Azərbaycan təqribən doqquz milyon əhalisi olan və hökumətə prezidentinin rəhbərlik etdiyi bir respublikadır
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
2008-ci ilin oktyabr ayında Bakı şəhərində narkotik alveri ilə mübarizə şöbəsinin polis zabitləri narkotik vasitələrin yayılmasında təqsirli bilinib həbs edilmişlər. Onların iş yerlərinin axtarışı zamanı bir kiloqram heroin aşkar edilərək götürülmüşdür. İlin sonunda zabitlərin həbsdə qalmaları davam etmişdir.
Qanunda nəzərdə tutulub ki, cinayətdə təqsirli bilinərək saxlanılmış, həbs edilmiş və ya ittiham edilən şəxslərə onların hüquqları, həbsin səbəbləri dərhal izah edilməli və müvafiq hüquqi proses təmin olunmalıdır; bununla belə, təcrübədə hökumət bu müddəalara riayət etməmişdir. Çox vaxt polisə müqavimət kimi saxta ittihamlarla əsassız həbslər il ərzində problem olaraq qalmışdır.
Qanun polislərə şəxsləri həbs barədə əmr olmadan 24 saat müddətinə saxlamağa və sorğu-sual etməyə icazə verir. Təcrübədə polis işçiləri həbs əmri olmadan şəxsləri bir neçə gün, bəzən həftələrlə saxlamışlar. Digər hallarda hakimlər həbs qərarını həbs faktından sonra çıxarmışlar.
Baş Prokurorluq və ya digər icraedici orqanlarının məmurlarının təlimatına əsasən fəaliyyət göstərən hakimlər saxlanılan şəxsləri vəkillə təmin etmədən bir neçə saat ərzində həbs cəzası vermişlər.
Qanun saxlanılan andan vəkil tutmaq hüququnu nəzərdə tutur. Təcrübədə isə vəkil ilə təmin olunma məsələsi, xüsusən də Bakı şəhərindən kənarda, çox aşağı səviyyədə olmuşdur. Qanunda nəzərdə tutulmasına baxmayaraq, yoxsul məhbuslar vəkildən yararlana bilməmişlər. Səlahiyyətli şəxslər ailə üzvlərinin baş çəkməsini məhdudlaşdırmış və saxlanılanlar barədəməlumatlar verməmişlər. Çox vaxt ailələr həbs olunmuş qohumları ilə bağlı hər hansı məlumatı əldə etmək üçün günlərlə gözləməli olmuşlar. Rəsmi qaydada fəaliyyət göstərən zamindurma sistemi olmasa da şəxslərə bəzən saxlanılanları zaminə götürərək onların məhkəmə öncəsi istintaq dövründə şərti azadlığa buraxılmasına imkan verilmişdir. Siyasi baxımından şübhəli şəxslər polis şöbəsində bəzən bir neçə saat və ya gün yazışma hüququ olmadan, tək adamlıq kamerada saxlanılmışlar .
dinc nümayişlərdə iştirak edən şəxslərə aid olmuşdur. Məsələn, 28 apreldə polis işçiləri Şəhidlər Xiyabanının yaxınlığında Dalğa islahat yönümlü gənclər hərakatının dörd üzvünü həbs etmişdir. Həmin dörd şəxs bir neçə saat polis bölməsində saxlanılmış və sonra ittiham edilmədən buraxılmışlar.
8-10 may tarixlərində polis 100-yə yaxın gənci 30 aprel tarixində Dövlət Neft Akademiyasındakı baş vermiş qətl hadisəsinə hakimiyyətin münasibətinə qarşı etiraz etdiyinə görə həbs etmişdir. O zaman bir silahlı şəxs akademiyaya daxil olaraq, odlu silahla 13 nəfəri qətlə yetirmişdi. Polis ilkin olaraq, bir neçə gənci 10 may etiraz nümayişlərini planlaşdırmaqda təqsirli bilərək həbs etmiş, həbsə müqavimət göstərmək kimi saxta ittihamlarla 10 may tarixinə kimi saxlamışdır. Bundan əlavə, 10 may tarixində polis bir neçə nümayiş zamanı onlarla gənci həbs etmiş, onları vəkillərlə təmin etmədən və ya saxlanılma səbəblərinin əsasını onlara bildirmədən bir neçə saatlıq həbsdə saxlamışdır. Polis onların adları və ünvanlarını götürdükdən sonra hər hansı rəsmi ittiham irəli sürmədən günortadan sonra hamısını azad etmişdir. Gənclərdən bəziləri bildirmişdir ki, polis onların fəaliyyətləri barədə sorğu-sual etmək üçün növbəti həftələr ərzində onların ailələrinə baş çəkmişdir. 16 sentyabr ayında səlahiyyətli orqanlar həmin vaxt məhkəmə prosesi davam edən və xuliqanlıqda ittiham edilən gənc fəallar Emin Milli və Adnan Hacızadənin həbsinə etiraz əlaməti olaraq üzərinə “Mən də xuliqanam” sözləri yazılmış idman köynəkləri geymiş altı gənc fəalı həbs etmişdir (bax bölmə 1.e. və 2.a.). Onlardan altı nəfər Səbail rayon məhkəməsinin yaxınlığında həbs edilərək məhkəmədə iş üzrə ikinci dinləmə keçirilən zaman üç saatdan artıq müddətə saxlanılıblar. Onlar yalnız dinləmə başa çatdıqdan sonra buraxılmışlar. Onlara qarşı heç bir ittiham irəli sürülməmişdir.
Məhkəmə öncəsi 18 aylıq uzunmüddətli saxlama ciddi problem olmuşdur. Baş prokuror dövlət istintaqı başa çatdırana kimi, icazə verilən ilkin üç aylıq məhkəmə öncəsi saxlama müddətini bir neçə aylıq ardıcıl uzatma ilə müntəzəm qaydada artırmışdır.
17 mart tarixində hökumət Azərbaycanın birinci xanımı və Milli Məclisin deputatı Mehriban Əliyevanın təklifini qəbul edərək müəyyən kateqoriyadan olan məhbuslar üçün amnistiya elan etmişdir. Cəmi 9000 məhbus əfv edilmiş, bunlardan 1700 nəfər birbaşa həbsxanadan azadlığa buraxıldığı halda qalanları şərti həbs cəzası almış və ya cərimələr ödəmişdir. Azad edilmiş şəxslər sırasında siyasi məhbus kimi tanınan 36 aylıq həbs müddətinin 33 ayını çəkmiş jurnalist Mirzə Sakit (Sakit Zahidov) də olmuşdur.
25 dekabr tarixindəPrezident İlham Əliyev 89 məhbusu əfv etdi. Həmin əfv fərmanı əfv komissiyasına ünvanlanmış müraciətlərə əsasən verilmişdir. Əfv olunanlar arasında bir çox yerli müşahidəçilər tərəfindən siyasi motivasiyalı hesab edilən ittihamlarla həbs edilmiş jurnalist Müşfiq Hüseynov da var idi. Hüseynov kəskin vərəm xəstəliyindən əziyyət çəkirdi və onun sağlamlığı ötən aylar ərzində hədsiz pisləşmişdi.
2008-ci ildə azad ediləcəklərinə dair bəzi işarələr olsa da bir sıra tanınmış jurnalistlər ilin sonuna kimi hələ də həbsdə qalmışlar.
Ədalətli və açıq məhkəmə prosesinin aparılmasından imtina
Qanun məhkəmələrin müstəqil olmasını nəzərdə tutsa da, təcrübə onu göstərir ki, hakimlər icra orqanlarından müstəqil fəaliyyət göstərməmişdir. Məhkəmə sistemi korrupsiyaya uğramış və səmərəsiz fəaliyyət göstərmişdir. Hökmlər çox vaxt məhkəmənin gedişatı ərzində təqdim edilmiş sübutlarla bağlı olmamışdır.
İcra orqanları məhkəmə hakimiyyətinə güclü təsir göstərməkdə davam etmişdir. Namizədlərin hakimliyə imtahnını həyata keçirən və müstəqilliyi nəzərdə tutulan Məhkəmə-Hüquq Şurasına Ədliyyə Nazirliyi nəzarət edir. Məhkəmə seçimi prosesinə uzun çəkən kurs işi, yazılı və şifahi imtahanlar və yekun müsahibə daxil idi. Beynəlxalq müşahidəçilərin rəyinə əsasən imtahanların şifahi komponenti seçim prosesində korrupsiyaya imkan yaradır. İmtahan prosesi 80 aşağı instansiya məhkəməsi üçün hakimlərin seçilməsi ilə nəticələnmişvə onların heç biri ilin sonuna and içməmişdir. .Ali Məhkəmə, Apelyasiya Məhkəməsi və Konstitusiya Məhkəməsinin hakimlərinin namizədlikləri prezident tərəfindən təklif olunur və Milli Məclis tərəfindən təsdiqlənir.
Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|