsinə görə qanunla müəyyən olunmuş məsuliyyət daşıyır.

Maddə 324. Gömrük ekspertizasının aparılması zamanı bəyannaməçinin,

mallar barədə səlahiyyəti olan digər şəxslərin və ya onların

nümayəndələrinin hüquqları
324.1. Gömrük ekspertizasının aparılması zamanı bəyannaməçi, mallar barədə səlahiyyəti olan digər şəxslər və ya onların nümayəndələri aşağıdakı hüquqlara malikdirlər:

324.1.1. ekspertə əsaslandırılmış etiraz etmək;

324.1.2. konkret ekspertin təyin olunması barədə vəsatət vermək;

324.1.3. ekspert qarşısında əlavə sualların qoyulması və onlara dair rəy alınması barədə vəsatət vermək;

324.1.4. ekspertizanın aparılmasında iştirak etmək və ekspertə izahatlar vermək;

324.1.5. mallardan prob və nümunələr götürmək;

324.1.6. ekspertin rəyi, yaxud onun rəy verə bilməməsi barədə məlumatı ilə tanış olmaq və həmin rəyin və ya məlumatın surətini almaq;

324.1.7. əlavə və ya təkrar ekspertizanın aparılması barədə vəsatət vermək.

324.2. Bəyannaməçinin, mallar barədə səlahiyyəti olan digər şəxslərin və onların nümayəndələrinin vəsatəti təmin olunduqda, gömrük orqanının ekspertiza təyin etmiş vəzifəli şəxsi müvafiq qərar qəbul edir. Vəsatətin təmin olunmasından imtina olunduqda, gömrük orqanının vəzifəli şəxsi imtina haqqında əsaslandırılmış qərarı barədə vəsatət verənə yazılı məlumat verməlidir.
Maddə 325. Ekspert rəyi
325.1. Aparılmış tədqiqatlar əsasında və onların nəticələrini nəzərə almaqla, ekspert öz adından yazılı formada rəy verir.

325.2. Ekspertin rəyində tədqiqatın aparılmasının məqsədi, vaxtı, yeri, tədqiqat obyekti, tədqiqatın kim tərəfindən və hansı əsasda aparıldığı, ekspertin qarşısında qoyulmuş suallar, ekspertə təqdim edilmiş materialların və sənədlərin siyahısı, tətbiq olunmuş metodlar göstərilməklə tədqiqatın məzmunu, nəticəsi və onun qiymətləndirilməsi, qoyulmuş suallara dair əsaslandırılmış cavablar əks olunmalıdır.

325.3. Bu Məcəllənin 322.6-cı maddəsində nəzərdə tutulan komisyon ekspertizanın aparılması zamanı ekspertlər arasında fikir ayrılığı yaranarsa, hər bir ekspert ayrıca rəy təqdim etmək hüququna malikdir.

325.4. Bu Məcəllənin 322.7-ci maddəsində nəzərdə tutulan kompleks ekspertiza aparıldıqda hər bir ekspert rəyin ona aid olan hissəsini imzalayır.

Maddə 326. Əlavə və təkrar gömrük ekspertizası
326.1. Qoyulmuş suallara ekspert tam cavab vermədikdə və ya tədqiqat obyektinə dair əlavə suallar yarandıqda, həmin ekspertə və ya başqa ekspertə həvalə edilməklə, əlavə ekspertiza təyin olunur.

326.2. Ekspertin rəyinin əsaslandırılmadığı və ya onun düzgünlüyünə gömrük orqanlarında şübhə yarandığı hallarda, yaxud bəyannaməçinin, mallar barədə səlahiyyəti olan digər şəxslərin şikayəti əsasında, keçirilməsi başqa ekspertə tapşırılmaqla, təkrar gömrük ekspertizası təyin olunur.

XXI BÖLMƏ
MALLAR VƏ NƏQLİYYAT VASİTƏLƏRİ BARƏSİNDƏ

SƏRƏNCAM VERİLMƏSİ VƏ ƏLDƏ EDİLƏN VƏSAİTLƏRDƏN İSTİFADƏ OLUNMASI
FƏSİL 57
MALLAR VƏ NƏQLİYYAT VASİTƏLƏRİ BARƏSİNDƏ

SƏRƏNCAM VERİLMƏSİ

Maddə 327. Malların və nəqliyyat vasitələrinin dövlət mülkiyyətinə keçirilməsi
327.1. Gömrük işi sahəsində cinayət işləri və digər hüquqpozmalar üzrə məhkəmənin qüvvəyə minmiş qərarına əsasən müsadirə edilmiş, habelə şəxsin dövlətin xeyrinə imtina etdiyi mallar və nəqliyyat vasitələri dövlət mülkiyyətinə keçirilir.

327.2. Bu Məcəllənin 327.1-ci maddəsində göstərilən malların və nəqliyyat vasitələrinin dövlət mülkiyyətinə keçirilməsi qaydaları müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

Maddə 328. Dövlət mülkiyyətinə keçirilmiş mallar və nəqliyyat vasitələri

barəsində sərəncam verilməsi qaydaları
328.1. Dövlət mülkiyyətinə keçirilmiş mallar və nəqliyyat vasitələri açıq gömrük hərraclarında satılır.

328.2. Gömrük hərraclarında iştiraka görə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi məbləğdə haqq alınır. Gömrük hərraclarında satışa çıxarılan mallar və nəqliyyat vasitələrinin ilkin qiyməti sərbəst (bazar) qiymətləri əsasında müəyyən edilir.

328.3. Dövlət mülkiyyətinə keçirilmiş malların və nəqliyyat vasitələrinin daşınması, saxlancı və satışı ilə bağlı xərclər onların satışından əldə edilən məbləğ hesabına ödənilir.

328.4. Gömrük orqanlarının, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının tabeliyində olan qurumların işçiləri, həmçinin onların ailə üzvləri dövlət mülkiyyətinə keçirilmiş malları və nəqliyyat vasitələrini birbaşa, yaxud dolayısı ilə (digər şəxslər vasitəsi ilə) ala bilməzlər.

328.5. Dövlət mülkiyyətinə keçirilmiş malların və nəqliyyat vasitələrinin gömrük hərraclarında satılması qaydalarını müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir.
Maddə 329. Çatışmayan məbləğin tutulması
Dövlət mülkiyyətinə keçirilmiş malların və nəqliyyat vasitələrinin gömrük hərraclarında satışından əldə edilən vəsait gömrük orqanlarının xərclərini ödəmək üçün kifayət etmədikdə, çatışmayan məbləğ bu Məcəllənin 245-ci maddəsində göstərilən, gömrük ödənişlərinin ödənilməsinə görə məsul şəxslərdən tutulur.
Maddə 330. Mülki dövriyyədə olmasına yol verilməyən və mülki dövriyyəsi

məhdudlaşdırılmış mallar, satılmayan, tez xarab olan, həmçinin

saxlanc müddəti keçmiş mallar barəsində sərəncam verilməsi
330.1. Mülki dövriyyədə olmasına yol verilməyən və mülki dövriyyəsi məhdudlaşdırılmış malların siyahısı müvafiq qanunla, tez xarab olan malların siyahısı isə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

330.2. Dövlət mülkiyyətinə keçirilmiş və gömrük hərraclarında satılmamış qalan, yaxud mülki dövriyyədə olmasına yol verilməyən və mülki dövriyyəsi məhdudlaşdırılmış mallar, həmçinin tez xarab olan və saxlanc müddəti keçmiş mallar barəsində sərəncam verilməsi qaydalarını müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir.

Maddə 331. Malların məhvi
331.1. Gömrük orqanlarına təqdim edilmiş mallar müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi hallarda və qaydada məhv edilə bilər.

331.2. Malların məhvi və yaranan tullantıların zərərsizləşdirilməsi gömrük nəzarəti altında və onların sahibinin vəsaiti hesabına yerinə yetirilir.

331.3. Məhv edilən xarici mallara görə gömrük rüsumları, vergilər alınmır, habelə ticarət siyasəti tədbirləri tətbiq olunmur.

331.4. Malların məhvi nəticəsində yaranan tullantılar və ya qalıqlar daxili bazarda istifadə edildikdə və ya sonradan ixrac edildikdə, onlara gömrük rüsumları və vergilər tətbiq olunur.

Maddə 332. Mallardan dövlətin xeyrinə imtina
332.1. Xarici mallardan və son istifadə xüsusi gömrük proseduru altında yerləşdirilmiş mallardan prosedur sahibi, yaxud malın sahibi tərəfindən dövlətin xeyrinə imtina edilə bilər.

332.2. Mallardan dövlətin xeyrinə imtina edilməsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi qaydada, gömrük orqanının icazəsi ilə həyata keçirilir.

332.3. Mallardan dövlətin xeyrinə imtina edilməsi dövlət tərəfindən hər hansı bir xərcin çəkilməsinə səbəb olmamalıdır.

332.4. Dövlətin xeyrinə imtina edilmiş mallara görə gömrük rüsumları, vergilər alınmır, habelə ticarət siyasəti tədbirləri tətbiq olunmur.

FƏSİL 58
BU MƏCƏLLƏYƏ MÜVAFİQ OLARAQ ƏLDƏ

EDİLMİŞ VƏSAİTDƏN İSTİFADƏ
Maddə 333. Gömrük orqanları tərəfindən alınan gömrük rüsumlarının,

dövlət rüsumunun, əlavə dəyər vergisinin, yol vergisinin

və aksizlərin dövlət büdcəsinə köçürülməsi
Gömrük orqanları tərəfindən alınan gömrük rüsumları, dövlət rüsumu, əlavə dəyər vergisi, yol vergisi və aksizlər bu Məcəllədə və müvafiq qanunvericiliklə müəyyən ölünmüş qaydada dövlət büdcəsinə köçürülür.

Maddə 334. Digər vəsaitlər
334.1. Gömrük orqanları tərəfindən gömrük işi sahəsində aşkar edilmiş cinayətlər və gömrük qaydaları əleyhinə inzibati xətalar haqqında işlər üzrə məhkəmələrin qərarları əsasında dövlət mülkiyyətinə keçirilmiş malların və nəqliyyat vasitələrinin satışından əldə edilən vəsait, cərimələr və bu Məcəllənin 224.1.5-ci və 224.1.6-cı maddələrində nəzərdə tutulan gömrük ödənişləri Azərbaycan Respublikasının gömrük sisteminin büdcədənkənar inkişaf fonduna köçürülür və gömrük orqanlarının, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının tabeliyində olan qurumların maddi-texniki və sosial bazasının möhkəmləndirilməsinə, habelə gömrük işi sahəsində elmi-texniki potensialın artırılmasına, elmi tədqiqat işlərinin, o cümlədən gömrük tənzimlənməsi vasitələrinin tətbiqi ilə bağlı tədqiqatların aparılmasına, beynəlxalq təcrübədə qəbul olunan yeni metod və üsulların öyrənilməsinə sərf olunur.

334.2. Azərbaycan Respublikasının gömrük sisteminin büdcədənkənar inkişaf fondu haqqında əsasnaməni və fondun vəsaitinin xərclənməsi qaydalarını müvafiq icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir.

M Ü N D Ə R İ C A T
ÜMUMİ HİSSƏ
I BÖLMƏ

ÜMUMİ MÜDDƏALAR

FƏSİL 1	Əsas müddəalar	1
FƏSİL 2	Gömrük orqanlarının hüquq mühafizə fəaliyyəti	13

II BÖLMƏ

GÖMRÜK ORQANLARININ BAŞQA

ŞƏXSLƏRLƏ MÜNASİBƏTLƏRİ

FƏSİL 3	Gömrük təmsilçiliyi	14
FƏSİL 4	Gömrük daşıyıcısı	16
FƏSİL 5	Səlahiyyətli iqtisadi operatorlar	17

III BÖLMƏ

GÖMRÜK İŞİNDƏ İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİ VƏ

İNFORMASİYA TEXNOLOGİYALARI

FƏSİL 6	Gömrük işində informasiya sistemlərinin və informasiya texnologiyalarının tətbiqi	18
FƏSİL 7	Gömrük işinə dair məlumatların mübadiləsi və mühafizəsi	19
FƏSİL 8	Gömrük orqanlarının elektron məlumat sistemi	22

IV BÖLMƏ

GÖMRÜK ORQANLARININ QƏRARLARI VƏ ONLARDAN ŞİKAYƏTVERMƏ

FƏSİL 9	Gömrük orqanlarının qərarları	24
FƏSİL 10	Gömrük orqanlarının, onların vəzifəli şəxslərinin qərarlarından, hərəkətlərindən və ya hərəkətsizliyindən şikayətvermə	26

V BÖLMƏ

GÖMRÜK ORQANLARININ VƏZİFƏLİ ŞƏXSLƏRİ

FƏSİL 11	Gömrük orqanlarının vəzifəli şəxslərinin hüquqi statusu, dövlət və sosial müdafiəsi	27
FƏSİL 12	Gömrük orqanlarının vəzifəli şəxslərinin səlahiyyətləri	28

XÜSUSİ HİSSƏ
VI BÖLMƏ

GÖMRÜK NƏZARƏTİ

FƏSİL 13	Gömrük nəzarətinin həyata keçirilməsi	39
FƏSİL 14	Gömrük nəzarətinin təşkili	44
FƏSİL 15	Risklərin idarə edilməsi	50

VII BÖLMƏ

GÖMRÜK RƏSMİLƏŞDİRİLMƏSİ

FƏSİL 16

Gömrük rəsmiləşdirilməsinə dair əsas müddəalar

51

VIII BÖLMƏ

MALLARIN GÖMRÜK ƏRAZİSİNƏ

GƏTİRİLMƏSİ VƏ BU ƏRAZİDƏN APARILMASI

FƏSİL 17	Malların gömrük ərazisinə gətirilməsi	54
FƏSİL 18	Malların gömrük ərazisindən aparılması	59
FƏSİL 19	İxrac, təkrar ixrac və müvəqqəti ixrac	60

IX BÖLMƏ

NƏQLİYYAT VASİTƏLƏRİNİN VƏ ŞƏXSLƏRİN

GÖMRÜK ƏRAZİSİNƏ DAXİL OLMASI

VƏ BU ƏRAZİDƏN YOLA DÜŞMƏSİ

FƏSİL 20	Nəqliyyat vasitələrinin gömrük ərazisinə daxil olması	63
FƏSİL 21	Nəqliyyat vasitələrinin gömrük ərazisindən yola düşməsi	65
FƏSİL 22	Şəxslərin gömrük ərazisinə daxil olması və bu ərazidən yola düşməsi	67

X BÖLMƏ

GÖMRÜK PROSEDURLARINA DAİR ÜMUMİ QAYDALAR

FƏSİL 23	Bəyanetmə və gömrük bəyannaməsi	68
FƏSİL 24	Gömrük bəyannaməsində göstərilən məlumatların, onunla birgə təqdim edilən sənədlərin və malların yoxlanılması	73
FƏSİL 25	Buraxılış	76
FƏSİL 26	Sərbəst dövriyyə üçün buraxılış	77
FƏSİL 27	Təkrar idxal	77

XI BÖLMƏ

XÜSUSİ GÖMRÜK PROSEDURLARI

FƏSİL 28	Ümumi müddəalar	78
FƏSİL 29	Tranzit	81
FƏSİL 30	Saxlanc	82
FƏSİL 31	Sərbəst zona	85
FƏSİL 32	Xüsusi istifadə	87
FƏSİL 33	Emal	89

XII BÖLMƏ

MALLARIN KABOTAJ DAŞINMASI, QADAĞALAR

VƏ MƏHDUDİYYƏTLƏR

FƏSİL 34	Malların kabotaj daşınması	92
FƏSİL 35	Gömrük təminatları	93
FƏSİL 36	Təhlükəsiz ixrac sxemi	94
FƏSİL 37	Malların gömrük ərazisinə gətirilməsinin, bu ərazidən aparılmasının qadağan edilməsi və məhdudlaşdırılması	96
FƏSİL 38	Gömrük sərhədindən keçirilən malların nəzarətli göndərişi	97

XIII BÖLMƏ

GÖMRÜK RÜSUMLARININ VƏ MALLARLA TİCARƏTDƏ

DİGƏR TƏDBİRLƏRİN TƏTBİQİNİ ƏSASLANDIRAN AMİLLƏR

FƏSİL 39	Gömrük tarifi və malların tarif təsnifatı	98
FƏSİL 40	Malların gömrük dəyəri	99
FƏSİL 41	Malların mənşəyi	100

XIV BÖLMƏ

GÖMRÜK ÖDƏNİŞLƏRİ, GÖMRÜK BORCU VƏ TƏMİNAT

FƏSİL 42	Əsas müddəalar	101
FƏSİL 43	Malların idxalı və ixracı üzrə yaranmış gömrük borclarına dair ümumi müddəalar	104
FƏSİL 44	Gömrük borcunun hesablanması və ödənilməsi	107
FƏSİL 45	Mövcud və yarama biləcək gömrük borcu üçün təminat	111
FƏSİL 46	Gömrük borcu üzrə ödənilmiş gömrük ödənişlərinin qaytarılması və gömrük borcunun ləğvi	115

XV BÖLMƏ

GÖMRÜK NƏZARƏTİNƏ DAİR ƏLAVƏ MÜDDƏALAR

FƏSİL 47	Gömrük orqanları tərəfindən valyuta nəzarətinin həyata keçirilməsi	117
FƏSİL 48	Gömrük orqanları tərəfindən ixrac nəzarətinin həyata keçirilməsi	118
FƏSİL 49	Tərkibində əqli mülkiyyət hüquqlarının obyektləri olan mallar üzərində gömrük nəzarəti	118

XVI BÖLMƏ

MALLARIN GÖMRÜK SƏRHƏDİNDƏN BEYNƏLXALQ POÇT GÖNDƏRİŞLƏRİ, BORU KƏMƏRİ VƏ ELEKTRİKÖTÜRÜCÜ

XƏTLƏR VASİTƏSİ İLƏ KEÇİRİLMƏSİ

FƏSİL 50	Malların gömrük sərhədindən beynəlxalq poçt göndərişləri vasitəsi ilə keçirilməsi	123
FƏSİL 51	Malların gömrük sərhədindən boru kəməri və elektrikötürücü xətlər vasitəsi ilə keçirilməsi	125

XVII BÖLMƏ

FİZİKİ ŞƏXSLƏR TƏRƏFİNDƏN MALLARIN VƏ NƏQLİYYAT VASİTƏLƏRİNİN GÖMRÜK SƏRHƏDİNDƏN KEÇİRİLMƏSİ

FƏSİL 52

Fiziki şəxslər tərəfindən malların və nəqliyyat vasitələrinin gömrük sərhədindən keçirilməsinin xüsusiyyətləri

127

XVIII BÖLMƏ

QEYRİ-REZİDENTLƏRİN AYRI-AYRI KATEQORİYALARI

ÜÇÜN GÖMRÜK GÜZƏŞTLƏRİ

FƏSİL 53

Xarici dövlətlərin nümayəndəlikləri və onların əməkdaşları, habelə digər qeyri-rezidentlər üçün gömrük güzəştləri

131

XIX BÖLMƏ

XARİCİ TİCARƏTİN GÖMRÜK STATİSTİKASININ VƏ

MAL NOMENKLATURASININ APARILMASI

FƏSİL 54	Gömrük statistikasının aparılması	134
FƏSİL 55	Xarici iqtisadi fəaliyyətin mal nomenklaturasının aparılması	135

XX BÖLMƏ

GÖMRÜK EKSPERTİZASI

FƏSİL 56

Gömrük ekspertizasının aparılması

137

XXI BÖLMƏ

MALLAR VƏ NƏQLİYYAT VASİTƏLƏRİ BARƏSİNDƏ

SƏRƏNCAM VERİLMƏSİ VƏ ƏLDƏ EDİLƏN

VƏSAİTLƏRDƏN İSTİFADƏ OLUNMASI

FƏSİL 57	Mallar və nəqliyyat vasitələri barəsində sərəncam verilməsi	140
FƏSİL 58	Bu Məcəlləyə müvafiq olaraq əldə edilmiş vəsaitdən istifadə	142