12
narkotiklərdən asılılıq halları olarsa,
narkologiya və zərərin
azaldılması xidmətlərinə, həmçinin lazım olduqda əvəzedici
terapiyaya istiqamətləndirmək;
doğuş üsulunun İİV-in anadan uşağa ötürülmə riskinə təsiri,
həmçinin KƏ-nın faydası və riski
(A);
uşağın qidalanması ilə bağlı tövsiyələr (bax bölmə IV.3.1) (A).
İİV infeksiyalı qadına təklif olunan tibbi yardımın mümkün olan
risk və imkanları barədə tam və dəqiq məlumat çatdırıldıqdan sonra,
o, hamiləliyin saxlanması və yaxud pozulması haqqında dərk edilmiş
qərar verməlidir. Heç bir halda qadını hamiləliyi pozmağa təhrik
etmək olmaz.
IV. AUÖP-IN ANTENATAL XİDMƏT SƏVİYYƏSİNDƏ VƏ
DOĞUM EVİNDƏ APARILMASI
1. AUÖP-ın üsulları
İİV infeksiyalı qadına hamiləliyin erkən dövründə, doğuş zamanı və
doğuşdan sonra ana və yenidoğulmuş uşağa zidovudinin təyin
olunması süni qidalanmada olan körpələr arasında İİV-in vertikal
ötürülməsinin tezliyini 25,5-dən 8,3%-ə azaldır (A).
Ana və uşağın müalicəsində üç dərman vasitəsindən ibarət,
proteazanın inhibitoru (Pİ) daxil olunan sxemdən istifadə etməklə
AUÖ-nin tezliyini 0,9-1,3%-ə qədər azaltmaq mümkündür (A).
Əgər İİV-in anadan uşağa ötürülməsinin profilaktikası məqsədi ilə
hamiləliyi KƏ yolu ilə başa çatdırmaq qərara gəlinibsə, əməliyyat
hamiləliyin 38 həftəliyində aparılmalıdır və amniosentezdən uzaq
durmaq lazımdır (C). Hamiləliyi KƏ yolu ilə başa çatan İİV (+)
qadınlara antibiotikoprofilaktika aparılmalıdır (B).
Antiretrovirus vasitələrlə AUÖ-nin profilaktikası aparılmayan İİV
müsbət hamilə qadınlarda hamiləliyin PKƏ yolu ilə başa
çatdırılması İİV-in AUÖ riskini azaldır (A).
AUÖP üçün ARV profilaktikasının təyin olunması barədə qərar
antenatal xidmət göstərən tibb personalı və İİV infeksiyası üzrə
mütəxəssislərin sıx əməkdaşlığı şəraitində qəbul edilməlidir (C).
Bütün İİV müsbət hamilə qadınlara hamiləlik və doğuş zamanı
antiretrovirus vasitələrinin qəbul olunması tövsiyə olunur (A).
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
13
Hamilə qadın üçün profilaktik müdaxilələr aşağıda qeyd
olunanlar nəzərə alınmaqla seçilir:
ART-yə göstərişlər;
müraciət anında hamiləliyin müddəti;
tibb müəssisəsinin səviyyəsi (ilkin tibbi yardım müəssisəsi,
ixtisaslaşmış müəssisə);
anamnezdə ARV vasitələrindən istifadə;
yanaşı gedən xəstəliklərin və yaxud vəziyyətlərin mövcudluğu;
ARV vasitələrinin əldə edilməsinin mümkünlüyü.
AUÖP-in İİV infeksiyalı hamilə qadınlara təklif olunması onların
narkotik istifadə edib etmədiklərindən asılı olmamalıdır.
Bir çox hallarda İİV infeksiyalı hamilə qadınları aşağıda
göstərilmiş kateqoriyalardan birinə aid etmək olar:
1.
Sağlamlıq vəziyyəti ilə əlaqədar ART-yə ehtiyacı olmayan şəxslər
(cədvəl 1)
2.
Sağlamlıq vəziyyəti ilə əlaqədar ART-yə ehtiyacı olan
və yaxud ola
biləcək şəxslər (cədvəl 2)
3.
ART-ni hamiləliyə qədər başlayanlar (cədvəl 3)
4.
Doğuş anınadək müvafiq xidmətlərə müraciət etməyənlər (cədvəl 4)
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
1.1 Sağlamlıq vəziyyəti ilə əlaqədar ART-yə ehtiyacı olmayan İİV infeksiyalı hamilə qadınlar
Cədvəl 1. Sağlamlıq vəziyyəti ilə əlaqədar ART-yə ehtiyacı olmayan İİV infeksiyalı hamilə qadınlar
Hamiləlik
müddəti və
CD4-ün sayı
Hamiləlik
zamanı ARV
profilaktikasının
aparılması
Doğuş zamanı ARV profilaktika
Doğuşdan sonra ARV profilaktika Doğuş üsulu
Əgər virus yükünü müəyyən etmək mümkündürsə (VY) və ≤10 000 nüsxə/ml təşkil edir və pasiyent əvvəl zidovudin
qəbul etməyibsə
Doğuş
zamanı
nevirapinlə
∗
(ən
məsləhətli
seçim)
Ana:
Zidovudin 300 mq
+ lamivu-din 150 mq doğuşdan sonra
7 gün ərzində gündə 2 dəfə daxilə
2
Uşaq:
Zidovudin (sirop) 4 mq/kq
+ lamivudin 2 mq/kq 7 gün ərzində
gündə 2 dəfə daxilə
3
+ nevirapin
2 mq /kq doğuşdan sonra bir dəfə
24—28 həftə
CD4 sayı>
350/mkl
Zidovudin 300 mq
daxilə gündə 2
dəfə.
Hemoqlobinin
səviyyəsinə
nəzarət edin (A).
Planlı KƏ zamanı
(PKƏ): yalnız
zidovudinin qəbuluna
davam etmək
1
.
Əgər
təbii doğuş PKƏ
planlaşdırıldığı vaxtdan
əvvəl başlanarsa:
Zidovudin 300 mq
1
uşaq
doğulana qədər hər 3
saatdan bir
+
lamivudin 150 mq
daxilə gündə 2 dəfə
+
nevirapin 200 mq
doğuşun əvvəlində bir
dəfə
Doğuş
zamanı
nevirapin-
siz
Ana:
Zidovudinin qəbulunu dayandırmaq,
Uşaq:
Zidovudin (sirop) 4 mq/kq 7 gün
ərzində gündə 2 dəfə daxilə
3
.
Həyatının ilk 8 saatı ərzində
başlamaq
Hamiləliyin
38-ci
həftəsində
PKƏ və yaxud
Təbii doğuş
4
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.