Biblioqrafiya

 

12

 

narkotiklərdən asılılıq halları olarsa, narkologiya və  zərərin 

azaldılması xidmətlərinə, həmçinin lazım olduqda əvəzedici 

terapiyaya istiqamətləndirmək; 

 

doğuş üsulunun İİV-in anadan uşağa ötürülmə riskinə  təsiri, 

həmçinin KƏ-nın faydası və riski (A); 

 

uşağın qidalanması ilə bağlı tövsiyələr (bax bölmə IV.3.1) (A). 

İİV infeksiyalı qadına təklif olunan tibbi yardımın mümkün olan 

risk və imkanları barədə tam və dəqiq məlumat çatdırıldıqdan sonra, 

o, hamiləliyin saxlanması və yaxud pozulması haqqında dərk edilmiş 

qərar verməlidir. Heç bir halda qadını hamiləliyi pozmağa təhrik 

etmək olmaz. 

IV. AUÖP-IN ANTENATAL XİDMƏT SƏVİYYƏSİNDƏ VƏ 

DOĞUM EVİNDƏ APARILMASI 

1. AUÖP-ın üsulları 

 

İİV infeksiyalı qadına hamiləliyin erkən dövründə, doğuş zamanı və 

doğuşdan sonra ana və yenidoğulmuş  uşağa zidovudinin təyin 

olunması süni qidalanmada olan körpələr arasında  İİV-in vertikal 

ötürülməsinin tezliyini 25,5-dən 8,3%-ə azaldır (A). 

 

Ana və  uşağın müalicəsində üç dərman vasitəsindən ibarət, 

proteazanın inhibitoru (Pİ) daxil olunan sxemdən istifadə etməklə 

AUÖ-nin tezliyini 0,9-1,3%-ə qədər azaltmaq mümkündür (A). 

 

Əgər İİV-in anadan uşağa ötürülməsinin profilaktikası məqsədi ilə 

hamiləliyi KƏ yolu ilə başa çatdırmaq qərara gəlinibsə,  əməliyyat 

hamiləliyin 38 həftəliyində aparılmalıdır və amniosentezdən uzaq 

durmaq lazımdır  (C). Hamiləliyi KƏ yolu ilə başa çatan İİV (+) 

qadınlara antibiotikoprofilaktika aparılmalıdır (B).  

 

Antiretrovirus vasitələrlə AUÖ-nin profilaktikası aparılmayan  İİV 

müsbət hamilə qadınlarda hamiləliyin PKƏ yolu ilə başa 

çatdırılması İİV-in AUÖ riskini azaldır (A). 

AUÖP üçün ARV profilaktikasının təyin olunması barədə  qərar 

antenatal xidmət göstərən tibb personalı  və  İİV infeksiyası üzrə 

mütəxəssislərin sıx əməkdaşlığı şəraitində qəbul edilməlidir (C). 

Bütün  İİV müsbət hamilə qadınlara hamiləlik və doğuş zamanı 

antiretrovirus vasitələrinin qəbul olunması tövsiyə olunur (A).  

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

 

13

Hamilə qadın üçün profilaktik müdaxilələr aşağıda qeyd 

olunanlar nəzərə alınmaqla seçilir: 

 

ART-yə göstərişlər; 

 

müraciət anında hamiləliyin müddəti; 

 

tibb müəssisəsinin səviyyəsi (ilkin tibbi yardım müəssisəsi, 

ixtisaslaşmış müəssisə); 

 

anamnezdə ARV vasitələrindən istifadə; 

 

yanaşı gedən xəstəliklərin və yaxud vəziyyətlərin mövcudluğu; 

 

ARV vasitələrinin əldə edilməsinin mümkünlüyü. 

AUÖP-in İİV infeksiyalı hamilə qadınlara təklif olunması onların 

narkotik istifadə edib etmədiklərindən asılı olmamalıdır. 

Bir çox hallarda İİV infeksiyalı hamilə qadınları  aşağıda 

göstərilmiş kateqoriyalardan birinə aid etmək olar: 

1.

 

Sağlamlıq vəziyyəti ilə əlaqədar ART-yə ehtiyacı olmayan şəxslər 

(cədvəl 1) 

2.

 

Sağlamlıq vəziyyəti ilə əlaqədar ART-yə ehtiyacı olan və yaxud ola 

biləcək şəxslər (cədvəl 2) 

3.

 

ART-ni hamiləliyə qədər başlayanlar (cədvəl 3) 

4.

 

Doğuş anınadək müvafiq xidmətlərə müraciət etməyənlər (cədvəl 4) 

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---

1.1 Sağlamlıq vəziyyəti ilə əlaqədar ART-yə ehtiyacı olmayan İİV infeksiyalı hamilə qadınlar 

Cədvəl 1. Sağlamlıq vəziyyəti ilə əlaqədar ART-yə ehtiyacı olmayan İİV infeksiyalı hamilə qadınlar 

Hamiləlik 

müddəti və 

CD4-ün sayı 

Hamiləlik 

zamanı ARV 

profilaktikasının 

aparılması 

Doğuş zamanı ARV profilaktika 

Doğuşdan sonra ARV profilaktika  Doğuş üsulu 

Əgər virus yükünü müəyyən etmək mümkündürsə (VY) və ≤10 000 nüsxə/ml təşkil edir və pasiyent əvvəl zidovudin 

qəbul etməyibsə 

Doğuş 

zamanı 

nevirapinlə

∗

 (ən 

məsləhətli 

seçim)  

Ana:  

Zidovudin 300 mq  

+ lamivu-din 150 mq doğuşdan sonra 

7 gün ərzində gündə 2 dəfə daxilə

2

  

Uşaq:  

Zidovudin (sirop) 4 mq/kq  

+ lamivudin 2 mq/kq 7 gün ərzində 

gündə 2 dəfə daxilə

3

  

+ nevirapin 

2 mq /kq doğuşdan sonra bir dəfə 

24—28 həftə 

 

CD4 sayı> 

350/mkl  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zidovudin 300 mq 

daxilə gündə 2 

dəfə. 

Hemoqlobinin 

səviyyəsinə 

nəzarət edin (A).  

Planlı KƏ zamanı 

(PKƏ): yalnız 

zidovudinin qəbuluna 

davam etmək

1

. 

Əgər təbii doğuş PKƏ 

planlaşdırıldığı vaxtdan 

əvvəl başlanarsa: 

Zidovudin 300 mq

1

 uşaq 

doğulana qədər hər 3 

saatdan bir 

+ 

lamivudin 150 mq 

daxilə gündə 2 dəfə  

+ 

nevirapin 200 mq 

doğuşun əvvəlində bir 

dəfə 

Doğuş 

zamanı 

nevirapin-

siz  

Ana:  

Zidovudinin qəbulunu dayandırmaq,  

Uşaq:  

Zidovudin (sirop) 4 mq/kq 7 gün 

ərzində gündə 2 dəfə daxilə

3

. 

Həyatının ilk 8 saatı ərzində 

başlamaq 

Hamiləliyin  

38-ci  

həftəsində  

PKƏ və yaxud 

Təbii doğuş

4

Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.

---