Ebedi yol islam kohne indd

600

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

İslamın qoyduğu haramların, bildiyimiz və ya bilmədiyimiz bir 

çox hik mət və səbəbləri vardır. Bu qadağalara tabe olmaq, hər şey-

dən əvvəl bəndənin Rəbbi qarşısında ciddi bir imtahan verməsi dir. 

Bu nunla yanaşı dini bir qadağaya riayət etmək bəndələrə dünyə vi 

və uxrəvi bir çox faydalar təmin edər. Allah-Təalanın insanlara bu 

yön dəki mərhəmət və şəfqətinə misal olmaqla bir neçə haram dan 

və onların zərərlərindən bəhs etmək yerinə düşər:

a. Faiz

Qarşılıqsız mal əldə etmək əsasına istinad edən faiz/ri ba, za hir-

də insanlara yardım və rahatlıq kimi görünsə də, əslində çə tin və-

ziy yətdə olan insanların çarəsizliklərini istismar etməkdən başqa bir 

şey deyildir. Bu səbəblə böyük bir qul haqqının pozulmasıdır. Dini və 

əx laqi duyğuları söndürən və iqtisadiyyatın içini gəmirən iyrənc bir 

xəs təlikdir. Varlının daha çox güclənməsinə, ehtiyac içində olanın 

isə da ha çox əzilməsinə  səbəb olur. Beləcə, cəmiyyət təbəqələri 

ara sın da dərin uçurumlar meydana gəlir. Halbuki məşhur iqtisad çı-

la rın ifadəsi ilə iqtisadi cəhətdən ən yaxşı səviyyədə olan cəmiy yət, 

in flyasiya və faiz nisbətləri sıfıra bərabər olan cəmiyyətdir.

Bundan başqa, faizin; süni qiymət artımına yola açmaq, fə da-

karlıq, yardmlarşma,  əməkdaşlıq, məhəbbət, mərhəmət və  şəf qət 

kimi əxlaqi hissləri zəiflətmək; eqoizmi və mənfəətpərəstli yi kör kü-

ləyib pul və nüfuz qazanma hərisliyini qamçılamaq kimi bir çox zə-

rər ləri vardır.

Faiz insanları işləyib qazanmaq və istehsal ilə məşğul olmaq dan 

uzaq laşdırar. Faizə alışan insanlar, təsərrüfat, sənətkarlıq və tica rət 

ki mi köklü qazanc yollarını tərk edərlər. Geriyə pul ilə pul qazan maq 

qa lır ki, bu da istehsalı azaldan zərərli bir haldır.

Faiz böyük çəkişmələrə  və ardı-arası  kəsilməyən  ədavətlərə 

sə bəb olur. Əqd bağlayanlar arasında, düşmənlik və ədavətə sə bəb 

ol maq baxımıdan faiz kimi başqa bir şey yoxdur. Faizin ən pis cəhə-

ti də insanın ona mübtəla/aludə olub, heç cur xilas ola bilməmə si-

dir. Yolrulmadan pul ilə pul qazanmaq, bəzi insanların xoşuna gəl sə 

də, bu hal fərdlərin və cəmiyyətin əleyhinədir. Hətta uzun müd dət 

ər zində, cəmiyyətdəki əmək-sərmayə münasibətlərini alt-üst etdi yi 

üçün, nəticədə birbaşa faiz yeyən insanların da əleyhinə çevrilir.

---

601

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

Qurani-Kərimdə Allah və  Rəsulunun faiz ilə  məşğul olanlara 

qar şı hərb elan etdiyi bildirilmişdir.

741

Digər bir ayeyi-kərimədə belə buyurulur:

“Sələm (müamilə, faiz) yeyənlər (qiyamət günü) qəbirlərindən 

ancaq  Şeytan toxunmuş  (cin vurmuş  dəli) kimi qalxarlar”. 

(əl-

Bəqərə, 275)

Rəsulullah (s.ə.s) də qazancların ən şərlisinin fazi ilə əldə edi-

lən mal olduğunu bildirmişdir.

742

 Rəsulullah (s.ə.s) ümmətini bu bö-

yük günahdan uzaqlaşdırmaq üçün, faiz yeyənə, yedirənə, faiz li 

əmə liyyatlar edən məmurlara və bu cür əqdlərin  şahidlərinə  lə nət 

et miş, günah baxımından hamısının bərabər səviyyədə olduğu nu 

bil dir miş dir.

743

Peyğəmbərin faizə yardım edən hər kəsə  lənət etməsi,  İslam 

cə miyyətində faziçiliyin heç bir yeri olmadığını, heç kimin ona bu-

laş mamalı olduğunu da ən açıq şəkildə izah etmək, böyük zə rər və 

fəsad qapılarını bağlamaq üçündür. Rəsulullah (s.ə.s) faiz möv zu-

sunda o dərəcədə həssas davranmışdır ki, ən kiçik bir boş luq bu-

rax mamış və bu mövzudakı ölçüləri son dərəcə həssas bir şəkil də 

or taya qoymuşdur.

Faiz bütün dinlərdə haram edilmiş bir günahdır. Çünki, onun zə-

rəri məlumdur. Ayeyi-kərimədə bunun yəhudilərə də qadağan ed il-

di yi ifadə edilir.

 (ən-Nisa, 160-161)

Günümüzdə faizsiz bir iqtisadiyyatın mümkün olmadığını dü-

şün mək yanlışdır. Faizsiz bir iqtisadiyyat çox gözəl mümkün dür. 

Be lə ki, buna müvəffəq olan cəmiyyətlər də mövcuddur. İslam fa izi 

şid dətlə qadağan etmiş, bunun müqabilində, ortaqlıq üsulu ilə ma lı 

iş lədib böyütməyi tövsiyə etmişdir. Çünki bu üsul hər kəs üçün fay-

da tə min edir. Bununla yanaşı, mümkün olduğu qədər Allah üçün 

borc ver məyi, “qarzı-həsən” təşviq etmiş və darda qalan bir kim sə-

yə verilən borcu, sədəqədən daha fəzilətli saymışdır. Digər yan dan 

741 

Əl-Bəqərə, 278-279. Rəsulullah (s.ə.s), Allahın hərb elan etdiyi digər bir xususu 

da ha xatırladır. O da Allah dostlarına düşmənlik etməkdədir. (Buxari, Riqaq, 

38) Bunlardan başqa heç bir asi və günahkara, bu dərəcə şiddətli bir təhdid 

edil məmişdir.

742 

İbn Əbi Şeybə, VII, 106/34552; Vakıdi, III, 1016;; İbnKesir, Bidaye, V, 13-14.

743 

Müslim, Müsakat, 105-106. Həmçinin bax.: Buxari, Büyü’, 24, 25, 113; Əbu 

Davud, Büyü, 4/3333; Tirmizi, Büyü’, 2/1206; İbn Macə, Ticarət, 58.

Müamilət

---

602

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

zə kat və sədəqə verməyi də əmr edərək, cəmiyyətə tam bir iqtisa di 

sta billik və nizam qazandırmışdır.

b. İçki və Narkotika

Spirtli içki və narkotikalar insan fitrətinə tamamən zidd olan 

zə rərli maddələrdir.  Əsas olan insanın ayıq və oyanıq olması dır. 

Özün dən getmiş vəziyyətdə rahatlıq və tənmüəyyənk içində ol maq, 

məq bul deyildir. Oyanıqlığ  tərk etməyin nəticəsi isə ümumiy yət-

lə azğınlığa düçar olmaqdır. Elə isə içki və narkoyikanı təbii qə bul 

edib, mənimsəyənlərin azğınlığa düçar olmaları qaçınılmazdır.

İçki həm fərd, həm də cəmiyyət üçün böyük bir fəsada sə bəb 

təş kil edir. İçki içmək zehni qabiliyyətlərə zərər verir. Halbuki dün-

ya və axirətə aid bütün məsləhətlər ancaq ağıl ilə gerçəkləşir. Ağıl 

ol madıqda insan, ağıla, xəyala gəlməz xətalar edər. Belə ki, spir tin 

içi nə bir qığılcım düşdükdə, dərhal alovlanırsa, alkoqola aludə olan 

bir beyinin və qəlbin içində pisliyin atəşini yandırmaq da bu qə dər 

asan dır.

İçki, qumar, şans oyunları kimi, insana maddi və mənəvi sər xoş-

luq verən şeylər, insanlığın əbədi düşməni olan şeytanın əlindəki ən 

tə sirli silahlardır. İnsan, bunlardan uzaq durmadıqca, nicat tap ma-

sı mümkün deyildir. Şeytan içki və qumar yolu ilə insanlar arası na 

kin, ədavət və düşmənlik toxumları səpər, onları bir-biri ilə düş mən 

edər. Onları Allahı xatırlamaqdan, namazdan və ibadətlər dən uzaq-

laş dıraraq axirət yoxsulları halına gətirər.  Qumarda uduzan tə rəf, 

qa zanma ümidi ilə dəfələrcə oynama hərisliyinə qapılar və nəticə-

də fər di və ictimai, bir çox narahatçılıqlar meydana çıxar. Fala bax-

maq la Allahdan başqa heç kimin bilməyəcəyi qeyb aləmindən xə bər 

ve rilərək, zavallı insanlar aldadılır, ən qiymətli nemətlərdən biri olan 

ağıl dərk etməz hala gəlir. Qısacası bu pis alışqanlıqlar, insanla rın 

həm dünyalarını həm də axirətlərini alt-üst edr. Bu baxımdan hər iki 

dün yada pərişan olmaqdan xilas olmağın çarəsi, Allahın qada ğan 

et diyi günahları tərk etməkdir.

 (əl-Maidə, 90-91)

Rus professor Raçinski bu ibrətli sözləri ifadə edir:

“Şeytan  şüşənin içində gözləyər və spirtli içki aludəçiləri nin 

əlin də-ovucunda nə varsa, hamısını alar, hətta  əyinlərindəki son 

köynəklərini, qucaqlarındakı övladlarının son loxmasını belə əlin dən 

alar. Bundan başqa  şüşədəki  şeytan, özünə kölə etdiyi insanla rın 

və ailələrin səhhətini, namusunu, vicdanını, sevinc və səadətləri ni, 

---