İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu
© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin
əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi
92
istifadə edin. Bunda yumor və ya heyrət üçün imkanlar açıla bilər.
•
Əlilliyi olan şəxslə danışarkən gündəlik danışıq dilindən istifadə etmək məsləhətdir.
•
Yaraşıqlı olanlara və ya buna çox can atanlara avtomatik olaraq rol verməyin.
Estetikadan çox başqa meyarlara üstünlük verin.
•
Bəzən əlillik rolların bölüşdürülməsi və istehsaldan qabaqkı mərhələlərdə kampaniyaya
uğurla inteqrasiya olunur (məsələn, eşitmə aparatlı aktyor rol bölgüsündə iştirak
edirsə).
•
Model yetişdirmə formasının əlçatımlı olmasını təmin edın.
Film çəkilişi
•
Çəkiliş və ya səsyazma yerində aktyorun ehtiyaclarına uyğun lazımi ləvazimatlar
olduğuna əminlik hasil edin (məsələn, rahat parkinq və ya ictimai nəqliyyata rahat
əlçatımlılıq).
•
Çəkilişdən əvvəl aktyordan və ya modeldən hər hansı əlçatımlılıq tələblərinin olub-
olmadığını soruşun və bu ehtiyacların ödənməsini təmin edin. Məsələn, əgər onların
ünsiyyət qurmaq üçün dil mütəxəssisinə ehtiyacı olacaqsa, qabaqcadan sifariş verin.
•
İş saatının çox uzun olmadığına əminlik hasil edin, lazımi qədər fasilə verin.
•
Hansı işlərin baş verə biləcəyini və ya məkanı daha əlçatımlı etmək üçün nəyin daha
asan dəyişdirilə biləcəyini qiymətləndirmək məqsədilə çəkiliş yerinin, yaxud da
studiyanın əlçatımlılığını təftiş edin.
•
Aktyorlara göndərilən bütün məlumatların onlara əlçatımlı formatda verildiyinə əminlik
hasil edin.
Əlillik Məsələləri üzrə İdarədən kənar
•
Graeae Theatre website
•
Equity website
•
Channel 4 ‘4 Disabled Talent’ website
•
The Arts Council website
•
VisABLE People website
•
Mind the gap website
•
Showfolio website
•
Spotlight website
Rəqəmsal kommunikasiya
Hökumət vətəndaşlarla getdikcə daha çox rəqəmsal yolla əlaqə saxlayır. Məsələn, insanlar
vergi gəlirlərinin özünüqiymətləndirməsini təqdim edə, onlayn məsləhətləşmələrə qatıla
bilərlər. Rəqəmsal kommunikasiyanın əlilliyi olan şəxslərə əlçatımlı olmasına vaxt, imkan
vermək o deməkdir ki, siz daha effektli ünsiyyət qurursunuz.
İnsanlarla rəqəmsal yolla ünsiyyət qurarkən sizin onlara ayrı-seçkilik qoymamaq
öhdəliyiniz var. Rəqəmsal ünsiyyət vasitələri əlçatımlıdırsa, əlilliyi olan şəxslərin azadlığına,
sərbəstliyinə təkan verə bilər. Yox, əgər bu vasitələr əlçatmaz şəkildə tərtib olunubsa,
problem yarada bilər. Auditoriyanızdakı əlilliyi olan şəxslərə uyğun rəqəmsal formatlar əldə
etmək üçün ehtiyatla düşünün.
© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin
əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi
İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu
93
Əlilliyi olan bəzi şəxslərin istifadə etdiyi mətni nitqə çevirən ekran səsləndiriciləri və ya
əgər
onlar görmürlərsə, klaviaturadan istifadə edə bilmirlərsə, səslə idarə olunan proqram
təminatı kimi yardımçı texnologiya növlərindən baş çıxarmaq çox faydalıdır.
Siz bunları edə bilərsiniz:
•
öz rəqəmsal məlumat vasitələrinizi əlilliyi olan şəxslərə əlçatımlı etmək;
•
yardımçı texnologiyanın müxtəlif növlərini axtarıb tapmaq.
Mənbələr
•
Assistive technology
•
Inclusive communications
•
The Equality Act and the Disability Discrimination Act
İnklüziv Qərar Qəbulu üzrə IDEAS Vasitələr Toplusu
© “Hökumətin qərar qəbulu prosesində vətəndaş cəmiyyətinin
əlilliyi olan şəxslərin hüquqlarının təşviqatçısı kimi iştirakı” layihəsi
94
Örnəklərin öyrənilməsi
Örnəklərin öyrənilməsi: Ukrayna – Əlilliyi olan Şəxslər üzrə Şura
Əlilliyi olan Şəxslər üzrə Şura Ukrayna Nazirlər Kabineti ilə işləyir. Qurum əlilliyi olan şəxslərin
qarşılaşdığı problemlərin təhlilini aparır və qərarları müəyyən edir. İclaslar problemlərin bəlli
müddət ərzində həll edilməsi üçün hökumət qurumlarına göstərişlər verilən protokolların
imzalanması ilə nəticələnir.
Şura Sosial Siyasət Nazirliyi və əlilliyi olan şəxslərin təşkilatları tərəfindən irəli sürülmüş
tövsiyələr əsasında 1994-cü ildə Ukrayna Nazirlər Kabineti nəzdində bir struktur kimi
yaradılıb.
O, Ukrayna Nazirlər Kabinetinin xüsusi məşvərətçi məsləhətverici qurumudur. Bura hökumət
qurumlarının və əlilliyi olan şəxslərin təşkilatlarının nümayəndələri daxildir. Sədri baş nazirin
müavinidir, sədr müavini isə sosial siyasət naziridir.
Şura hökumət qurumları və əlilliyi olan şəxslərin təşkilatları tərəfindən irəli sürülmüş təkliflər
əsasında illik iş planını işləyib hazırlayır. Məqsəd qərar layihələrinin hazırlanmasına daha
geniş insan qruplarının cəlb edilməsi olduğundan şura işçi qruplar və konfranslar, seminarlar,
praktiki seminarlar, iclaslar və başqa tədbirlər təşkil edə bilər.
2013-cü ilin noyabr ayında keçirilmiş axırıncı iclasında şura aşağıdakıları müzakirə etdi:
• Əsasnamələrin və müvafiq dövlət qurumları tərəfindən tədbirlərin təkmilləşdirilməsi
vasitəsilə əlilliyi olan şəxslər üçün maneələrdən azad mühitin yaradılması
• Aİ-nin İşçilərinin çoxunu əlilliyi olan şəxslər təşkil edən şirkətlərdən satınalmalara dair
2004/18 N-li Direktivinin 19-cu Maddəsinin müddəalarının Ukrayna qanunvericiliyinə
salınması yolları.
Əlilliyi olan şəxslərin təşkilatlarının nümayəndələri nümunələr və təkliflər verməklə
müzakirələrdə həmişəki kimi fəal iştirak edirdilər. Amma əlilliyi olan şəxslər üçün infrastruktur
və çıxış imkanlarına tarixən etinasız yanaşıldığına görə bu qərarların çoxu qisa müddət
ərzində həll edilməyəcək.
Hazırda Əlilliyi olan Şəxslər və Veteranlar üzrə Dövlət Xidməti bütün maraqlı tərəflərin verdiyi
təklifləri təhlil edir və qanunvericiliyə düzəlişlərin edilməsi üzərində işləyir. Təəssüf ki, bu
günə qədər bu məsələləri həll etmək üçün konkret nəticə əldə olunmayıb.
Əlilliyi olan şəxslərin təşkilatları ilə məsləhətləşmələrdən sonra Sosial Siyasət Nazirliyinin
hazırladığı təkliflər Ukrayna Ali Radasında 2014-cü ilin aprel ayında parlament üzvü tərəfindən
qeydiyyatdan keçirilmış qanun layihəsinə daxil edilib. Amma bu qanun layihəsi kifayət qədər
səs qazana bilmədi – baxmayarq ki, bu, əsasən əllilliyə aid olmayan əsasnamələr səbəbindən
baş verdi.
Şura və digər təşkilatların işi irəliyə doğru hərəkət yollarını daha aydın planlaşdırmaq, bununla
da hansı hökumət orqanlarının hansı problemlərlə məşğul olacağını və hansı mexanizmlərin