Biz dünyanın bioloji müxtəlifliyinə real, ölçülə bilən

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK:  Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları / BIODIVERSITY: A m a z in g   C a s p ia n   F is h e s

başlayır  və  bu  proses  bütün  yay  rature  of  10  to  12°C  and  continues 

aylarında  davam  edir.  Kürülərin  throughout  the  summer  months.  The 

səthində sap şəkilli çıxıntılar vardır ki,  egg envelope has a filamentous process 

onların  köməyi  ilə  otlara  yapışır,  with  which  eggs  attach  themselves  to

Uzunluğu  4-12  sm  olan  aterina  orta 

hesabla  360  ədəd  kürü  verir.  Aterina 

pelagik balıqdır,  dənizdə fəsillər üzrə 

yerdəyişm əsi  zəif  öyrənilmişdir. 

Müxtəlif orqanizmlərlə - plankton, dib 

orqanizmləri,  həşarat  və  başqa  balıq 

sürfələri və s. ilə qidalanır.

Vətəgə  əhəmiyyəti  olmayan  çox­

saylı  balıqdır,  xüsusi  ovu  aparılmır, 

sahil  ov  alətləri  ilə  kilkə  ovlayarkən 

aterina da oraya düşür.

aquatic  plants.  The  fertility  of 4.0  to 

12.0  cm  long  females  averages  360 

eggs.

The atherine is a pelagic schooling fish. 

Its  seasonal  migrations  over  the 

Caspian Sea are yet to be fully studied. 

The  atherine  is  also  highly  flexible  in 

terms  of  fishing  habits.  It  preys  on 

plankton, bottom-dwelling organisms, 

insect  larvae  and  small  fry  of  other 

species. The species is rather abundant 

yet of low importance commercially; it 

is not fished per se but ends up in kilka 

catches with beach seines.

140

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları

  / 

BIODIVERSITY: A m a z in g   C a s p ia n   F is h e s

XANI  BALIĞIKİMİLƏR  -  DARTERS

Percidae

Çay sıfı  -  Fresh Water Sander

Stizostedion lucioperca

Yırtıcı balıq olan çay sıfı qiymətli 

vətəgə  balığıdır.  Azərbaycanda  Kür 

və Araz çaylarında, kürətrafı göllərdə, 

su anbarlarında, Qızılağac körfəzində, 

Qumbaşı  çayında  və  Dəvəçi  lima­

nında  yayılmışdır.  Dənizdə  yaşayan 

sıf  balıqları  yarımkeçici  həyat  tərzi 

keçirir.  Onlar ildə  2  dəfə  Kür çayına 

daxil olur:  1. Çoxalmaq üçün oktyabr-

The sander is a commercially valuable 

fish that also happens to be a predator. 

In  Azerbaijan,  it  is  common  in  the 

Kura  River  with  its  tributaries,  the 

lower course of the Aras  River,  in  the 

Divichi inlet, and in the Kumbashinka 

River.  The  sander  is  fluvial  anadro- 

mous,  entering the  Kura  River twice. 

One  o f  these  migrations  is  for

dan  başlayaraq  aprelin  əvvəlləri- 

nədək;  2.  Qidalanmaq  üçün  Kür 

çayının  dənizə  qarışan  hissəsində 

çoxlu  miqdarda  başqa  balıqların 

körpələri  toplandığı  iyul-avqust- 

sentyabr aylarında. Kür çayında qışda 

ovlanan  sıf balıqlarının  uzunluğu  35- 

75 sm-ə çatır. Ovda çoxluq təşkil edən 

kütləsi 1,0 - 2,8 kq, uzunluğu isə 41 -56

spawning,  usually  beginning  in 

October and ending in early April.

In July through September, the sander 

migrates  into  the  Kura  River  for 

feeding.  At this time, the lower course 

of the  Kura  abounds  in  the young  of 

other species on their way into the sea. 

The  length  of  sanders  caught  in  the

141

---

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK:  Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları

  /  

BIODIVERSITY: A m a zin g   C a s p ia n   F is h e s

sm olan balıqlardır. Yarımkeçici sıflar

4-5  yaşında  cinsi  yetişkənliyə  çatır. 

Kürütökmə  suda  temperatur  8-12°C 

olduqda  başlayır.  Yetkin  balığın 

verdiyi  kürünün miqdarı  130  mindən 

8 50 min ədədə qədər olur.

Körpələr  fəal  qidalanmaya keçən 

ilk vaxtlarda zooplanktonla qidalanır, 

sonra  qammarid,  mizid  və  cırcırama 

sürfələrini  tutub  yeyirlər.  1,5-2  aylı­

ğından artıq yırtıcılıq fəaliyyətinə baş­

layır. Yaşlı sıf balıqları başqa növ ba­

lıqlarla  külmə, mərsin və xul balıqları 

ilə qidalanır.

Sıf  vətəgə  əhəmiyyətli  balıqdır. 

Əvvəlki  illərdə  sıf balığı  çoxlu  miq­

darda  ovlanmışdır.  Lakin  son  illərdə 

təbii  kürütökmə  sahələrinin  sıradan 

çıxması  və  digər  antropogen  təsirlər 

nəticəsində  ehtiyatı  xeyli  azalmış  və 

illik ovu 0,7-29 sentnerdən çox olmur. 

Ehtiyatını  balıqartırma  təsərrüfat­

larında  bərpa  etmək  üçün  mütəxəs­

sislər  tərəfindən  biotexniki  normalar 

işlənib hazırlanmışdır. Bu istiqamətdə 

aparılan işlərin miqyasının artırılması 

vacibdir.

Kura  in  winter ranges from  35  to  75 

cm, more commonly 41  to 56 cm, at a 

weight of 1.0 to 2.8 kg.

The sander reaches maturity at the age 

of four to five years. Its fertility varies 

from  130  to  850  thousand  eggs. 

Spawning  takes  place  at  a  water 

temperature of 8 to 12°C.

During  the  first  few  weeks  of  sub­

sistence  on  natural  food,  the  sander 

feeds  on  zooplankton,  then  starts 

preying on gammarids and mysids as 

well as dragonfly larvae. At the age of 

one and a half to two months, sanders 

gradually  switch  over  completely  to 

predation.  Adult  sanders  prey  on 

roaches, kilkas and gobies.

The  sander  is  commercially  impor­

tant. Its catches used to be substantial. 

In  recent  years,  however,  they  have 

been ranging from 0.7 to 29 centners. 

Such low catches have to do with the 

decreasing  scale  of spawning  migra­

tions.  This  has  led  to  initiatives  in 

enhancing 

sander  populations 

through farming.

142

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK:  Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları  !  BIODIVERSITY: A m a z in g   C a s p ia n   F is h e s

Dəniz sıfı  -  Sea Sander

Stizostedion marina

Dəniz  sıfı  əsl  dəniz  balıqlarının 

tipik  nümayəndəsidir.  O,  Cənubi 

Xəzərin  şimal  hissəsində 

yayıl­

mışdır.  Hazırda  dənizdə  neft və  qaz 

istehsalı  ilə  əlaqədar  onun  yayılma 

arealı  məhdudlaşmış,  ehtiyatı  isə 

kəskin  azalmışdır.

Dəniz  sıfı  3-4  yaşında  cinsi 

yetişkənliyə  çatır.  Kürüsünü  aprel- 

may aylarında,  10-17°C temperaturda, 

dərinliyi  10 m-dək  sahilə  yaxın daşlı 

yerlərdə tökür.

This is  a typical representative  of sea 

ichthyofauna.  Its distribution  area in 

the  Caspian  basin  is  confined  within 

the  northern  part  of  the  South 

Caspian.  At present,  offshore oil and 

gas production activities in this part of 

the  sea  have  resulted  in  substantial 

shrinking of sander's distribution area 

and its  reserves are at a critically low 

level.

The sea sander reaches maturity at the 

age of three to four years. It spawns in

Hər bir dişi balığın verdiyi kürünün 

miqdarı 24,9 mindən 45,1 min-ə qədər 

olur.  Cinsi  yetişkənliyə  çatmış balıq­

ların  uzunluğu  28,6-40  sm,  kütləsi 

435-1200 q olur.

Dəniz sıfı Xəzərin qiymətli vətəgə 

balıqları  sırasındadır.  60-cı  illərdə

April  and  May  in  the  littoral  at  a 

depth of up to  10 m. Eggs are laid on 

rocky seabed. Spawning takes place at 

a  water  temperature  of  10  to  17°C. 

Fertility  varies  from  24.9  to  45.1 

thousand  eggs.  The  spawning  period 

coincides  with  the  first  half of April. 

The body length of adults ranges from

143

---