F. I. O. Imzo Sana Bet

F.I.O. 
Imzo
 
Sana

Bet. 
 
TDTU OF 60712100-Metallurgiya. Rudalarni qayta 
ishlashga tayyorlash. 1Es-22 Мet. Mustaqil ish. 2023. 
 ass. Jalolov B.A . 
в Б.А. 
Eshonqulov X. S 
Bajardi
 
 
Tekshirdi
 
haroratda oksidlantirish, hozirgi payitda, asosiy texnologik usuldir. Kanadada olib 
borilgan izlanishlar shuni ko‘rsatadiki, rux sulfidini eritmadagi kislorod bilan ham 
oksidlantirsa bo‘lar ekan: ZnS+O₂ (eritmada)+N2S(eritmada)=ZnSO₄+ °C+H₂O 
Jarayon avtoklavda 1000°Cdan ziyod va umumiy bosim 10⁵ Pa dan yuqori 
sharoitlarda olib boriladi. Sanoatda bunday texnologiyani qo‘llash qiyindir. 
Texnologik sxemalarni tahlili shuni ko‘rsatib turibdiki, jarayon bir necha 
bosqichdan iboratdir. Amaliyotda esa, sxemalar ancha murakkabroqdir. Bunga 
ikkita sabab bor:
1) xomashyoda mavjud bo‘lgan bir qator ruxga yo‘ldosh elementlarni ajratib olish 
kerakligi;
2) xomashyoni qayta ishlash uchun tayyorlash jarayonlarini tashkil etish. Dunyo 
miqyosida taxminan 20% pirometallurgik va 80% rux pirometallurgik usullar bilan 
olinadi. Sulfidli Rux boyitmasini kuydirish jarayonlarining maqsadi, turlari va 
fiziko-kimyoviy asoslari. Boyitmani kuydirishdan asosiy maqsad sulfidli ruxni 
tiklanish jarayoniga tayyorlangan oksid holatiga tezroq va kam sarf-xarajatlar bilan 
o‘tkazishdir. Bunda ogarok shunday holatda olinishi kerakki, undan yuqori 
samaradorligi bilan keyingi texnologik jarayonlarini o‘tkazishga imkon yaratilishi 
lozimdir. Shuning bilan bir qatorda, kuydirishda ajralib chiqayotgan oltingugurt 
birikmalarini to‘laroq darajada sulfat kislotasi olish uchun yuborishdir. 
Pirometallurgik usul uchun ogarokni aglomerat (qotishmani bir turi) shaklda olinadi 
va bu modda keyin yuqori haroratda qattiq uglerod yoki boshqa tiklovchilar 
yordamida tiklanadi. Gidrometallurgiya usuli uchun tanlab eritishga mo‘ljallangan 
ogarok quyidagi talablarga javob berishi kerak:
1) sulfidlarda oltingugurt miqdori iloji boricha kam bo‘lishi kerak (0,1-0,3 %);
2) eriydigan sulfat holati me’yorli bo‘lishi kerak (So₄ 2-4 %);
3) mayda fraksiyasi (0,15 mm) yuqoriroq bo‘lishligi;
4) ferrit va silikat shakldagi rux miqdorining me’yoridaligi.
Bunday talablar gidrometallurgik usulni mazmunidan kelib chiqadi.
Zamonaviy amaliyotda tanlab eritishga kukun – ogarokni qaynar qatlam 
(KS) pechlarida, 900–1000°C oralig‘ida olib boriladi. Kuydirish jarayonining 
kimyoviy reaksiyalari. Jarayonning kimyoviy reaksiyalari deb, dastlabki 

---