de ynlərinizdən başqa)
kimlərin sizin tə rə -
finizdə olmasını həmişə bilməyiniz yaxşıdır.
«Mühazirələrdə öz tədqiqatlarınızdan
danışın».
«Tələbələrdən söylənilən faktlardan
uzağı görməyi tələb edin».
Bacarıqlı tələbələrdən yalnız digər
lə
-
rindən öyrəndikləri faktları və ya ideyaları
sizə söyləməyi tələb etməyiniz onları au -
ditoriyadan kənardakı həyata hazırlamır.
«Tələbələrinizi sizin mütəxəssis ol ma -
dığınız predmetləri mənimsəməyə görə
mükafatlandırın».
Tələbələrin hamısı sərbəstliyə can atır.
Gələcəkdə inkişaf etmək üçün onları bu
sərbəstliyə hazırlamağın ən yaxşı üsulu lazım
olan yaxın fənlər və texnologiyalarla tanışlıq
imkanlarının yaradılmasıdır.
«Heç vaxt imkan verməyin ki, tə
-
ləbələriniz özlərini laborant hiss etsinlər».
Tələbələrinizə sizin maraqlandığınız
mövzu üzrə gələcəkdə dissertasiya mövzusu
vermək məqsədəuyğundur. Eyni zamanda
heç cür imkan vermək olmaz ki, onlar sizin
karyeranız üçün işlədiklərini hiss etsinlər.
Tələbələr gördükləri işlərin, hər şeydən
əvvəl, onların öz xidmətləri kimi qeyd
olunacağına əmin olduqda daha yaxşı
çalışırlar.
Ceyms Uotson qeyd edir ki, tələbə onun
laboratoriyasına gəldikdən bir və ya iki ay
sonra onun işinə hər gün etdiyi nəzarəti
dayandırır. İmkan verir ki, tələbə öz tempində
işləsin və kabinetinə yalnız ona nəsə göstərə
biləcəyi halda gəlsin. Əgər tələbə işlədiyi
laboratoriyada məzmunlu seminar keçə
bilirsə, bu o deməkdir ki, o, artıq sərbəst
işləməyi öyrənib.
«Gülərüz köməkçi götürün».
Ceyms Uotson yazır: “Kim mənimlə birgə
işləyirdirsə, mən onu ailə üzvü kimi qəbul
edirdim. Onlarla birgə nahar edir, birgə
çimərliyə gedir, xizək sürürdüm. La
bo
-
ratoriyada işlədiyim dövrlərdə özümə kö -
məkçi laborantlar seçəndə çalışırdım ki,
mənim əhatəmdə yumor hissi və pozitiv
əhvali-ruhiyyəsi olan, sülhə meyilli insanlar
çox olsun. Ən yaxşı ətraf mənim evlənməmiş
həmya şıdlarım idi. Hələ ailə qayğıları ilə
yük lənmədiklərindən onlar ciddi iş rejiminə
riayət etməyə bilərdilər. Onlardan xahiş
etmək olardı ki, axşam saatlarında və istirahət
günlərində (biz hansısa nəticəni daha tez
almaq istədikdə) bizə kömək etsinlər. Eyni
zamanda mən də onlara əməkdaşlarım kimi
yox, daha çox dostlarım kimi baxırdım və
hətta laboratoriyada iş olduqda belə qal
-
malarını xahiş etmirdim».
«Akademik müəssisələr sadəcə dəyişə
bilməzlər».
Akademik mübarizələrin çox hissəsi otaq -
lar, təyinat və yüksəliş uğrunda olur. Uni -
versitet həyatı tez-tez sıfır cəmli oyun olur və
burada hər bir uduşa ekvivalent uduzmaq
düşür. Təəssüf ki, əksər dekanlar və şöbə
müdirləri çox vaxt ardıcıl fəaliyyət gös
-
tərmirlər və öz əməkdaşlarını bir il öncə
imtina olunmuş nə iləsə mükafatlandırmaqla
öz hakimiyyətlərini və təsirlərini saxlamağa
çalışırlar.
«Kollec tələbələrini elmi işə həvəs
-
ləndirin».
Ceyms Uotson yazır: «Laboratoriya ma -
saları boş olan kimi, mən ləngimədən
rəhbərliyim altında tədqiqatlar aparmağa
canatan qabiliyyətli kollec tələbələrini qəbul
edirdim. Onlardan çoxu hələ müəyyən
etməmişdi ki, magistraturaya, yaxud tibb
kollecinə daxil olacaqlar. Onlar üçün elmi
işlə klinikadakı işin fərqini görmək faydalı
idi. Bundan başqa, tədqiqat qruplarında
iştirak onlara elm sahəsində şəxsi key fiy -
yətlərin əqli qabiliyyətdən az əhəmiyyətli
18
ELM DÜNYASI
/ Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013
olmadığına inanmaq imkanı verir -
di. Elm ilə uğurlu məşğul olmaq
üçün «xüsusi növ qa
biliyyət
lazımdır» fikri doğ
rudur. Labo
-
ratoriyalarda çox vaxt elə adam -
lara rast gəlmək olur ki, onların
müstəsna istedadları imtahanlar
vaxtı aşkar olunmayıb. Onlar
yalnız o vaxt oya nırlar ki, onların
qarşılarında «köhnə mə lum olana»
aid yox, «yeni məlum olmayana»
aid məsələ qoyulur.
«Öz fakültənizdə seminarları
elmdəki yeniliyə həsr edin».
Fakültənin keyfiyyətinə həf
-
təlik semi narlara əsasən qiymət vermək olar.
Elm məşhurları, adətən, harasa yalnız o
zaman getməyə hazır olurlar ki, orada özləri
üçün fayda görsünlər. Geniş tələbə
auditoriyası cəlb edilə bilməyən və əsasən
fakültənin nüfuzunu qorumaq üçün təkcə
əməkdaşların iştirak etdiyi auditoriyada
keçirilən seminarlar tezliklə onlar üçün də
cansıxıcı olur. Se minarları keçirmək üçün
çalışdığınız uni
versitetdə öz yerini hələ
möhkəmlətməmiş yeni yaranan elmi is
-
tiqamətlərin nü ma yəndələrini dəvət etmək
daha yaxşı olar. Seminarları aparmaq üçün
yaşlı əmək
daş
larınızdan olan dostlarınızı
seçərkən siz tələbəyə onlarda olanı onlara
vermək riskini edirsiniz. Əksər hallarda
seminarı kiçik işçilərdən birinə həvalə etmək
lazımdır. Kiçik əməkdaşlarda bu işi bacarmaq
üçün vaxt və motivasiya çoxdur, çünki onlar
fikirlərini, intellektual həyatlarını zən
-
ginləşdirə biləcək alimlərlə görüşmək im -
kanını qiy mət lən dirirlər.
«Yeni jurnalın redkollegiyasının tər
-
kibinə daxil olun».
Çoxdan mövcud olan jurnalın red
kol
-
legiyasının tərkibi olduqca nadir hallarda
dəyişir ki, yeni elmi istiqamətlərin tələblərinə
cavab versin. Yeni istiqamət yeni düşüncə
tərzi yaradır və yeni jurnal tələb edir. Keçmiş
ilə yaşayan redaktorlar heç də həmişə elmdə
yeniliyin qiymətini layiqincə verə bilmir və
çox vaxt bilmir ki, rəy üçün kimə müraciət
etsin.
«Böyük kəşflərin nəticələrini ləngimədən
çap etdirin».
«Səyahət elmi fəaliyyəti yaxşılaşdırır».
Hansı mötəbər elmi müəssisədə iş
lə
-
məyinizdən asılı olmayaraq, sizin ixtisasınız
üçün əhəmiyyətli
olan işlər böyük ehtimalla
haradasa başqa yerdə də icra olunur. Digər
auditoriyalar qarşısında çıxışlardan imtina
etməklə siz öz gələcəyinizi zədələyirsiniz. Öz
ərazinizdən kənara çıxmaqla siz bacarıqlı
aspirantlar və elmə gəlmək istəyən digər
istedadlı adamlarla görüşə, onları ko man -
danıza dəvət etməklə güclənə bilərsiniz. Əgər
siz həddindən artıq gediş-gəliş edirsinizsə,
təbii ki, bu, əks nəticə də verə bilər. Çalışın
ki, əsas kurslar üzrə öz mühakimələrinizi
təxirə salmayasınız.
«Həyata keçməsi möcüzələr tələb edən
layihələri müdafiə etməyin. Hətta onlar
19
ELM DÜNYASI
/ Elmi‐kütləvi jurnal / №02 (02) 2013