Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi)
17
906ıncı ildə(m 1501) zuhur etdi. Cahıl xalqdan bir qismini yanına
topladı. Bu alçaq dünyanı və nəfsinin istəklərini ələ keçirmək üçün,
müsəlmanlar arasına fitnə və fəsad soxdu. Əshabi kiramə söyüş
etməyi, şiəliyi ortaya çıxardı. Beyləcə müsəlmanlar arasına böyük
bir düşmənlik soxdu. Münafiqlik və saldırmaq bayraqlarının
açılmasına səbəb oldu. Elə oldu ki, kafirlər rahat və qorxuosuz
yaşayır, müsəlmanlar isə birbirlərini yeyir.»
Tariximizdə beylə şanlı işiqlar çoxdur, yaxın geçmişdədə butür
hadisələr az deyildi, siqətülislam, xiyabani, şəriətmədari açıq
örnəklərdilər, onlar ya fars şiəliyi tərəfidən vəya onların hidayətiylə
və islam və türk düşməni olan rus`ların vasitəsiylə öldürüldülər,
onların yanında bizim siyasi və dini liderlərimizdə, yeri gəldikcə
fars şiəliyinin nə qədər qeyr insani və təhlikəli olduğuna vurqu
yapıblar, bu haqda rəsulzadə, topçubaşı, əli bəg hüsenzadə, və
ayrılarının sözləri açıq və aydındır.
Bunların yanında bizim böyük qəhrəmanlarımızda düzgün
görülməlidi, babək kimi qəhrəmanımız fars şiəliyi tərəfidən
müxtəlif yalançı və köksüz ittihamlarla üz üzə qalır vəya böyük
öndərimiz seyid cəfər pişəvəri, fars şiəliyi tərəfindən, xalqımızında
dini həssasiyətindən pis istifadə edərək, din əleyhinə olduğuna
ittiham olur halbuki tarixi hadisələr onun tərsini göstərir, və demək
olar o bizim ölkəmizin və dinimizin özgürlüyü yolunda mübarizə
apardığı üçün farsçıların qəzəbinə gəlibdi, örnək olaraq vəqti
pişəvəri illərcə rizaşah`ın zindanlarında qalır və günş1323də,
14üncü məclisə vəkil seçilir, onun etibarnaməsi məclisdə,
komonistlər yəni tudə hizbi tərəfindən rəd olur. Və ayrıca bütün
farsçılarda onun əleyhinə səs verirlər, və pişəvəri`nin qurduğu milli
hükümətə, yenə də ən böyük müxalifəti ruslara bağımlı olan tudə
hizbi edir və nəhayətən seyid cəfər 1947cı il rus komonistlərinin
fərmanıyla öldürülür, aydındırki o, komonistlərin və farsçı şiələrin
yararına işləmədi. Əslində pişəvəri solçuluq ortamından yaralanaraq
Azərbaycan xalqının istəkləri doğrultusunda hərəkət etdi, onun
Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi)
18
yazılarında, ən böyük sayqı xalqın kültür və məzhəbi üçündür, firqə
təşkilatında minlərcə malla və din adamı üzvüydü və demək olar o
ədaləti ən düzgün şəkildə uyqulayaraq, bizim ölkəmizin və
məzhəbimizin özgürlüyü üçün çalışdı və bunları iyi görməmiz
gərəkir və fars şiəliyinin niyə onunla müxalifət etdiyini düzgün
yorumlamamız lazimdi.
Məsələn buradadı, bizlər, ədaləti nəmənədə görürük, və birini hansı
ölçülərlə dəstəkləyirik, aya fars şiəliyində olduğu kimi hər tür qeyr
əxlaqi və qeyr insani işləri gördüyü halda yalnız zahiri ibadətlərdə
və münafiqanə din tərfdarlığı kimi əməllərdə görmələyik vəya
birinin insanlıq üçün çalışmasında və xalqın kültür və məzhəbinə
ehtiram qoymasında görürük, mütməinən ikinci yolu seçməliyik,
biri məzhəbi insan olmasada, islam əleyhinə olmadığı şərtlə,
insanlıq və ədalət üçün çalışırsa, onu dəstəkləməliyik, məxsusən
milli qəhrəman xususiyət lərinə malik olursa daha çox
önəmsənməlidi.
Bu misallardan amac bu mövzua işarətdir, bu kitabda yazılan
Azərbaycan şiəliyi özəllikləri və onların fars şiəliyilə olan fərqləri,
müxtəlif yöntəmlərlə açığa çıxarılaraq yazılıbdır, onların bəzisi
geçmişdə qələmə alınan kitablarda gəlibdir, Bəzi əsllər, tarixi
hadisələrdən, tarixsəlcilik və hermenütik yöntəmlərlə alqılanaraq
qələmə alınıbdır və birsırasıda türk aydınlarıyla məşvərət edərkən
və xalq içində araşdırmalar yaparkən gətirilibdir.
Məsələn farsçılar içində qadın alverçiliyi olaraq, siqə əslinə göz
atabilərik, bu əsl farsçı din öndərləri və onların yaxınları içində
yayqın olaraq türk ailələri içində hətta birdana belə görmək olmaz,
və hətta beylə bir sözü türklər içində danışarkən şaşqın hallarını
açıqca görmək olar, ayrıca bucur işləri fahişəlik bilərək, bu işləri
görən adamları, həyasız, və dinsiz adamlar kimi hesablarlar, əlbətdə
Bəzi qum eyitimli farsçı və həyasız din adamlarını istisna etməliyik,
bucur adamlar, xalq içində ittilaat məmuru kimi tanınaraq onları
pozqun bilərlər, mən hətta bir ailə də tapabilmədim bucur əfradla,
Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi)
19
ailə gəlgetləri olsun, ayrıca siz Azərbaycan şəhərlərinin hansısını
Məsələn takistan, kəleybər vəya səlmas şəhərlərini nəzərdə tutub
dolanın, hətta bir dana siqə edən tapabilməzsiniz, vəqti bu olayları
analiz edərsək, farsçıların tərsinə olaraq, türklər içinə siqə əsli kimi
bir inancın olmamasına, varmaqdan başqa nə düşünmək olar. Ayrı
deyişlə Azərbaycan şiəliyində beylə bir qayda yoxuydu və yoxdur.
Nəhayətən demək istədyim söz budur: bu kitabda yazılan hər
mətləb, bu xalqın içində yürürlükdə olan və açıq vəya gizlin şəkildə
inanılan şeylərdi, və mənim təlaşım bu əslləri və qaydaları nəzmə
salıb xalqa sunmaqdı, aydındırki nəzmə salarkən quran ayə`lərindən
misallar gətirərək ağla uyqun biçimdə tənzimlədim. Mən beylə
inanıramki bizim dinimiz düzgün və qusursuzdur, yetərki ağlımıza
söykənərək, dinimizi xorafatdan və ona bulaşmış yanlışlıqlardan
arındıraq. Ayrıca bu kitabın amacı, tariximiz, dinimiz və kültürmüz
haqqında və onların araşdırması və tənqidi üçün yeni diyaloq
qapılarının açılması və fars şiəliyinin gərçək üzünü Azərbaycan
xalqına və hətta farslara tanıtmaqdır.
Bu kitabı şəhid olan böyük dini öndərlərimiz, siqətülislam, xiyabani,
şəriətmədari və ölkəmizin və dinimizin özgür olması yolunda,
canlarını qoyan, səttarxan, muhəmməd əmin rəsulzadə və seyid
cəfər pişəvəri kimi böyüklərimizin ruhuna və onların yoluna inanan
əliçilərə ithaf edirəm.
Kitabda mövzuların çeşidliyi çox olduğondan dolayı, bəəzən onların
izahı üçün sonrakı bölümlərə rücü etmək gərəyir, çünki hər mövzu
haqqında bütün izahları bir yerə toplamaq sözlərin tekrar tekrar
yazılmasına səbəb olaraq kitabın həcmini daha çox artırabilirdi.
Ayrıca bəzən, bir sıra bənzər mözvular və ya cümlələr təkrar şəkildə
görünməkdədir, əlbətdə çox təlaş olunub onlar dəstəbətlik olaraq
ayrı ayrı başlıqlar altında toplansın ama hər konu, müxtəlif
zamanlarda yazıldığı üçün gözdən qaçmalar olmuşdur.
Bu kitabda cümlələrin uzanılmaması üçün, islam böyüklərinin adını
çəkdiyimizdə onların adlarının önünə, h.(Həzrət) vəya imam sözünü
Dostları ilə paylaş: |