99
N
o
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
üçün əlverişli bütün xüsusiyyətləri ilə müəyyən bir planetdə təsadüfən
bir ləşmələri üçün on milyonda bir belə olsa ehtimal yoxdur.
Kainatın yaradıldığı ilk andan etibarən kainatdakı bütün maddə,
sa dəcə bir tək proteini təsadüfən ortya çıxarmağa çalışsaydı, bu belə
müm kün olmazdı. Misal olaraq qanımızdakı okigenı ağciyərlərdən
hü ceyrəyə daşıyan hemoqlobin proteinini ələ alaq.
Proteinlər zülallar bildiyiniz kimi amin turşularının arxa-arxaya
gəl mə ləri nəticəsində meydana gəlirlər. Amin turşularının əmələ
gətirdiyi bu sırada bir tək amin turşusunun yer dəyişdirməsi ilə
zülal, protein ol maqdan çıxır və vəzifəsini icra edə bilmir. (Məsələn,
(oraqvari) hü cey rə qan çatışmazlığı öldürücü xəstəlik, hemoqlobinin
yalnız bir amin turşusunun dəyişikliyindən qaynaqlanır) İnsan
vücudunda 20 növ amin turşusu vardır. Bir hemoqlobin proteini
isə 574 aminoasidin mü əyyən sıra ilə arxa-arxaya düzülməsi nə-
ticəsində yaranır. İnsan vü
cudundakı aminoasidlərin bu proteini
əmələ gətirmək üçün arxa-ar xaya gəldiyini düşünək: Bu proteinin
birinci sıradakı aminoasidin tə sadüfən yaranma ehtimalı 1/20-dir,
ikinci sırasındakı aminoasindin ya
ranma ehtimalı 1/20x1/20-dir.
Proteinin bir bütün olaraq yaranma eh timalı isə 1/20
574
-dür.
Riyaziyyatdan bir-az anlayışı olan hər kəs bu sayın qeyri-müm-
kün olduğunu dərhal anlayacaqdır. Ancaq biz yenə də bu sayın nə
üçün qeyri-mümkün olduğunu göstərməyə çalışaq: Kosmosda təx-
min edilən subatom parçacıqlarının sayı 10
80
-dir. Yəni bu say ka-
inat da var olan ən böyük saydır. Kainatın təxmin edilən ömrü isə
15 milyard il x 365 (gün) x 24 (saat)= 473 040 000 000 000 000 sa-
niyə uzunluğundadır. Kainatda var olan zərrəciklər sayısı (10
60
)-dır.
Kainatda var olan saniyə (10
18
) ilə vursaq 10
98
ətrafında bir rəqəm əl də
edərik. (10
100-
ün belə 10
98
in 100 qatı olduğunu unutmayın. 20
574
isə tə ləffüz
edi lə bilməyəcək qədər böyük bir sayıdır və 10
98
dən qat, qat, qat... bö yük-
dür.) bu sayı bunu ifadə edir: Kainatda var olan bütün parçacıqlar
(elek tron, proton kimi) hər biri əgər bir aminoasid olsaydılar və ka-
inat da var olan hər saniyədə bir dəfə hemoqlobin atomunu əmələ
gə tirməyə ça lışsaydılar, yenə də tək bir hemoqlobin atomu belə
əmə lə gətirə bil məz di lər.
Üstəlik bu ehtimal hesablamalar, aminoasidlərin var olduğu, bütün
ami noasidlərin canlı bir vücudda istifadə edilən sol əlli aminoasidlər ol -
duğu proteinin lazımi üç ölçülü qatlanmasının baş verdiyi, protein əmlə gə -
lərkən əməliyyatların dondurulmasının vacibliyi kimi faktorların hamısı yox
qəbul edilərək aparıldı. Bütün bu proseslər ehtimala əlavə edilərsə qey ri-
İnsan və Kainat
100
Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM
N
t
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
mümkün olan şey daha da qeyri-mümkün hala gələrdi. Ancaq əldəki say
elə bir qeyri-mümkünlüyü ifadə edir ki, riyaziyyatdan anlayışı olan bir in san
üçün bu kifayətdir. Məhz təsadüfən əmələ gəlməsi qeyri-mümkün olan bu
hemoqlobin proteinini, vücudumuz hər saniyə milyardlarca ədəd is tehsal
edir. Bəli, yanlış oxumadınız. Hər saniyə milyardlarca!..
47
Varlıqlara baxdığımız zaman hamısında özünə məxsus qayə, bir
məqsəd və bir fayda güdüldüyü nəzərə çarpır. Heç
bir şeydə əbəs, məq səd-
siz lik, qayəsizlik və israf hesab ediləcək bir hal müşahidə etmək mümkün
de yildir. Halbuki nə maddə aləmində, nə də bitki və heyvanlar aləmində nə
də əşya və hadisələrdə ağıl və idrak mövcud deyildir. Kainatdakı bu şüurlu
hə rəkətliliyi, bu hikmət və qayələri ancaq hikməti sonsuz Uca bir Varlığa
is nad etdiyimiz təqdirdə məntiqi bir yol tutmuş olarıq.
3. Yaradıcının Vəsfləri
İnsan, yaradılan varlıqları seyr edib, xüsusiyyətlərini tədqiq et dikdə
onları meydana gətirən Yaradıcının bəzi vəsflərini asan bir şə kildə idrak
edə bilər. Başdan Onun var olduğunu anlayar. Sonra aciz lik, nöqsanlılıq
və yaradılmışlıq kimi ululuğa yaraşmayan sifətlərdən mü
nəzzəh/uzaq
olduğunu düşünər.
Ağıl yürütməyə davam edər. Bütün varlıqları yaradıb onlara ye ga nə
malik ola bilməsi üçün Onun əzəli və əbədi olması zəruridir. Yə ni varlığının
başlanğıcı olmadığı kimi sonu da yoxdur. Çünki son ra dan meydana gəlmiş
olmaq, həm əksiklik ifadə edir, həm də bütün var lıqları yaratma sifəti ilə təzad
təşkil edir. Sonunun olması da eyni şə kildədir. Yaradıcı, sonradan olanlara,
yaradılmışlara bənzəməz, var lığı üçün başqasına möhtac deyildir.
Bu halda Yaradıcı hər hansı bir şəklə bürünmüş və ya məh dud-
laşdırılmış deyildir. Yenə O, kəmiyyət və həcmdən, bəsit və ya mü rəkkəb
hissələrdən təşəkkül etməmişdir. Mahiyyət və keyfiyyətlə vəsf edilə bilməz.
Məkan tutmaz, üzərindən zaman keçməz. Heç bir şey Ona bənzəməz və
heç bir şey Onun elm və qüdrətindən kənar qa la bilməz.
48
Yaradıcının yemək, içmək kimi ehtiyacları yoxdur. Onun dua və iba dət
etməyə də ehtiyacı yoxdur. İlah, nə üçün bunları özünə qarşı etsin axı?
Birdən artıq yaradıcının və ya ilahın olması hər biri üçün acizlik, ək sik-
lik və yaradılmışlıq kimi nöqsan sifətləri təlb etdiyi üçün, Onun bir tək Ya ra -
47
Quran Araşdırmaları Heyəti,
Quran Heç Bitməyən Möcize, İstanbul 2008, səh.
217-218.
48
Prof. Dr. Bəkir Topaloğlu, “Allah” mad. DİA, II, 488-489; Nəsəfi, Əqaid, səh. 31-36.