F. I. O. Imzo Sana Bet

2. Metallurik xomashyolarni kuydirish jarayonlari. 
Oksidlovchi 
kuydirish. Tarkibida mis kam bo‘lgan dastlabki moddalarni iste’mol qiladigan, bir 
qator zavodlarda qo‘llaniladi. Olmaliq sharoitida boyitmada misning miqdori borgan 

---

F.I.O. 
Imzo
 
Sana

Bet. 
 
TDTU OF 60712100-Metallurgiya. Rudalarni qayta 
ishlashga tayyorlash. 1Es-22 Мet. Mustaqil ish. 2023. 
 ass. Jalolov B.A . 
в Б.А. 
Eshonqulov X. S 
Bajardi
 
 
Tekshirdi
 
sari kamayib bormoqda. Shuning uchun uni birinchi pog‘onada kuydirish ishlab 
chiqish samaradorligini oshirish mumkin. Dastlabki pog‘onada boyitmani kuydirish, 
mis miqdori yuqoriroq bo‘lgan ogarokni olish, misi ko‘proq bo‘lgan shteyn va sulfat 
kislotasi olishi mumkin bo‘lgan texnologik gazlarni olishga imkon yaratadi. 
Kuydirish davomida oksid yoki sulfat quyidagi yakunlovchi reaksiyalar orqali 
o‘tadi:
MeS + 1,5 O₂ = MeO + SO₂ 
2 SO₂ + O₂ = 2SO₃ 
MeO + SO₃ = MeSO₄ 
Birinchi reaksiya deyarli bir tomonlama oqib o‘tadi. Ikkinchi reaksiya uchun:
Kp = P² SO₃ / RSO₂ * PO₂ 
Qayerdan 
PSO3 = PSO2 Kp * PO2 
Kuyidirish uchun eng mos dastgoh bu – qaynovchi qatlamli (KS) pechdir. 
Kuydirish harorati 650–750°C) (sulfatlash) va 850–1050°C) (oksidlanish). 
Kuydirish jarayonlari AQSH, Yaponiya va boshqa davlatlarda keng tarqalgan. 
Sulfatli kuydirishda misni 94–98% suvda eriydigan birikmalarga o‘tadi, qaysilaridan 
elektroliz orqali erkin holatda ajratib olinadi. Olmaliq sharoitida kuydirish 
jarayonini qo‘llash rejalashtirilmagan shixta yuklanadi. 
 
3. Rux boyitmalarini oksidlovchi kuydirish. 
Tabiatda rux asosan sulfid 
holatida uchraydi. Bir xil rux birikmalari bu kislorod bilan bog‘langan oksid 
zaxiralaridir. Sanoatda keng tarqalgan va ishlab chiqarishga tushgan bu kompleks 
ruxqo‘rg‘oshin sulfidli polimetall rudalardir. Bu rudalarda asosiy metallardan 
tashqari, yana mis, kadmiy, nodir va kamyob metallar bor. Zamonaviy rudalarda 
ruxning miqdori 1,5%, rux-qo‘rg‘oshin rudalarda esa 1,0–1,5% Zn va 0,4–0,5% Pb 
bor. Bu rudalarni qayta ishlashdan oldin boyitiladi. Asosiy boyitish usuli selektiv 
flotatsiyadir. Oldin rudadan kollektiv rux-qo‘rg‘oshin boyitmasi olinib, keyin u 
alohida rux va qo‘rg‘oshin boyitmalariga ajratiladi. Sulfidli rudalarda rux asosan 
sfalerit – ZnS shaklda uchraydi. Oksidlangan rudalarda rux karbonat ZnSO 
(smitsonit) va gidrotsinkiy ZnSO3* ₂ ZnS (ON) va silikat (valletit Zn₂SiO₄) turlarda 
uchraydi. Ruxni boyitmaga o‘tish darajasi 70–85%ni tashkil qiladi. Rux boyitmasini 

---