Azərbayçan xalq cumhuriYYƏTİNİN 80 İLLİYİNİN
Yüklə 6,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sədr
- Camalbəyov
- Məmməd Əmin
- Səslər
- Qarabəyli
- Şeyxülislamov
20
Lakin yenə aramızda elə bir ixtilaf vaqe olmamışdır. Hal-hazırda hər nəzarətdən ayrı-ayrı bəhs edə bilməyəcəyəm. Ancaq bunu deməliyəm ki, o vaxt nə məktəb var idi, nə ədliyyə idarələri var idi. Hökumət buna da diqqət etməli idi. Çünki, ədliyyə idarəsi olmayınca məmləkəti polis qüvvəsi [43 - 44] ilə idarə etmək olmaz. Bu iki birdir ki, əvvəl başdan milliləşməli idi. Şimdi məktəblər milliləşdilər. İbtidai məktəblər və bəzi siniflər milliləşmişlər, bir çox yeni məktəblər açılmışdır. Bundan əlavə hökumət əldən gələn qədər çalışaraq yox olan ədliyyə idarələrini təcdid etdi. İndi allaha şükürlər hər yerdə olmaz isə də bir çox ədliyyə idarələrinə türk dili bilən adamlar təyin edilmişlər. Qüvvəmiz qədər vəzifəmizi ifa etdik. Hələ çox şey edə bilməmişik, amma bunu cürətlə deyə bilərəm ki, hökumətin nöqsanları ilə bərabər yol göstərən işıqlı ulduzu bu şüar olmuşdur. MİLLƏTİN HÜQUQU, İSTİQLALI, HÜRRİYYƏTİ! Fəaliyyətimizdə xətalar işləmişiksə də həmişə fikrimiz bu olmuşdur. Hökumət çalışmışdır ki, öz nüfuzunu millətin gözündə itirməsin. Biz xahiş edirik ki, nöqsanlarımızı bizə göstərəsiniz, tənqidə ixtiyarınız var və tənqid xeyirli şeydir. Parlamentin əsas vəzifəsi də yol göstərməkdir. hər nazir o nəzarətləri barəsində bəyanat verəcəklər. hökumətin ixtiyarı bu günə qədər idi, şimdi siz yığıldınız. hökumət başında parlamentin etimadinə müzəhhər və parlamentə istinad edən bir kabinə olmalıdır. heç bir hökumət parlament açıldıqdan sonra iş başında qalamaz. Ona görə mən bütün yoldaşlarım tərəfindən xəbər verirəm, hökumət hüzurunuzdə istefasını verir. (Alqış).
Əfəndilər! Üç komisyon intixabini təklif edirəm. Etimadnamə komisyonu, tərtibat və ləvazimat komisyonu, nizamnamə komisyonu. hər komisyona neçə üzv intixab edilməsi barəsində rəyinizi deyiniz.
edirəm. Zatən "Müsavat" firqəsi ən böyük firqədir. [44 - 45]
nümayəndələrindən isə bir nəfər üzv təklif edirəm. (Sədr təklifləri ruscaya tərcümə edir).
təklif edilir: "Müsavat" və bitərəflərdən: Şəfi bəy Rüstəmbəyov mandat komisyonuna, Məmməd Yusif Cəfərov Nizamnamə komisyonuna, Kazımzadə tərtibat və ləvazim komisyonuna; sosialistlər ittifaqı tərəfindən: Məhərrəmov mandat, Səfikürdski Nizamnamə, Hacınski tərtibat və ləvazim komisyonuna; "Hümmət" firqəsindən: Qarayev etimadnamə, Camalbəyov tərtibat və ləvazim, Şeyxülislamov Nizamnamə komisyonuna! "İttihad" firqəsindən Vəzirov Zeynal bəy — etibarnamə, Məhəmmədbəyov — tərtibat və ləvazim, Qarabəyov Nizamnamə komisyonuna; Sair əqəliyyət təşkil edən millətlərdən: Xahman (yəhudi) etibarnamə, Vanseviç (leh) Nizamnamə, Tsixokaya (gürcü) tərtibat və ləvazim; Slavyan-rus cəmiyyətindən: Mixaylov — etibarnamə, Klinyevski Nizamnamə, keşiş Kravçenko — tərtibat və ləvazim komisyonuna. Daha namizəd göstərən yoxdur ki? Bu namizədləri tək-tək və yaxud birdənmi səsə qoyalım?
vardır.
Qarabəyli — Məclisi-Məbusanına güşadı münasibətilə "İttihad" firqəsi siyasi məhbuslar üçün əfvi-ümumi elanını təklif edir. Şeyxülislamov — "Hümmət" firqəsi "İttihad"ın arzu etdiyi təklifi qəbul və təbrik edir. Bu məsələni fraksiya da qaldırmaq istəyirdi. Fəqət bugünkü iclasda müzakirə edilməyəcəyini nəzərə alaraq qaldırmadı. Bu məsələni firqələrin deklarasiyasında oxunmasına təsir etdik. Hər halda əfvi-ümumi [45 - 46] əleyhinə heç kəs etiraz etməz. Biz təbrik və "İttihad"a təşəkkür edirik. Məmməd Əmin — Təbiidir ki, Məclisi-Məbusan yığıldığı zaman əfvi-ümumidən sərfi-nəzər etməyəcəkdir. Şübhəsiz ki, Məclisi-Məbusan əfvi-ümumi məsələsinə yanaşacaqdır. Fəqət, bunu hər fraksiya öz deklarasiyasında bildirəcəkdir. Bununla belə, mən "Müsavat" və bitərəflər namindən "İttihad" firqəsinin işbu təklifini təbrik edirəm. Əfvi-ümumiyə heç kəs etiraz etməz. Fəqət, hələ bu xüsusda qəti bir qərarnamə qəbulundan sərfi-nəzər ilə bəyannamələrin nəşrinə təkin bu məsələni təxir edəlim.
21
tökülməyilə bizi bu günə çıxarmışdır və bayrağımızı qaldırmışdır; onları unutmayalım. Hürriyyət və inqilab şühədasının istirahət ruhları üçün təvəqqe edirəm ayağa durasınız. (hamı qalxır). Mən sosialistlər tərəfindən bu təklifi təbrik edirəm! Arkadaşımız Məmməd Əmin buyurduğu kimi bu məsələni hamımız istədik, fəqət, bizim firqəmiz bunu bir brilyant kimi pambıq arasında saxlayıb, təntənəli bir surətdə araya çıxaracaqdır. Millət uğrunda, müqəddəs fikir yolunda çalışanlar müqəssir hesab edilməməlidirlər. Bu gün kiçik bir türk parlamenti açılıbdır. Bizim bu parlamentimiz gözlərdə bir ağ kimidir. Çox imperialistlər onu görmək belə istəmirlər. Cümhuriyyətimizə Türk Cümhuriyyəti deyil, Azərbaycan Cümhuriyyəti dedik ki, hamı vətəndaşlara ümumi bir vətən olsun. (Alqış). Azərbaycanda hamı hürr yaşamalıdır. Heç kəsə fərq qoyulmamalıdır. Bizim sosialistliyimizə şübhə edənlərə sübut olunsun ki, kim həqiqi sosialistdir.
soldan). Sədr — Əsasən, bu təklifə etiraz yoxdur. Bunun süni cəhəti qalır. Fəqət icrasını indiki hökumətmi, yoxsa gələcək hökumətə tapşıraq? [46 - 47]
komisyonu intixab olunsun.
sədarətə verməlidir ki, müzakirə edilsin. Sədr — Buna etiraz edən yoxdur ki? Qarabəyli — Mən təklif edirəm ki, bu gün, burada bir komisyon seçilsin ki, bu məsələni qanun surətində tərtib versin. Qənizadə — Parlamentin vəzifəsi qanun qoymaqdır. İndidən bu işə başlasın, vaxta ki, bu gün bu məsələyə baxılmayacaq, mən təklif edirəm ki, bütün millətlər nümayəndələrindən mürəkkəb bir komisyon seçilsin ki, bunu bir qanun şəklinə salsın.
böylə işlərə baxmaq üçün bir ədliyyə komissyonu seçilməlidir ki, daima surətdə işləsin. Sədr — Təklif edilir ki, ədliyyə komisyonu seçilsin. Miryəqubov — Təklif edirəm ki, bu məsələni Nizamnamə komisyonuna verək. Sədr — Bu məsələnin Nizamnamə komisyonuna dəxli yoxdur. Məmməd Əmin — Bu təklifi edən fraksiya bir qanun layihəsi surətində vermiş olsa idi, əlbəttə qəbul edər idik. Fəqət, şimdi bunu Nizamnamə komisyonuna vermək olmaz. Zira Nizamnamə komisyonu öz işinəmi baxsın və yaxud ədliyyə işlərinəmi baxsın? Məsələ əsas etibarilə qəbul olunur. Lakin digər firqələr miyanında həll edilməmişdir. Bu xüsusda bir layihə hazırlamaq lazımdır. Bunu bir komisyon yaxud bir fraksiya və yaxud bir şəxs də edə biləcəkdir. Binaən-ileyh və ya "İttihad" firqəsi özü bir layihə hazırlasın və yaxud fraksiyon intixabi üçün tənəffüs elan edilsin. Layihə bir günə yazılar. Sədr — Məlumat almaq üçün, mən burasını sizə ərz etmək istəyirəm ki, Azərbaycan həbsxanalarındakı məhbusların hesabı on nəfərdən ziyadə deyil. Söz Şeyxülislamovundur. [47 - 48]
hazırlamaq üçün üç adamdan ibarət bir komisyon seçilsin ki, bir də parlamentə müraciət etmədən ətrafına teleqram çəkərək məhbusları buraxdırsın. Sədr — Bu barədə daha danışan varmı? Səmədağa Ağamalov (yerindən) — Təklif edirəm ki, komisyon indi seçilsin. Qarabəy — Bir komisyon lazımdır ki, məhbusların dərəceyi-təqsirini təhqiq etsin, iki günə qədər parlamentə məlumat versin. Məhbusların azad edilməsi də bu komisyona həvalə edilsin. Bəzi məsələ var ki, təhqiqi ixtilafa bais olar.
Kim beş tərəfdarıdır? Əlini qaldırsın. (Əllər qalxır). Kim üç tərəfdarıdır? Əlini qaldırsın. (Əllər qaldırılır). Sədr — Əksəriyyətlə beş nəfər qəbul olunur. Rica edirəm, namizədlərini göstərəsiniz. Əhməd Cövdət — Sosialistlər ittifaqı tərəfindən Aslan bəy Səfəkürdski təklif olunur. Şəfi bəy — "Müsavat" və bitərəflər tərəfindən Qardaşov və Abdulla bəy Əfəndiyevin namizədliyi təklif olunur.
Heybətqulu — "İttihad" tərəfindən Zeynal Tağıyev. Şeyxülislamov — "Hümmət" tərəfindən Səmədağa Ağamalov. Məmməd Əmin — Təklif edirəm məclisi bitirmədən ikinci məclis vaxtı təyin edilsin. Yüklə 6,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|