Ген ва геном структураларни ДНК ва хромосома моделлари, макетлар ва видео лавхалар ёрдамида ўрганиш

Xozirgi va qadimgi davrlarda yashagan umurtqali hayvonlarning oraliq formalarini aniqlashga oid sxema.

ANALOGIK

• Analogik organlar deyilganda bajaradigan funksiyasi jihatidan o’hshash,lekin kelib chiqishi jihatidan xar hil organlar tushuniladi.

m:kaktusning tikanlari barg,do’lananing tikanlari poya,atirgulning malinaning tikanlari esa epidermis o’simliklarning o’zgarishidan hosil bo’lgan.

GOMOLOGIK

• Bajaradigan funksiyasidan qati nazar tuzilishi va kelib chiqishi jihatidan bir- biriga o’xshash organlar gomologik organlar deb ataladi m:umurtqali hayvonlarning quruqlikda,havoda tarqalgan vakillarida oldingi oyoq yurush,yer qazish,uchish,suzish vazifasini bajaradi.lekin ularning hammasi yelka,bilak,tirsak,kaft ust,kaft va barmoq suyaklaridan iborat.Gomologik organlar o’simliklardaham uchraydi.m:no’xatning gajaklari,zirik va kaktusning tikanlari shakli o’zgargan bargdir.

EMBRIOLOGIK

Embrionning rivojlanishidagi o’zaro o’xshashlik,ayniqsa bir tip va bir sinifga mansub hayvonlarni o’zaro taqqoslaganda ko’zga yaqqol tashlanadi m:baliqlar,suvda va quruqlikda yashovchilar, sudralib yuruvchilar,qushlar,sut emizuvchilar embrional rivojlanishining boshlang’ich davrlarida bir biriga juda o’xshash bosh,tana,dum, tomoq yonida jabra yoriqlari bo’ladi.Embrion rivojlangan sari turli sinfga kiruvchi hayvonlar orasdagi o’xshashliklar kamaya boradi.m:gorilla bilan odam embrionni dastlab o’xshash bo’lsada,embrional rivojlanishning keyingi davrlarida odam embrionida peshona ,gorillada esa jag’ oldinga bo’rtib chiqqanligini ko’rishimiz mumkin.

BIOGENETIK QONUN

• Har bir individ oʻzining shaxsiy rivojlanishini ontogenezida filogenezning,ya'ni tarixiy rivojlanishining qisqacha takrorlanishini ifodalaydi.Bu BIOGENETIK QONUN deb ataladi.Mazkur qonun XIX asrning ikkinchi yarmida nemis olimlari E.GEKKEl va F.MYULLER tomonidan kashf etilgan.Biogenetik qonun hayvonot dunyosida oʻz ifodasini topadi.Masalan,baqa itbaligʻi suvda hamda quruqlikda yashovchilarning ajdodlari boʻlmish baliqlarning rivojlanish bosqichini takrorlaydi.Ma'lumki mutatsion oʻzgaruvchanlikindivid embrion rivojining har xil bosqichlarda sodir boʻladi