Е. S. C ə f ə r o V f I z I k a
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rəqsin periodu və tezliyi
- Bir tam rəqsə sərf olunan müddət rəqsin periodu adlanır
- Şəkil 261.
225 Deməli, yaylı rəqqas üçün , riyazi rəqqas üçün isə -dir. Bunları nəzərə almaqla, koordinatın zamandan asılılığını şəklində yaza bilərik. Bu şərt daxilində hərəkət tənlikləri kimi olacaqdır. Rəqsin periodu və tezliyi. Göründüyü kimi, rəqsi hərəkət çevrə üzrə hərəkət kimi təkrarlanan hərəkətdir. Bilirik ki, təkrarlanan hərəkətlər period və tezlik adlanan parametrlərlə xarakterizə olunur. Bir tam rəqsə sərf olunan müddət rəqsin periodu adlanır və ilə işarə olunur (BS - də - dir). Bir saniyədəki rəqslərin sayı isə rəqsin tezliyi adlanır. Tezlik və ya ilə işarə olunur və kimi təyin olunur (BS - də -dir). Sinus və ya kosinus üçün təkrarlanma periodunun olduğunu nəzərə almaqla və ifadəsində yazmaqla, kimi ifadə alarıq ki, buradan da və ya alınar. Sonuncu ifadədən aydın olur ki, ə gər - 1 saniyədəki rəqslərin sayıdırsa, onda – saniyədəki rəqslərin sayı olacaq. Dairəvi tezliyin və ifadələrini nəzərə almaqla, xətti tezlik və period üçün də oxşar düsturlar çıxara bilərik. Bu halda yaylı rəqqas üçün və , riyazi rəqqas üçün isə və olacaqdır. Təcillə yuxarı-aşağı hərəkətlər zamanı sonuncu ifadələr və şəklində olacaqdır. Rəqsi hərəkətin koordinatının zamandan asılılığını göstərən ifadəsində hasili ilə işarə olunur və rəqsin fazası 226 adlanır: . Aydın olur ki, rəqsi hərəkət zamanı cismin koordinatı hormonik qanunla dəyişir. Hormonik qanunla dəyişən digər kəmiyyətləri müəyyənləşdirək. Sürət - koordinatın bir tərtib törəməsinə bərabər olduğundan, aydındır ki, o da hormonik qanunla dəyişməlidir. Doğrudan da = ( )’ = - olur. Deməli, və ya - dir. Burada ifadəsi sürətin amplitud qiymətidir. Göründüyü kimi, rəqsi hərəkət zamanı cismin sürəti də zamandan asılı olaraq hormonik qanunla dəyişir. Sürət və koordinat rəqslərinin fazalar fərqini tapsaq, alarıq. Belə məlum olur ki, sürətin rəqsləri koordinatın rəqslərini 90 0 qabaqlayır, yəni koordinat sıfır olan yerdə sürət maksimum, sürət sıfır olan yerdə isə koordinat maksimum olur və sürətin amplitud qiyməti koordinatın amplitud qiymətindən dəfə böyük olur. Ən kənar vəziyyətdə, yəni koordinat maksimum olan yerdə əvəzləyici qüvvə maksimum olduğu üçün, təcil də maksimum olur və koordinat kiçildikcə, o da kiçilir. Təcilin təyini onun da hormonik qanunla dəyişdiyini göstərir: ’ = olduğunu artıq qeyd etmişdik. Bu nəzərə almaqla, təcil üçün = ( )’ = - Deməli, təcilin dəyişməsi qanunu üzrə baş verir. Burada ifadəsi təcilin amplitud qiymətidir. Şəkil 261 –dan da göründüyü kimi, təcilin rəqsləri koordinatın rəqsləri ilə üst-üstə düşür, yəni bunların fazalar fərqi sıfıra bərabərdir. Bu o deməkdir ki, Şəkil 261. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|