Azԥrbaycan VII-IX ԥsrlԥRDԤ

440

Afúinlԥ da÷lara qar düúԥnԥ qԥdԥr döyüúlԥrԥ girmirdi. O istԥyirdi ki,

ԥl-Afúin tԥrԥddüd edib sԥrt úaxtalara davam gԥtirmԥyib, ç xs n getsin.

Ԥl-Afúinin bir döyüúçüsü deyir: "Mԥn yuxuda Allah n elçisini

gördüm. O deyirdi: Sԥn bu adamla müharibԥ etmԥli vԥ bu iúdԥ sԥy

göstԥrmԥlisԥn. Ԥks halda mԥn da÷lara ԥmr edԥrԥm ki, sԥni daúqalaq

etsinlԥr".

Bunu eúidԥn döyüúçülԥr bu yuxu haqda cürbԥcür úayiԥlԥr

yayd lar. Ԥl-Afúin yuxu görԥn döyüúçünü yan na ça÷ r b ona dedi:

"Allah mԥnim niyyԥtlԥrim vԥ qoúunlar üçün yaxú  fikirlԥrim haqda

xԥbԥrdard r. Vԥ ԥgԥr Allah kiminsԥ üstünԥ da÷lar  uçurmaq istԥyirsԥ,

qoy bu kԥslԥr allahs zlar olsun!"

Gԥlԥn döyüúçülԥrin birisi dedi: "Ya ԥmir! Bizim art q

çatd ÷ m z úԥhidliyԥ mane olma! Vԥ biz uca Allah n mükafat na layiq

olmaq istԥyirik. Ham m z  ça÷ r vԥ biz sԥnin ԥmrinlԥ irԥlilԥyirik.

Bԥlkԥ dԥ uca Allah qԥlԥbԥ çalma÷ m za kömԥk edԥr!"

Ԥl-Afúin dedi: "Allah n mԥrhԥmԥtinԥ ümid bԥslԥyin vԥ

istԥdiyiniz vԥ seçdiyiniz gün haqda ondan kömԥk dilԥyiniz!"

Ԥl-Afúin qoúunlar  nizama sald  vԥ Babԥkin sԥrkԥrdԥlԥrindԥn

biri Azinin müdafiԥ etdiyi tԥpԥni mühasirԥ etdirdi. Hԥr tԥrԥfdԥn tԥpԥ

üzԥrinԥ Ԥbu Sԥid Mԥhԥmmԥd ibn Yusif, Cԥfԥr ԥl-Xԥyyat vԥ Ԥhmԥd

ibn ԥl-Xԥlil adl  sԥrkԥrdԥlԥr hücuma keçdilԥr. Ԥbu Sԥid qoúunlar n n

baú nda hücuma birinci keçdi.

Azin da÷ baú nda qaya parçalar  vԥ daúla dolu arabalar

düzmüúdü vԥ ԥrԥblԥr hücuma keçԥn kimi, arabalar  qaba÷a itԥlԥdi.

Ԥrԥb döyüúçülԥri arabalar  görԥn kimi ara verdilԥr vԥ

arabalar n tԥhlükԥsi sovuúdu.

Ԥrԥb qoúunlar n n onu hԥr tԥrԥfdԥn ԥhatԥ etdiyini vԥ ԥrԥblԥrԥ

qarú  iúlԥtdiyi fԥndin boúa ç xd ÷ n  görԥn Babԥk ԥl-Afúinin yan na öz

adam n  dan ú ÷a göndԥrib Ԥmir ԥl-Möminindԥn aman dilԥdiyini

arzulad . Ԥl-Afúin aman  ona vԥd verdi, ancaq ԥvԥzinԥ ondan rehin

istԥdi. Lakin bu vaxt ԥl-Afúin xԥbԥr ald  ki, müsԥlmanlar n bayraqlar

art q ԥl-Bԥzzԥ daxil olub Babԥkin saraylar  üzԥrinԥ sanc lm úd r.

Babԥkin saraylar  içindԥ 600 nԥfԥr s ÷ naq tapm úlar. Saraylar isԥ

dörd idi. Birdԥn saraylarda gizlԥnmiú Babԥk döyüúçülԥri darvazalar

aç b bay ra ç xd  vԥ ԥrԥblԥri q l ncdan keçirmԥyԥ baúlad lar. O ki

---

441

qald  Babԥkin özünԥ o hԥmin vaxt qaladan qaç b bir dԥrԥdԥ gizlԥndi.

Ԥl-Afúin neftatanlara (ԥn-nԥffatin) vԥ baúqa döyüúçülԥrԥ úԥhԥri vԥ

hԥmin saraylar  yand rma÷  ԥmr etdi. ùԥhԥrdԥ hԥr úey yand , uçuldu

vԥ hamar vԥ boú yerԥ döndü. Saraylar n içindԥ qalm ú Babԥkin

döyüúçülԥrinin ham s  q lncdan keçirildi. Babԥkin uúaqlar  vԥ

arvadlar  ԥsir al nd . Babԥk Ԥrminiyyԥ tԥrԥfԥ qaçd . Ԥl-Afúin

ԥtrafdak  hakim vԥ patriklԥrԥ mԥktublar göndԥrib ԥmr etdi ki, öz

vilayԥtlԥrindԥ yollara nԥzԥr sal b heç kԥsi buraxmay b, müayinԥ

edilmԥk üçün yoldan keçԥn úԥxslԥri tutsunlar. Ԥl-Afúinin yan na

gԥlԥn casuslar xԥbԥr verdilԥr ki, Babԥk bir dԥrԥdԥ filan yerdԥdir. Bu,

böyük, içԥrisi qal n yaú ll ÷  vԥ a÷aclar  çox olan dԥrԥ idi. Dԥrԥnin bir

ucu Ԥrmԥniyyԥyԥ, digԥri isԥ Azԥrbaycana ç x rd . Atl  bu dԥrԥdԥn

keçԥ bilmԥzdi  vԥ Babԥk qal n meúԥdԥ bataql ÷ n içindԥ gizlԥnmiúdi.

Ԥl-Afúin bütun yollar  400-500 atl dan ibarԥt olan dԥstԥlԥrlԥ

kԥsdirmiúdi. Hԥmin vaxt xԥlifԥ ԥl-Mötԥsimdԥn q z l möhürlԥ

möhürlԥnmiú bir mԥktub gԥldi. Bu, Babԥkԥ verilԥn vԥ dilԥdiyi aman

fԥrman  idi. Ԥl-Afúin yan na bir adam ça÷ r b hԥmin fԥrman  Babԥkԥ

çatd rma÷  tԥklif etdi. Lakin nԥ Babԥkin uúaqlar , nԥ dԥ

döyüúçülԥrdԥn kimsԥ bu fԥrman  Babԥkԥ çatd rma÷a cürԥt etmԥdi.

Onda iki nԥfԥr durub dedilԥr: "Bizԥ vԥd ver ki, sԥn biz hԥlak olandan

sonra ailԥlԥrimizi ac qoymayacaqsan". O buna söz verdi. Bu iki nԥfԥr

mԥktubu götürüb Babԥkin yan na getdilԥr. Onlarla öz mԥktubunu

Babԥkin böyük o÷lu da göndԥrdi. O÷lu atas na olmuú hadisԥlԥrdԥn

yaz b xahiú edirdi ki, o, aman fԥrman n  qԥbul edib özünü xilas etsin.

Babԥk o÷lunun mԥktubunu oxuyandan sonra mԥktubu gԥtirԥn úԥxsin

baú n  vurdurdu. Babԥk xԥlifԥnin fԥrman n  açmayaraq sinԥsi üstԥ

asd  vԥ mԥktubu gԥtirԥn ikinci adama dedi: "Get, o÷lumun yan na vԥ

ona de: Bir gün hakim kimi yaúamaq q rx il qul qalmaqdan yaxú d r!"

Babԥk hԥmin qal n meúԥdԥ ԥrza÷  qurtaran vaxta qԥdԥr

gizlԥndi. Ԥl-Afúinin silahl  adamlar  isԥ ԥtraf yollar  kԥsdirmԥkdԥ

idilԥr. Babԥki acl q taqԥtdԥn sald  vԥ o, ԥtraflar  seyr etmԥyԥ baúlad .

Birdԥn bir çԥmԥndԥ bir cüt öküzlü kԥndli gördü. Babԥk öz qulam na

dedi: "Özünlԥ bir neçԥ dinar götürüb, düú bu kԥndlinin yan na. Ԥgԥr

onun çörԥyi varsa onu al!"

---

442

Kԥndlinin bir úԥriki dԥ var idi. O, uzaqdan gördü ki, Babԥkin

adam  kԥndlidԥn çörԥk al r vԥ düúündü ki, hԥmin adam çörԥyi güclԥ

al r. ùԥrik gedir pusquda duranlar n yan na vԥ onlara xԥbԥr verir ki,

bԥs bizim yan m za bir silahl  adam gԥlib. Pusquda duranlar dԥstԥnin

baúç s  atlan r vԥ hadisԥ Sԥhl ibn Sumbat n da÷lar nda baú verdiyi

üçün gedir Sԥhlin yan na. Sԥhl vԥ onun adamlar  atlan b Babԥk tԥrԥfԥ

yönԥldilԥr. Sԥhl ibn Sumbat atdan düúüb Babԥkin qarú s nda yeri

öpüb dedi: "Ey mԥnim a÷am! Yolun harayad r?" Babԥk dedi:

"Ruma!" Sԥhl ibn Sumbat dedi: "Sԥni mԥnim kimi baúa düúԥn heç

yerdԥ tapmazsan. Bizim münasibԥtlԥrdԥn xԥlifԥyԥ heç bir dԥxli

yoxdur. Yan ma da heç kԥs gԥlmir. Sԥn mԥnim vԥziyyԥtimdԥn

xԥbԥrdarsan. Bu q ú  mԥnim qalamda keçir, sonra da nԥ laz m

gԥlԥcԥk baxar q. Ax  mԥn sԥnin qulunam!"

Babԥk Sԥhlin dediklԥrinԥ inan b onun qalas nda qald . Sԥhl

ibn Sumbat isԥ ԥl-Afúinԥ xԥbԥr göndԥrir ki, Babԥk vԥ onun adamlar

öz qalas ndad r, amma Babԥkin qardaú  Abdulla øsa ibn østifanusun

qalas nda gizlԥnib. Ԥl-Afúin Sԥhlԥ belԥ cavab yazd : "Ԥgԥr bunlar

do÷rudursa, onda sԥn mԥndԥn vԥ Ԥmir ԥl-Möminindԥn nԥ istԥsԥn

alarsan!".

Ԥl-Afúin öz adamlar n n birinԥ Babԥki tԥsvir edib, onu Sԥhl

ibn Sumbat n yan na göndԥrdi. O, Sԥhl ibn Sumbata bildirdi ki,

yan na adam n  göndԥrir vԥ bu adam Babԥki úԥxsԥn görmԥlidir. Sԥhl

ibn Sumbat bu adama dedi: "Sԥn Babԥki yaln z sԥhԥr yemԥyi vaxt

görԥ bilԥrsԥn. Görԥndԥ ki, biz onun üçün sԥhԥr yemԥyini tԥlԥb edirik,

sԥn bizim aúpazlar libas n  geyib, içԥri daxil olub nԥ tԥlԥb etdiyini

öyrԥnԥrsԥn".

Bu adam elԥ dԥ etdi. Babԥk üz döndԥrib onu tan mad  vԥ

soruúdu: "Bu adam kimdir?" Sԥhl ibn Sumbat dedi: "Bu xorasanl  bir

xaçpԥrԥstdir vԥ yan m za filan ildԥ gԥlib". Babԥk soruúdu: "Bԥs sԥni

burada saxlayan nԥdir?" O cavab nda: "Mԥn burada evlԥnmiúԥm", -

dedi. Babԥk dedi: "Sԥn haql san, çünki misalda deyilir: Birindԥn

soruúanda ki, haral san, cavab verdi ki, arvad m olan yerdԥnԥm!

"Sonra hԥmin adam ԥl-Afúinin yan na qay d b ona gördüklԥrini izah

etdi. Ԥl-Afúin Ԥbu Sԥidi vԥ Buzbaran  mԥktubla Sԥhl ibn Sumbat n

yan na göndԥrdi. Ԥl-Afúin onlara tapú rd  ki, Sԥhl ibn Sumbat n

---