5
KISALTMALAR
ABD: Amerika Birleşik Devletleri
AKS: Arıcılık Kayıt Sistemi
Ar-Ge: Araştırma ve Geliştirme
ÇED: Çevresel Etki Değerlendirmesi
OSB: Organize Sanayi Bölgesi
TAB: Türkiye Arı Yetiştiricileri Merkez Birliği
TKK: Tarım Kredi Kooperatifleri
TÜBİTAK: Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu
TÜİK: Türkiye İstatistik Kurumu
6
TANIMLAR
Anter: Bitkilerde erkek organın başçığı,
çiçek tozu keseleri, polenlerin oluştuğu bölüm.
Kristalizasyon: Balın kristalizasyonu; balda bulunan şekerlerin zamanla doyma noktasına ulaşarak dibe
çökmesi olayıdır.
Ekotip: Ekolojik izolâsyon sonucu bir türün farklı popülasyonlarının farklı evrimsel etkiler altında
farklılaşması sonucu oluşan ırkları. Ekolojik ırk. Eko tip dediğimiz arıları ‘bir ırk bölgesinin içinde daha
küçük yerel alanlarda bulunan saf ırkın bir alt grubu olan ve kendi içinde çok yakın özellikleri olan arılardır’
diyerek tarif etmek mümkündür.
Polinasyon: Ercik organlardan dişi organa yapılan transferin adıdır.
Tozlaşma: Çiçek tozları gelişimini tamamladıktan sonra çiçek tozlarını bulunduran kesecik patlar. Etrafa
yayılan çiçek tozları rüzgâr, kuşlar, böcekler, su ve insanların etkisiyle dişi organın tepeciğine taşınır. Çiçek
tozlarının çeşitli etmenlerle erkek organ başçığından dişi organın tepeciğine taşınmasına tozlaşma denir.
Tozlaşma aynı çiçeğin dişi ve erkek organları arasında gerçekleşebileceği gibi farklı çiçeklerin dişi ve erkek
organları arasında da gerçekleşebilir.
Propolis: Propolis arıların bitki filiz ve tomurcuklarından topladığı, kovan giriş deliğine, çatlak ve kırıkları
kapattığı, antibakteriyal, antiviral, antifungal, antioksidan, antiparazitik özelliklere sahip yapışkan ve
reçinemsi bir maddeye verilen addır.
Formulasyon: Herhangi bir ürünün oluşturulması sırasında karıştırılacak ham maddelerin oranlarının
hesaplanmasına denir.
7
TABLO LİSTESİ
Tablo 1: Günlük arı ölüm tahmini ve önem dereceleri ................................................................................. 19
Tablo 2: Dünya Bal Üretimi .......................................................................................................................... 23
Tablo 3: Dünya Koloni Varlığı ........................................................................................................................ 23
Tablo 4: Türkiye’de 1991-2010 yılları arasında köy ve kovan sayısına göre bal ve bal mumu üretimi ......... 25
Tablo 5 : Arıcılık İstatistikleri ......................................................................................................................... 26
Tablo 6: Türkiye’de 1998 – 2010 yılları arasında ki bal ve balmumu fiyatları ............................................... 27
Tablo 7: Bingöl ve Türkiye’de arı varlığı, bal ve bal mumu üretimi (D.İ.E. Tarımsal Yapı 1994) .................... 28
Tablo 8: Bazı Hayvansal Üretim Miktarları (Ton) , 2007 ............................................................................... 28
Tablo 9: Hayvansal Üretim Değerleri (1.000TL) , 2007 ................................................................................. 28
Tablo 10: Bingöl ili genelinde bal kovan sayıları ve bal üretimleri ................................................................ 30
8
TEŞEKKÜR METNİ
Bu çalışmanın hazırlanmasında kendisinden ve hazırladığı kaynaklardan sıkça istifade ettiğimiz Bingöl
Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu Öğretim Görevlisi Sn. Mehmet Ali Kutlu’ya, ilimizdeki
arıcıların sorunları için çözüm arayışlarında olup, fikirler üreten Arı Yetiştiriciler Birliği Başkanı Sn. Hüseyin
Sağdıç’a ve yine tecrübelerinden istifade ettiğimiz Birlik Eski Başkanı Mehmet Yaşa’ya, Bal Paketleme
Tesisi kurup ilimiz için yatırım yapan Bal Üreticiler Birliği Başkanı Orhan Bucuka’ya katkılarından ötürü
teşekkür ederiz.
9
GİRİŞ
Arıcılık, Anadolu‟da geleneksel olarak çok eski dönemlerden beri yapılmaktadır. Köklü bir
geçmişe sahip olmasına karşın arıcılığın gelişmesi bilim ve teknolojideki ilerlemelere bağlı olarak
son yüzyıllarda olmuştur. “Bal arılarını kullanabilme ve yönetebilme sanatı” olarak da tarif edilen
arıcılıkta, diğer üretim dallarında olduğu gibi, amaç en az masrafla en yüksek gelirin
sağlanmasıdır.
Profesyonel arıcılık, teknik arıcılık kurallarını bilmekten ve başarılı bir şekilde uygulamaktan
geçer. Herkesin yapabildiği sıradan ve eski usullerle yapılan bir arıcılık faaliyeti ile alanında
uzman, bilgili ve tecrübeli kişilerce yapılabilen teknik arıcılık arasında elbette ki çok büyük fark
vardır. İşte bu fark, sağlanacak gelirin düzeyini belirlemektedir.
Arılar, insanlara sağladığı çok değerli bal, balmumu, arı sütü, arı zehiri, polen ve propolis gibi
ürünlerin yanı sıra bitkilerde ki tozlaşmaya bulundukları katkı ile de doğal denge ve tarımsal
üretimde hayati öneme sahiptir.
Ünlü bilim adamı Einstein “Arılar yeryüzünden kaybolursa
insanlığın 4 yıl ömrü kalır” demiştir. Bu haliyle arılar, ülkemizin sahip olduğu biyolojik
çeşitliliğin sürdürülmesinde oldukça önemli bir role sahiptir.
Tarım ülkesi özelliklerini hala barındıran ve nüfusunun yaklaşık yarısı köylerde yaşayan ülkemiz
için ise arıcılık, büyük bir önem arz etmektedir. Toprağa bağımlı olmayan, başlangıç için fazla
sermayeye ihtiyaç duyulmadan bay-bayan, genç-yaşlı, eğitimli-eğitimsiz gibi toplumun her bireyi
tarafından yapılabilen ve bir yıl gibi kısa bir sürede gelir getirmeye başlayan arıcılık sektörü kırsal
kesimde ki vatandaşlarımız için kolay bir iş ve kazanç kaynağıdır.
Hazırlanan bu rapor ile bölgemizde öne çıkan sektörler arasında olan arıcılık sektörünün küçük,
orta ve büyük ölçekte ne düzeyde olduğu gösterilerek ekolojik ve ekonomik değerinin ortaya
çıkarılması amaçlanmakta, verilen öneri ve tedbirlerle de bu potansiyelin geliştirilmesi adına
atılması gereken adımlar ortaya konmaktadır.