Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Yüklə 429,23 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.4 Khömmei Eğitimi
- The Bards Of Ghengis Kahn)
- The Bards Of Gengis Khan
47 Akış Çalgı Morin Hur Doruğunda Düğün törenleri yapılır Morin Huur Khömmei + Morin Huur + Boru Değişik arazilerin Sınırlarının birleştiği yerde Üzerinde, kutsal gösterge taşıyan çadırlar vardır Morin Huur Ağaçlıktır dünzhin garav tepesi Morin Huur Khömmei + Morin Huur + Boru başbuğumuz dünzhin garav bezenmiştir dünzhin garav güzel çizilmiş dünzhin garav göz kamaştıran dünzhin garav kayalık dünzhin garav başbuğumuz dünzhin garav Morin Huur Khömmei + Morin Huur + Boru Adret tarafından bakıldığında, manastırı görülür Mançurya sanatlarının bezemelerle kaplı mercandan yapılmış o görkemli, güzel kanagay’dır (dergâh) siyasal iktidar kaynağı Morin Huur 48 herkesin toplandığı merkezdir zambuu kıt’ası için ve halkı için dağların başta gelenidir Buna dunzhin garavın kanagay’ı (dergâhı) denir. Khömmei + Morin Huur + Boru (Köhmmei söyleniyor ve ozanın yanındaki başka bir ozan khömmei performansı boyunca khömmei sesine yakın bir ses çıkaran boru üflüyor) Şarkının melodisi khömmei sesleriyle bitiyor. 30 4.4 Khömmei Eğitimi Khömmei eğitimi 13 yaşında başlamaktadır. Khömmei eğitimi alacak olan çocuğun seçiminde khömmei söyleyen bir aileden gelmiş olması, ağız ve yüz yapısı dikkat edilen öğelerdir. Khömmei eğitimi alacak çocuğun yetişme süreci, ilk olarak, ailesinden, ya da yaşça büyük bir kişiden, sözlü olarak tarih anlatılmasıyla başlıyor. Zaman-zaman hailai vokal tekniği kullanılarak verilen bu tarih eğitimi Khömmei şarkıcısı için ses eğitimi almaya başlamadan önce edinmesi gereken önemli bir bilinç olarak algılanıyor. Çünkü khömmei söyleyen şarkıcıdan beklenen, köklerine bağlılık ve eskiye duyulan özlem duygularının dinleyen kişiye eksiksiz olarak iletebilmesidir. Bunun için de, eskiye ait öğrenmesi gerekenlerin ona daha eğitimin bu ilk aşamasında öğretilmesi gerekiyor. 30 Assoune, Nadine The Bards Of Ghengis Kahn) Video Belgesel Mezzo Film 2001 Paris 26:05- 32:55 49 Cengiz Han’ın Ozanları 31 isimli bir belgeseldeki bir Khömmei eğitimi örneğinde, bu ilk aşamada khömmei öğrenecek olan çocuğa dedesi tarafından anlatılan bilgiler iki açıdan incelenebilir. Dede ilk olarak çocuğa kendi ailesinin khömmei söyleme geçmişinden bahsediyor ve çocuğa bu işte 7. kuşak olacağını söylüyor. Daha sonra konuyu daha genel bir açıdan ele alarak, çocuğa kendi toplumunun tarihinden, coğrafi olarak yakın olan diğer toplumların kültürüyle kendi kültürlerinin farklılığından ve, farklı iktidar dönemlerinde, toplumlarının yapısının nasıl farklılaştığından söz ediyor. 32 Khömmei söyleyecek olan çocuğa uygulanan bu tarih eğitiminden sonra çocuktan beklenen ata binmesini öğrenmesi ve ikinci olarak Khömmei temelli daha özel bir tarih bilgisi almasıdır. Bu ikinci tarih bilgisi Khömmei söylemenin tarihi olarak tanımlanabilir. Burada khömmei söylemenin nasıl başladığı ve eğitimi hakkında bazı ön bilgiler veriliyor. Cengiz Han’ın Ozanları belgeselinde oğluna khömmei söylemeyi öğreten baba ona khömmei’nin ilk olarak “Altın Orda zamanında” gelenekselleştiğini ve batıdan doğuya doğru geldiğini anlatıyor. Söylenen ilk khömmei olarak Cengiz Han’ın yani Timuçin’in babası olan Yesukhe’nin oğluna Alezan isimli güzel bir atı yakalamak için öğrettiği khömmei’yi gösteriyor. Bu arada khömmei’nin ortaya çıkışıyla ilgili inanç temelli bir bilgi de veriyor. Khömmei’nin ilk söylenmeye başladığı zamanda Moğolistan’da budizmin olmadığını ve şamanistik inançların yaygın olduğunu söylüyor. Gerçekte khömmei öğretiminde baştan sona animist (şamanistik) bir perspektif var. Özellikle, iki sonraki paragrafta bahsedilecek olan, “bulutları gözlemleyerek khömmei öğrenme”ye dayalı ses eğitimi bununla ilgili. Ardından çocuğa khömmei’nin derecelerinden bahsediyor. Khömmei öğreniminde 12 derecenin olduğunu söylüyor ve 12 dereceden 5’ini 15 yaşına kadar öğreneceğini, 16 yaşında 6. dereceyi, 17 yaşında da 7. dereceyi öğreneceğini anlatıyor. Khömmei öğreniminin 12. derecesinde, son olarak, Khömmei şarkıcısının kendi khömmei’sini bestelemesi bekleniyor. Khömmei öğrenecek 31 Assoune, Nadine The Bards Of Gengis Khan Video Belgesel Mezzo Film 2001 Paris 35:45-40:05 32 Assoune, Nadine The Bards Of Gengis Khan Video Belgesel Mezzo Film Paris 2001 Paris 16:41- 20:56 50 çocuğun, bu dereceleri öğrenirken, bir yandan da, nefesini güçlendirip kontrol etme yeteneği ve gırtlağını kullanma yetisinin güçlendirilmesi gerekiyor. 33 4.5 Khömmei Eğitiminde Animistik Öğeler Animizmin bugün birçok inanç pratiğinin içinde yaşadığını söyleyebiliriz. Avcı- hayvancı katmansız göçebe Moğol toplumunda şarkı söylerken başvurulan doğayı taklit ve insanı saran çevresel faktörlerin bir yol gösterici olarak algılanması animizm (doğasal inanç ve düşünce) ile ilgili olduğunu belirtmek açıklayıcı olacaktır. Khömmei öğretimi açık alanda gerçekleşiyor ve temel olarak ustanın, çırağın doğayı taklit yeteneğini geliştirmesine dayanıyor. Usta eğitimi verirken çıraktan gökyüzüne bakmasını ve bulutları izlemesini istiyor. Arkasından da akan suya bakmasını ve onu gözlemlemesini istiyor. Gökyüzünde bulutların neler yaptığına dikkat etmesinin khömmei öğrenmek için çok önemli olduğunu anlatıyor. Cengiz Han’ın Ozanları görsel belgesel örneğinde khömmei eğitimi veren babası çocukla birlikte bulutları gözlemliyor. Onların nasıl gökyüzünde ilerlediğine, birbirlerinden nasıl ayrılıp tekrar birleştiğine ve ufalıp incelerek nasıl kaybolduklarını dikkatle izlemesini istiyor. Ardından kompozitörlerin nasıl müzik bestelediklerini anlatıyor ve onların porteye notalar yazdıklarını, çalıp söyleyenlerin de bu notaları okuduklarını söylüyor. “Ancak khömmei söylerken biz böyle yapmayız” diyor. Birşey yazmaz ve birşey okumayız. Direk olarak çevremizdeki hareketlere bakıp onları okur ve söyleriz” diyor. Bu khömmei söylemeyi öğrenmenin en temel noktalarından biridir. 34 33 Assoune, Nadine The Bards Of Gengis Khan Video Belgesel Mezzo Film 2001 Paris 16:41-20:56 34 Assoune, Nadine The Bards Of Ghengis Kahn Video Belgesel Mezzo Film 2001Paris 16:41- 20:56 Yüklə 429,23 Kb. Dostları ilə paylaş:
|