432
qaçd ÷ n görԥndԥ Ermԥnistana qaçd . Ruma getmԥk üçün ԥr-Ras
çay n keçdi. O, ԥr-Ras çay n keçԥndԥn sonra, vilayԥtin hakimi Sԥhl
ibn Sumbat ona tԥrԥf getdi.
Afúin yax n vilayԥtlԥrin hakimlԥrinԥ, Ermԥnistan kürdlԥrinԥ
vԥ patriklԥrԥ mԥktub yazd ki, Babԥkin yolunu kԥssinlԥr. Sԥhl ibn
Sumbat onun yan na gԥldi. Babԥk isԥ öz qiyafԥsini dԥyiúmiú, baúqa
paltar geymiúdi, ayaqlar n c nd rla dolay b, adi yԥhԥri olan qat ra
minmiúdi.
Sԥhl ibn Sumbat onun üstünԥ at l b onu ԥsir etdi vԥ Afúinԥ
göndԥrdi, burada onu bԥbs etdilԥr. Afúin qԥlԥbԥ haqq nda Mötԥsimԥ
mԥktub yazaraq, onun yan na gԥlmԥk üçün icazԥ istԥdi. Xԥlifԥ icazԥ
verdi, o da Babԥk vԥ onun qardaú ilԥ yola düúüb onun yan na gԥldi.
Ham ya mԥlumdur ki, Mötԥsim ԥmr etdi, Babԥki edam etsinlԥr,
ԥllԥrini vԥ ayaqlar n kԥsib bԥdԥnini çarm xa çԥksinlԥr.
ԤLAVԤ IX
KATOLøKOS øOANNESøN "TARøX" ԤSԤRøNDԤN
(Moskva, 1853, sԥh. 64-65)
Bu zaman
1
amirapet [xԥlifԥ] bir nԥfԥr vostikan
2
Holu böyük
dԥstԥ ilԥ Ermԥnistana göndԥrmiúdi. O gԥldi vԥ Dvin úԥhԥrinԥ daxil
oldu. øranl lar tayfas ndan Sevada adl bir nԥfԥr Baqratilԥr nԥslindԥn
özünԥ Arusyak adl bir arvad al b, bununla [bu evlԥnmԥ sayԥsindԥ]
ölkԥmizin böyük hissԥsini ԥlinԥ keçirtdi. Hԥmin Sevada vostikan
Hola qarú qԥzԥblԥnib qiyam qald rd vԥ çoxlu qoúun toplad . Ermԥni
1
Katolikos II Ter-Davidin hökmranl q illԥri (806-833).
2
Xԥlifԥnin caniúini
433
sparapet Smbat vԥ Sünik hakimi [Saak], habelԥ azatlar dԥstԥsi dԥ ona
qoúuldu. Onun [Sevadan n] beyninԥ düúdü ki, Holu tutsun vԥ ya
öldürsün. O zaman Hol Sevad n, sparapet Smbat n vԥ Sünik hakimi
[Saak n] yan na ermԥni katolikosu Ter-Davidi elçi göndԥrdi: "Nԥ
üçün vԥ nԥ sԥbԥbԥ görԥ siz qiyam qald r b mԥnԥ qarú qԥsd
düzԥltmisiniz. Ԥgԥr siz mԥni [hakim olaraq] qԥbul etmԥk
istԥmirsinizsԥ [mԥni], burax n vԥ imkan verin buradan sa÷-salamat
gedim".
Katolikos onlar çox dilԥ tutdu vԥ yalvard , lakin onu
dinlԥmԥk istԥmԥdilԥr, o da kԥdԥrli halda buradan getdi. Onlar n öz
pis niyyԥtlԥrindԥn ԥl çԥkmԥk istԥmԥdiyini görԥn Hol iki min seçmԥ
döyüúçünü silahland ra bildi vԥ onlar n üstünԥ getmԥyԥ baúlad .
Onlar n [üsyanç larm] düúԥrgԥsi Urazdan [Zԥngi] çay n n kԥnar nda,
Kavakert kԥndinin qarú s nda idi. Hol böyük bir qüvvԥ ilԥ onlara
hücum etdi, onlar da vuruúmaya davara gԥtirmԥyib, qaçma÷a üz
qoydular.
ԤLAVԤ X
MOøSEY KALANKATUKLUNUN (DASXURANLININ)
"AöVAN TARøXø" ԤSԤRøNDԤN
(
III kitab, XX fԥsil)
Ermԥni tarixinin 270-ci ili [eram z n 82-ci ili] tamam
bitdikdԥ,
1
taciklԥrin seçmԥ ԥsgԥrlԥri gizlicԥ Partaxdan sԥfԥrԥ ç x b
1
Azԥrbaycan Respublikas n n indiki Xocavԥnd rayonu
434
Amaras ԥtraf n qarԥt etdilԥr, iki minԥdԥk adam ԥsir ald lar, sonra
Mesaranka
1
sԥrhԥdindԥ ùikanar adlanan qԥsԥbԥyԥ gԥlib oran
möhkԥmlԥndirdilԥr. Onda Eranúahik nԥslindԥn olan hökmdar - mԥrd
vԥ gözԥl Sԥhli Smbatean öz úanl qardaúlar vԥ qoúunu ilԥ sԥhԥr
aç landa onlara hücum etdi, onlar q r b didԥrgin sald vԥ sanki úirin
a÷z ndan ԥsirlԥri xilas etdi.
Yenԥ hԥmin ildԥ hԥr úeyi da÷ dan, Ermԥnistan daxilindԥ
"Avaranúan" [qarԥtçi] ad ilԥ mԥúhur olan tacik Sevada bütün ölkԥni
qarԥt etdi, Sünikԥ qay td vԥ Squk mahal nda olan ùaqat qԥsԥbԥsinin
qalas nda möhkԥmlԥndi. Sünik hökmdar Vasak isԥ iranl Baban
gԥtirdi, onu [Sevadan ] mԥ÷lub edib qaçma÷a mԥcbur etdi.
Hԥmin ildԥ Sünik hökmdar [Vasak] öldü. Babԥk Sünik
hökmdar Vasak n q z n özünԥ arvad ald .
Bundan sonra Baqk vilayԥti Baban n tԥqsiri üzündԥn
hakimiyyԥtsiz qald . ørandan sԥfԥrԥ ç xan [Baban], ölkԥni al b viran
etdi, Baqk n qad n vԥ uúaqlar n q l ncdan keçirtdi.
Sonrak ildԥ Baban Yeqrkuni
2
vilayԥtinԥ gԥldi, 15 minԥdԥk
ԥhalini q l ncdan keçirtdi, böyük Makenosas monastr n yand rd .
[Burada] ancaq bir dԥyirmandan baúqa heç bir úey qalmad .
Ermԥni tarixinin 276-c ili [eram z n 827-ci ili] idi. øki ildԥn
sonra Baban Tavuúu
3
da÷ td vԥ 150 minԥdԥk ԥhalini qovdu. O, biri
ildԥ isԥ Baban Let o÷lu øbrahimi mԥ÷lub etdi. Yenԥ hԥmin ildԥ
[830/1] Davon vԥ ùapux dostlu÷u vԥ sülhü pozaraq, Ablasad adlanan
Stepannosu öldürdülԥr; o, Baban gԥtirmiúdi ki, o da Bercor
vilayԥtindԥ vԥ Ursas, Karnakaú, Xaxari, Tapat kԥndlԥrindԥ Baqk
ԥhalisini q rm úd . Sonra onlar Baban n ԥleyhinԥ üsyan qald rd lar vԥ
Qoroz qalas nda möhkԥmlԥnԥrԥk 12 il buran n vilayԥtlԥrini ԥllԥrindԥ
saxlad lar. Hԥmin vilayԥtlԥr isԥ bunlard r: Yuxar Vaykunik Bercor,
1
Azԥrbaycan Respublikas n n A÷dam vԥ A÷dԥrԥ rayonlar
2
Göyçԥ gölünün cԥnub sahili
3
Azԥrbaycan Respublikas n n Qazax rayonu ilԥ Ermԥnistan
Respublikas n n øcevan rayonlar n n sԥrhԥdindԥ.
435
Sisakan [vԥ Kotak], Xaband [Mive], Amaras, Paznaik, Mxank
1
vԥ
Tri
2
.
Bundan sonra Ablasad n qohumlar onlar [Davon vԥ ùapuxu]
tutub gԥbԥrtdilԥr vԥ Ablasad n bac s o÷lu olub Ԥbu Musa adlanan,
sülhsevԥr Yesai hԥmin vilayԥtlԥri ԥlԥ keçirtdi vԥ bunlar n ham s na
hökmranl q etdi. Hԥmin ildԥ Baban Arazdan keçԥrԥk, Amaras
vilayԥtindԥ düúԥrgԥ sald . O, sülhdԥn dan úma÷a baúlad vԥ deyirdi
ki, qiyamç lar ona tabe olsunlar. Bԥzilԥri tövbԥ edib Babana tabe
oldularsa, sonra aldand qlar n görüb ondan ayr ld lar.
Baban oradan öz ölkԥsi Atrpatakana qay td . Rostom adl
sԥrkԥrdԥsini öz yerindԥ qoúunla birlikdԥ qoyub, ԥmr etdi ki, qala ilԥ
vuruúmas n, onlar xoúluqla itaԥtԥ cԥlb etsin. Rostom isԥ Baban n
ԥmrinԥ qulaq asmad , sԥfԥr edib, qala ilԥ vuruúma÷a baúlad . Onda
qalan n döyüúçülԥri øsan n gücünԥ arxalan b, müqԥddԥslԥrin quru
cԥsԥdlԥrini vԥ ԥllԥrindԥ xaç tutaraq yeridilԥr. øran ordusunu a÷ r
mԥ÷lubiyyԥtԥ düçar etdilԥr.
Dԥrc edilmԥmiú hissԥdԥn
Hԥmin ildԥ [ermԥni tarixinin 286-ci ili - yeni eran n 837-ci ili]
eyni hökmdar Sԥhli Smbatean ölkԥlԥri da÷ d b ölümsaçan, qaniçԥn,
y rt c , qiyamç Baban tutdu vԥ onu Ԥmir ԥl-Möminin ixtiyar na
verdi. O öz sԥyinԥ görԥ [xԥlifԥ saray nda] böyük mükafat ald .
Ermԥnistan, Iberiya vԥ Albaniya üzԥrindԥ ali hakimiyyԥt ona verildi
vԥ o, bütün bu ölkԥlԥrdԥ padúah kimi hökmranl q etdi.
1
Ham s Arsaxda
2
Utidԥ
Dostları ilə paylaş: |